Qazaqstanda 1 qazannan bastap júkti áıelder jáne barlyq eresek turǵyndar úshin tumaýǵa qarsy ımmýndaý naýqany bastaldy. almaty-akshamy.kz bolashaq analardy qyzyqtyratyn vaksınasıa týraly jıi qoıylatyn suraqtardyń jaýaptaryn QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligine silteme jasap jarıalap otyr.
JÚKTİLİK KEZİNDE TUMAÝǴA QARSY EKPE ALÝǴA BOLA MA?
Dúnıejúzilik Densaýlyq saqtaý uıymy júkti áıelderdi tumaýǵa qarsy vaksınasıalaý baǵdarlamasyn júzege asyrýda.
Tumaý- ınfeksıalyq aýrý, aǵzanyń shtammyna jáne ımýndyq reaksıasyna baılanysty ol ońaı ótýi múmkin nemese aýyr asqynýlar men saldarǵa ákelýi múmkin.
ECDC (Eýropalyq Aýrýlardy baqylaý jáne profılaktıkalyq ortalyǵy) nusqaýlarynda: “Tumaýǵa qarsy vaksınasıa kútiletin nátıjeden az tıimdi bolǵan jaǵdaıda da, osy ınfeksıanyń aýyr jáne aaqynǵan aǵymynyń profılaktıkasynyń negizgi strategıasy bolyp tabylady".
Júkti áıelderdi tumaýǵa qarsy vaksınasıalaý Eýropa men Amerıkanyń kóptegen elderinde 20 jyldan astam ýaqyt boıy júrgizilip keledi, al ımmýnologıalyq tıimdiligi 70-85 % -ǵa jetedi.
Júkti áıelderdi tumaýǵa qarsy vaksınasıalaý kezinde, eń aldymen, áıel naýqas adammen epıdemıalyq baılanysta bolǵan jaǵdaıda ınfeksıany joıý nemese shekteý maqsaty qoıylady.
Júktilik-organızmniń qorǵanysh kúshi tabıǵı túrde tómendeıtin fızıologıalyq jaǵdaı, ananyń ımýnıteti tómendeıdi, bul ártúrli ınfeksıalyq agentterge qarsy turý qabiletiniń tómendeýine ákeledi jáne tumaý vırýsyn da joqqa shyǵarýǵa bolmaıdy.
Júkti áıelder respıratorlyq ınfeksıalardyń qolaısyz aǵymy úshin joǵary qaýip tobyn quraıdy, olardyń arasynda tumaý kóshbasshy aýrý bolyp tabylady, kóbinese júkti áıeldiń ózi jáne onyń ishtegi balasy úshin qaıǵyly jaǵdaıymen aıaqtalýy múmkin.
Júkti áıelderde tumaýdyń asqynýy jıi kezdesedi: vırýstyq, bakterıalyq pnevmonıa jáne aralas etıologıanyń ókpe qabynýy, sınýsıt, bronhıt, otıt, pıelonefrıt jáne t. b.
Júkti áıelderde jıi kezdesetin aýrýdyń aýyr aǵymynda júrek-qan tamyrlary júıesiniń asqynýlardyńmdamýy múmkin. Sondaı-aq, tumaýdyk saldarynan endokrındik júıeniń (qant dıabeti), nesep júıesiniń (nefrıt, sıstıt) aýrýlary jıi kúsheıedi, bronh demikpesiniń epızodtary baıqalady.
Aýrýdyń óte aýyr aǵymy men asqynýlarynan basqa, júkti áıelderdegi tumaý merziminen buryn bosaný qaýpin týdyrýy múmkin, mysaly júktiliktiń ózdiginen úzilýi. Erte kezeńde tumaý vırýsy jáne keıbir dári-dármekter sharananyń aǵzalary men júıelerine teris áser etýi múmkin, al júktiliktiń sońynda plasentarly tosqaýyl arqyly engen vırýs nárestede tumaýdy týdyrýy múmkin. Vaksınasıadan keıingi kezeńde áıelderde arnaıy protektıvti ımýnıtet qalyptasady, keıinnen sharananyń jáne jańýa týǵan nárestelerdi transplasentarly qorǵaıdy.
