Eshbir adam kári kóringisi kelmeıdi. Bul qaı zamanda da osylaı.
Adam qansha jerden jas qalpyn saqtaǵysy kelgenimen, tabıǵat zańdylyǵy oǵan baǵynbaıdy. Bul kontekstte «qazirgi» jastar dep bólip aıtqan durys bolar. 50-60 jas bylaı tursyn, otyzdyń ózi jastar úshin «onsha» unamaı tur.
«Zýmerler», ıaǵnı Z býynynyń (1995-2010 jj aralyǵynda týǵandar) aldy qazir 28-29-ǵa kelse, jas degenderi 14-te. Osy býyn ókilderi ózderiniń bet álpetimen týrasyn aıtqanda, qatty "alysyp" qalǵan. Bári bolmasa da, mekteptiń joǵary synybyna ótkennen bastap, shamamen 20-ǵa taıaǵan jastardyń kóbi jastyǵyn saqtaý úshin jappaı qartaıýǵa qarsy prosedýralardy erte bastap ketken.
Bundaı úrdistiń beleń alýyna bárine úlgerip júretin tıktokerler de barynsha úlesterin qosyp jatyr. Olar «Qartaıýdy 14 jastan bastap baıaýlatý úshin ne isteýge bolady?» degen syńaıdaǵy taqyryptarda túrli beıne-rolıkterdi túsirip te tastaǵan. Biraq... Qansha jerden jastarymyz jas kórinemin dep tyrysqanymen, kerisinshe, túrleri úlken kórinedi. Buny dárigerlerdiń ózderi de rastap otyr. Máselen, 20 jastaǵy qyzdar ózinen on jas úlken ápkelerine qaraǵanda áldeqaıda «kári» kórinedi. Zýmerler nelikten qartaıýdan sonshalyqty qorqatynyn taldap kóreıik.
«Zýmerlerdiń mıllenıaldardan (shamamen 1982-2004 jyly aralyǵynda týǵandar) aıyrmashylyǵy, kosmetologıanyń artyqshylyqtaryn tym erte qoldana bastýynda, al fıllerler men botoksty jas kezinde shamadan tys (kóbinese qajetsiz) qoldaný bettiń tabıǵı qurylymyna qalpyna kelmeıtindeı áser etedi. Sondyqtan olar kóbinese aldyńǵy býyn ókilderinen úlken kórinedi», - dep túsindiredi ataqty adamdarmen jumys isteıtin kosmetolog Rasha Rahshanı-Mogadam.
Dárigerdiń sózinshe, mıllenıaldar óz densaýlyqtaryna barynsha muqıat qaraıdy jáne salaýatty ómir saltyn ustanady. Olardyń bul áreketteri de syrt kelbetteriniń jaqsy kórinýine oń áser etedi. Al jastar bolsa, ájim, artyq salmaqpen jáne basqa da kemshiliktermen tez jáne ońaı ádistermen – kosmetıka jáne plasıkalyq ota kómegimen kúresýdi jón sanaıdy.
#antiaging heshtegimen («qartaıýǵa qarsy») TikTok platformasynda shyqqan jarıalanymdar 7,9 mıllıard qaralym jınasa, «botoks» heshteginde 10,2 mıllıard qaralym bolǵan.
Zýmerlerdiń ýaqytynan buryn qartaıýyna olardyń ómir salty áser etedi.
Kosmetıka men bet-aýzyn kóp boıaý - jastardyń erte qartaıýynyń jalǵyz sebebi emes. Zýmerlerdiń syrt kelbetiniń kórinisine teris áser etetin basqa faktorlardyń qatarynda mamandar kúızelis, nashar ekologıa jáne jaman ádetter de baryn aıtady. Kóbinese «ózderin jaqsy sezinetinder qatarynanbyz» dep sanaıtyn mıllenıaldar basqa urpaqqa qaraǵanda az ishedi jáne temekini de az shegedi.
Temeki shegýge keletin bolsaq, qazir 25 jasqa deıingilerdiń deni veıp pen basqa da elektrondy temeki túrlerin shegýge áýes. Al medısına mamandarynyń aıtýynsha, temeki shegetin adamdardyń beti úsh ese tez qartaıady.
Kosmetolog Amısh Pateldiń aıtýynsha, 20 jastaǵylar fast-fýd, gazdalǵan sýsyndar jáne maıly taǵamdarǵa artyqshylyq bere otyryp, olardyń tamaqtanýyna da nemquraıly qaraıdy.
«Mundaı tamaqtaný ádetteri, temeki shegý, SPF qorǵanysyn elemeý jáne sportty unatpaý jasynan erte qartaıýǵa ákeledi. Munda qymbat kútim kómektespeıdi», - dep túsindiredi sarapshy.
Doktor Ross Perrı sonymen qatar jastardyń denesin jasandy jolmen solárııge baryp kúıdirýge áýestigi baryn da eske saldy. Eki ádet te onkologıanyń damý qaýpin arttyryp qana qoımaıdy, sonymen qatar, teridegi qartaıý daqtary men maıda ájimderdiń paıda bolýyna áser etedi.
Sonymen, zýmerler nelikten qartaıýdan qorqady?
«Z býyny 30 jastan keıin ómirlerin elestete almaıdy. 20 jastaǵy jastar qartaıyp, tartymsyz bolatyndaryna kóndikkisi kelmeıdi. Keıbireýler durys tamaqtaný, aqsha únemdeý nemese mansap úshin bas qatyrmaıdy, óıtkeni olar 30-dan keıingi ómirlerin qarttar úıinde uzaq, maǵynasyz, kóńilsiz kúıde jáne ólimdi kútýmen ótedi dep sanaıdy», - dedi Y býynyna jatatyn jas bloger áriptesteriniń ne oılaıtynyn aıtyp.
Nelikten mundaı pesımızm jastarǵa (sonyń ishinde jasóspirimderge) tán? Aǵa býyn taǵy da áleýmettik jelilerdi kinálaıdy. Myńjyldyqtar toǵysynda týǵandar men býmerlerdiń pikirinshe, ataqty adamdardyń óńdelgen fotosýretterin kórip alǵannan keıin, jastar da solarǵa eliktep, kosmetologtar men hırýrgtarǵa júgine bastady. Sonymen qatar, Z býyny dúnıe esigin asha salǵannan gadjettermen birge ósip keledi, al áleýmettik jelilerdegi ıdealdy fotosýretter olardyń óz-ózine degen senimsizdigin kúsheıtti.
Qoryta kele, zamannyń aǵymy, neshe túrli trendtterdiń qaptaýy, sıfrlyq tehnologıanyń damýy, áleýmettik jeliniń kesiri, t.b. kóptegen faktorlardyń áserinen jastarymyz «boıaýshy, boıaýshy degenge saqalyn boıapty» degenniń keri bolǵanmen, «ıt úredi, kerýen kóshedi». Bizdiń kózimizge oǵash, sanamyzǵa syımaıtyndaı kórinetindeı bul ádetter de osy býynmen birge «qartaıyp», bir kúni tarıhqa aınalary anyq.