Osy aptanyń sońynda Qarasha aıy tabıǵat sahnasyna shyǵady. Bul aıdy qazekeń – jamaý-jasqaý aıy dep te ataǵan. Kúz ben qys aralyǵyndaǵy ótpeli kezeń. Amaly men ataýy kóp aı: «Qara kúz», «Qarajat», «Qaraj» degen ataýy, «Qarashanyń qaıtýy», «Boz qyraý», «Qarasha», «Kishi qarasha», t.b. amaly bar... Mal semiretin mezgil. Maldyń aıtarlyqtaı qoń jınaýy olardyń qystan qysylmaı shyǵýyna múmkindik beredi.
Ertede salyq malyn osy aıda jınaǵan. Ony halyq qaraj», «qarajshy» dep (qarajat jınaýshy degen maǵynada) atapty. Sodan osy aı ataýy qalyptassa kerek. Burynǵylardyń aıtýy boıynsha: Qarashada qysqa shydaı almaıtyn kúıi nashar nemese aqsaq-toqsaq mal soıylyp alynady. Kún burynǵydan sýytady. Qar túse bastaıdy. Osy aıda qustar kóshin ońtústikke baǵyttaıdy.
Ótken paıymdarymyzdyń birinde úsh aı kúz: altyn kúz, jylaýyq kúz, myrza kúz, qońyr kúz, qara kúz sıaqty mezgildik bólikterden turatynyn aıtqanbyz. Atalǵan bólikterdiń kóbisi ótip, qarakúz qaldy. Bul – kúzdiń sońǵy aıy.
Az ǵana ýaqyt buryn qumyrsqalardyń jaıbaraqat tirshilik etip jatqanyn kórdik. Alda jyly da shýaqty kúnder áli de bar ekenine osy kórinis kýá bolǵandaı. Buǵan ótkende aıdyń alshysynan týǵanyn qossaq, qarashanyń bel ortasyna deıin aýa raıynyń sharýaǵa jaıly bolaryna kóńilde kúmán qalmasy anyq. Bul shýaqty kúnder jalǵasa beredi degen sóz emes. Qazir qazannyń qara jeli amaly da qabattasa kórinis berýde. Tańerteńgilik jáne keshkilik mezgilderde sýyq jel soǵýy, kúnniń jylýy kúrt azaıýy osy kezge tán qubylys.
Qoldanystaǵy kúntizbe boıynsha, búgin qazannyń 28-i. Aı kúntizbesi 13-ti kórsetip tur. Qazaqsha 3 kúnnen keıin qarashanyń – 1-i. Apta aıdyń basyn da, ortasyn da, sońyn da qamtypty. Atalmysh mezgilderde aýa raıynyń aýmaly- tókpeli bolatynyn eskersek, jaýyn-shashyn bolýy óte múmkin. Biraq kúnniń kózi tumshalanbaıdy. Esesine, shýaqty sátter kúrt azaıady. Aıaqastynan aıtarlyqtaı salqyndyqtyń oryn alýy (kúzdiń sońǵy aıynda) zańdy da. Qansha degenmen, qarasha qystyń esigi ispetti aı ǵoı... Ary qaraı qara kúz... Qysqa daıyndyq jasaýdyń der shaǵy.