Vaksınasıa balaǵa beriletin jáne ómirdiń alǵashqy 6 aıynda ınfeksıadan qorǵaıtyn tumaýǵa qarsy antıdenelerdi qalyptastyrýǵa múmkindik beredi. Júktilik kezinde tumaýǵa qarsy vaksınasıalaýǵa qarsy kórsetilimder.
Absolútti qarsy kórsetilim taýyq aqýyzyna alergıalyq reaksıanyń bolýy, sondaı-aq vaksına komponentteriniń jek jaqpaýy. Ár áıel úshin bólek baǵalanýy kerek salystyrmaly qarsy kórsetilimderge antıbıotıkterdiń ártúrli toptaryna alergıa, aldyńǵy vaksınasıadaǵy alergıalyq reaksıa jatady.
Vaksınasıa merzimin tolyq densaýlyǵy qalpyna kelgenge deıin keıinge qaldyrý qajet ýaqytsha qarsy kórsetilimderge respıratorlyq aýrýlar, somatıkalyq aýrýlardyń órshýi, alergıa, ekinshi jáne úshinshi trımestrdegi gestozdar jatady.
Tumaýǵa qarsy vaksınasıa erte kezeńderde jasalmaıdy (birinshi trımestrde sharana paıda bolǵanǵa deıin júktiliktiń 13 aptasyna deıin).
JÚKTİLİK KEZİNDE JÁNE BALA KÓTERÝDİ JOSPARLAÝ KEZİNDE VAKSINASIANYŃ EŃ QOLAILY ÝAQYTY QASHAN?
Bala kótergenge deıin jyl saıynǵy profılaktıkalyq vaksınasıa vırýstyq júktemeniń joǵarylaý kezeńinde aýrý qaýpin boldyrmaýǵa kómektesedi.
Júkti áıelderge tumaýǵa qarsy vaksınasıa ekinshi trımestrdiń basynda jasalady, ásirese júktilik epıdemıanyń maýsymdyq kezeńinde bolsa.
Júktilikti josparlaý kezinde vaksınasıa bala kótergenge deıin 1 aı buryn jasalady. Vaksınasıanyń jaramdylyq merzimi shamamen 12 aı ekenin este ustaǵan jón.
Vaksınasıa tolyq saý densaýlyq jaǵdaıynda jáne vırýstyq nemese bakterıalyq aýrýdan keıin 2 aptadan keıin júrgiziledi.
Vaksınasıalaý kezinde syrqattaný - bul dárigerdiń zerttep-qaraýyna jáne vaksınasıa kúnin keıinge qaldyrý úshin sebep bolyp tabylady.
Vaksınanyń áseri vırýsty juqtyrýdan absolútti qorǵanys bolmasa da, aýrý paıda bolǵan jaǵdaıda pasıentterde, onyń ishinde júkti áıelderde klınıkalyq kórinis belgileri tómen bolady, aýrýy jeńil túrde ótedi jáne asqyný sırek bolady.
Vaksınasıa týraly sheshimdi júkti áıel emdeýshi dáriger oǵan aýrý aǵymynyń erekshelikteri, asqyný qaýpi, vaksınasıanyń paıdasy men yqtımal asqynýlary týraly tolyq aqparat bergennen keıin ózi qabyldaıdy.
Vaksınasıadan buryn júkti áıel mindetti túrde akýsher-gınekologta qarap-tekserilýi kerek jáne oǵan vaksınasıaǵa qarsy kórsetilimderdiń joq ekeni týraly qorytyndy beriledi.
Akýsher-gınekologtyń zerttep-qaraýynan keıin júkti áıeldi emhananyń ýchaskelik dárigeri (JPD) qarap-tekseredi jáne vaksınasıaǵa qarsy kórsetilimderdiń joq ekeni týraly qolyna qorytyndy beredi.
Akýsher-gınekolog jáne terapevt dárigerleriniń qorytyndylarymen júkti áıel vaksınasıa jasaý úshin turǵylyqty jeri boıynsha emhananyń egý kabınetine júginedi.
Tumaýǵa qarsy ýaqtyly vaksınasıa tek qana anany emes, náresteni de qorǵaýǵa kómektesedi jáne júkti jáne bala josparlaıtyn barlyq áıelderge usynylady.
Aýrýdy emdeýden góri aldyn alý ońaıyraq ekeni esińizde bolsyn.
Biz óz densaýlyǵymyz úshin jáne balalarymyzdyń densaýlyǵy úshin jaýaptymyz.