Elimizdiń alǵa umtylysyn eshbir kúrdeli syn-qater toqtata almaıdy – Q. Toqaev
AQSH-tyń bedeldi The National Interest jýrnalynda jarıalanǵan QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń maqalasynda Qazaqstannyń demokratıalyq ózgeristerdiń jańa dáýirine aıaq basqany atap ótiledi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Memleket basshysy óńirdegi ahýalǵa baǵa bere otyryp: «Postkeńestik keńistikte oryn alyp jatqan oqıǵalar eleýli syn-tegeýrinderdi týdyrýda, biraq olar elimizdiń alǵa umtylysyn toqtata almaıdy», - dep atap kórsetti.
Maqala avtory elimiz úshin qaıǵyly qańtar oqıǵasyn eske saldy, onyń barysynda beıbit sherýler táýelsiz Qazaqstannyń 30 jyldyq tarıhynda buryn-sońdy bolmaǵan aýqymdy zorlyq-zombylyqqa ulasty.
«Bizge osy jaralardy áli de qalpyna keltirýge týra keledi, biraq biz bolǵan oqıǵalardan sabaq alýǵa, problemalardy batyl sheshýge jáne alǵa jyljýǵa tolyq daıynbyz», - dep málimdedi Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Prezıdenti óńirdegi geosaıası jaǵdaıdy nazardan tys qaldyrmady.
Onyń aıtýynsha, Qazaqstan men Reseıdi álemdegi eń uzyn shekara biriktiredi, sondyqtan bizde yntymaqtastyqqa negizdelgen erekshe qatynastar qalyptasty. Sonymen qatar, Prezıdent Qazaqstannyń «Ýkraınamen dostyq qarym-qatynas dástúri» bar ekenin eske salyp, «BUU Jarǵysyna sáıkes janjaldy tez jáne ádil retteýge» úmit bildirdi.
Prezıdenttiń Qazaqstandy reformalaý men jańǵyrtý jónindegi negizgi bastamalary, birinshi kezekte, otandastar kótergen ekonomıkalyq jáne áleýmettik problemalardy sheshýge baǵyttalǵan, - dep atap ótti Toqaev.
Memleket basshysy búginde «el tejeý ári tepe-teńdik júıesin kúsheıte otyryp, memlekettik bılikti teńdessiz ortalyqsyzdandyrýǵa kirisip jatqanyn» aıtty. Sonymen birge, sybaılas jemqorlyq pen nepotızm shynymen tózimsiz qubylystarǵa aınalady, bul «saıası bıliktiń shoǵyrlanýyna jáne baılyqtyń az adamdardyń qolynda jınalýyna» jol bermeıdi.
Qasym-Jomart Toqaev memlekettik bıliktiń negizgi organdary - Prezıdent Ákimshiligin, Parlamentti, jergilikti ákimshilikterdi, sot jáne quqyq qorǵaý júıesin reformalaýǵa bel býǵan sheshimimen bólisti. Bul rette, «azaptaýlarǵa nóldik tózimdilik qamtamasyz etiledi».
Prezıdenttiń jańa Qazaqstanda túrli bılik tarmaqtary men memlekettik organdar arasynda ókilettikterdiń ózgeshe teńgerimin qalyptastyrý kózdeletini týraly málimdemesi de nazar aýdarýǵa turarlyq. Shyn máninde, el «sýper-prezıdenttik» nysanan «normatıvtik-prezıdenttik» basqarý nysanyna aýysady.
Aralas proporsıonaldy-majorıtarlyq saılaý júıesiniń qalyptasýy eldegi saıası ártúrlilikti nyǵaıtýǵa arnalǵan. Sonymen qatar, Toqaev búginde prezıdenttik ókilettikterdiń bir bóliginen óz erkimen bas tartatynyn eske saldy. Qasym-Jomart Toqaev taǵaıyndaıtyn senatorlar sany 15-ten 10-ǵa deıin qysqarady, olardyń jartysyn Qazaqstan halqy assambleıasy usynady.
Konstıtýsıalyq ózgerister aýdan, qala jáne aýyldyq okrýg ákimderine kóbirek ókilettik beredi. Budan bylaı olar, birinshi kezekte, halyq aldynda jaýap beredi jáne oǵan tolyq esep beredi.
Avtor barlyq reformalardy ázirleý azamattyq qoǵamnyń bedeldi ókilderimen tyǵyz dıalogta júrgizilgenin atap ótti.
Prezıdent buryn bul júıe bizdiń azamattarymyzdyń ıgiligi úshin emes, «saılanǵan adamdar úshin» jıi qoldanylǵanyn ókinishpen atap ótti. «Olıgarhtar men olardyń monopolıalary jınaqtaǵan orasan zor baılyq elimizdiń jumysshy jáne orta taptarynyń paıdasyna baǵyttalady», - dedi Qasym-Jomart Toqaev.
"Alaıda, áleýmettik jáne ekonomıkalyq teńsizdik máselesin sheshý eldiń odan ári damýy úshin óte mańyzdy", - deıdi avtor.
Ekonomıka ósken saıyn azamattardyń múmkindikteri de artýy tıis. Sondyqtan Úkimetke jalaqyny kóbeıtý jáne kedeılikti azaıtý jóninde baǵdarlama ázirleý tapsyryldy.
Prezıdent bul jaǵdaıda halyq úshin eleýli alǵashqy qadamdar eń tómengi jalaqyny 40% ǵa ulǵaıtý jáne memlekettik sektor qyzmetkerleriniń jalaqysyn arttyrý bolatynyna senimdi.
Shaǵyn bıznes salyq aýyrtpalyǵynyń qysqarǵanyn sezedi, al kerisinshe, Qazaqstannyń óndirýshi kompanıalary ekonomıkalyq aýyrtpalyqtyń úlken jáne neǵurlym ádil úlesin kóteretin bolady.
«Bul reformalar bizdiń halqymyz úshin betburys bolyp tabylady», - dedi Toqaev. Bizdiń elimiz búginde toqyraý emes, jedel damý baǵytyn tańdaıdy.