Almatynyń «Alataý» dástúrli óner teatry A.P. Chehov atyndaǵy XVII Halyqaralyq teatr festıvalinde «Mámlúk. Sultan Beıbarys» qoıylymyn sátti sahnalady. Spektákl kórermenderdiń zor qyzyǵýshylyǵyn týdyrdy: zal lyq tolyp, kórermender spektáklge tańdaı qaǵyp, uzaq qol soǵyp, qoshemet kórsetti.
Qoıylymdy Máskeý turǵyndary men qonaqtarynan bólek teatr synshylary, festıvál qatysýshylary, halyqaralyq sarapshylar jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Reseı Federasıasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Dáýren Abaev tamashalady.
«Mámlúk. Sultan Beıbarys» spektakliniń kórsetilimi A.P. Chehov atyndaǵy Halyqaralyq teatr festıvaliniń shyn mánindegi aıtýly oqıǵasyna aınaldy. Bul — qazaq teatrynyń zamanaýı tarıhyndaǵy aıshyqty, erekshe beles. Qoıylymda halyqtyń rýhyn kóteretin tarıh pen búgingi teatr óneriniń ozyq tásilderi sheber úılesim tapqan. Máskeý kórermeni eki kún boıy ornynan tik turyp qoshemet kórsetti — bul ortaq eńbektiń, mádenı úndestiktiń jarqyn jemisi», – dedi A.P. Chehov atyndaǵy Halyqaralyq teatr festıvaliniń Bas dırektory Karına Satýrova.
Kórermenderdi baýrap alǵan «Mámlúk. Sultan Beıbarys» spektákl qul bolyp kelip, ádildigimen, erligimen, asqaq rýhymen kúlli Mysyrdyń sultanyna aınalǵan Beıbarystyń ómirinen syr shertedi. Bul qoıylym teatr, opera men baletti biriktiretin saýndrama janrynda usynylǵan. Sahnada 85 adam óner kórsetti. Jas sultan Beıbarystyń rólin «Daryn» Memlekettik jastar syılyǵynyń laýreaty Áset Esjan somdasa, eresek Beıbarysty belgili artıs Ondasyn Besikbasov oınady.
Qoıylymnyń bas rejıseri Farhad Moldaǵalı, plasıka rejıseri Shyryn Mustafına men jekpe-jek sahnalaryn qoıýshy Ádilet Tamenov mámlúk jaýyngerlerin qatań tártipke baǵynǵan qýatty kúsh retinde sahnada sheber kórsete aldy. Nurlan Tóleshovtyń senografıasy spektákldiń beınesin tolyqqandy asha aldy. Onyń sahnalyq bezendirýi jaı ǵana kórinis emes, sahnalyq keńistikti ózgertip, qoıylymnyń ishki dramatýrgıasyn kúsheıtip, áserin arttyra tústi.
Qoıylym barysynda teatrdyń etno-folklorlyq ansambli jandy mýzyka oryndap, erekshe dybystyq partıtýra jasady. Basty ekpin sahnadaǵy áreketke berildi. Serikjan Aıtqalıev bul spektáklde jaı ǵana kompozıtor emes, sahna áleminiń teń avtory retinde eńbek etti. Ol qıyn ári kópqabatty dybystyq partıtýra quryp, árbir áýendi kórinistiń ajyramas bóligine aınaldyrdy.
«Maǵan qoıylym óte unady. Sońǵy ýaqytta dál osylaı erekshe unaǵan jalǵyz spektákl osy boldy. Dekorasıadan bastap qoıylymǵa deıin – barlyǵy tamasha. Sizderge kóp raqmet!», – dedi kórermenderdiń biri Tatána Atakova.
Qoıylymdy tamashalaǵan taǵy bir Máskeý turǵyny Svetlana Nechaeva da áserin jasyrmady.
«Qoıylymnyń formaty unady. Erekshe demalyp qaıttym. Kúni boıy jumys istesem de, qoıylymnyń arqasynda kúsh-qýatym artqandaı boldy. Qoıylvmdy eki kún qatarynan jibermeı tamashaladym: tarıhı derekter men sahnadaǵy oıynǵa, mýzykaǵa erekshe den qoıdym, shyn máninde raqattandym. Kóp raqmet!», – dedi ol.
Eki jylda bir ret ótetin A.P. Chehov atyndaǵy Halyqaralyq teatr festıvali álemdegi eń aıtýly mádenı is-sharalardyń biri. Qoıylymdardy kórermenge usynbas buryn uıymdastyrýshylar ár spektákldi muqıat iriktep, tek úzdikterin tańdaıdy. Aıta keterligi, bıyl «Alataý» dástúrli óner teatry Qazaqstannan shaqyrtý alǵan jalǵyz ujym boldy.
«Biz ǵasyrlyq tarıhy bar álemdik sahnada qatarynan eki kún óner kórsettik, ár qoıylymymyz anshlagpen ótti, kórermender ystyq yqylasyn aıamady. Bul festıvál ár eki jyl saıyn álemniń túkpir-túkpirinen úzdik teatrlardyń basyn qosady. Biz Almaty qalasy Mádenıet basqarmasyna qarasty jas teatrmyz, degenmen qazirdiń ózinde álemniń úzdik teatrlarynyń qatarynan kórinip júrmiz. Qalanyń qoldaýynyń arqasynda úlken jetistikterge jetip kelemiz. Bizdi álemdik qaýymdastyq baıqap, eń áıgili festıválderge shaqyryp jatyr, tanymal teatrlar men uıymdar bizben seriktes bolǵysy keledi. Qazirgi tańda Almaty mádenıet salasynda strategıalyq mańyzdy qadam jasap jatyr. Mysaly, teatr qyzmetkerleri men artıserin oqytý, bilimin jetildirý, álemdik alańdarmen birlesip jumys isteý arqyly mádenı oshaqtardyń halyqaralyq bedelin arttyryp otyr. Bul ımıjdi kóterip qana qoımaı, artıser men kórermender úshin jańa múmkindikter ashady», – dedi «Alataý» dástúrli óner teatrynyń dırektory Maqsat Nuralıev.
Bıyl XVII A.P. Chehov atyndaǵy Halyqaralyq teatr festıvaline Qazaqstan, Qytaı, Brazılıa, Úndistan, Ońtústik Afrıka Respýblıkasy, Iran, Armenıa, Argentına, Kolýmbıa jáne Bahreın teatrlary qatysyp otyr. Otyz jyldan astam tarıhy bar festıvál osy ýaqytqa deıin reseılik kórermendi álemniń túkpir-túkpirinen kelgen 600-ge jýyq úzdik qoıylymmen tanystyrdy.
Aıta keteıik, Chehov festıvalinen keıin «Alataý» teatry Fransıaǵa jol tartyp, álemdegi eń bedeldi teatr festıvali – Off Avignon 2025 sahnasynda Qazaqstan atynan óner kórsetedi. Mádenıet basqarmasy ókilderiniń aıtýynsha, almatylyq teatrdyń eń aıtýly festıválderge qatysýy ujymnyń kásibı deńgeıiniń joǵary ekeniniń dáleli ǵana emes, sonymen qatar qazaq mádenıetin álemdik arenada nasıhattaýdaǵy mańyzdy qadam.