Bas prokýratýrada oblystardyń jáne olarǵa teńestirilgen prokýrorlardyń qatysýymen, sondaı-aq barlyq aýmaqtyq prokýratýralardyń onlaın-qosylýymen ótken keńeıtilgen alqa otyrysynda prokýratýra organdarynyń 2025 jylǵy qadaǵalaý qyzmetiniń qorytyndylary talqylandy, - dep habarlaıdy Aqshamnews.kz.
Bas Prokýror Berik Asylov Memleket basshysynyń Aktıvterdi qaıtarý komıtetin Investorlardyń quqyqtaryn qorǵaý komıtetine qaıta qurý týraly Jarlyqqa qol qoıǵanyn habarlady.
Ol Memleket basshysymen prokýratýranyń aldyna qoıǵan mindetterdiń úlken jaýapkershilik júkteıtinin jáne ınvestorlardyń quqyqtaryn qorǵaý máselesinde naqty qadamdar qabyldaı otyryp, sapalyq turǵydan jańa deńgeıde jumys isteýdi talap etetinin atap ótti.
Jańa Komıtettiń basty basymdyǵy ınvestısıalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý bolmaq. Bul ekonomıkalyq ósimdi nyǵaıtýǵa jáne Qazaqstandy senimdi ári boljamdy ıýrısdıksıa retinde qabyldaýǵa degen senimdi arttyrýǵa múmkindik beredi.
«Komıtet otandyq jáne sheteldik, iri jáne orta ınvestorlar úshin — ekonomıkamyzdy damytýǵa qarjy, tehnologıa jáne tájirıbe salyp otyrǵan árbir ınvestor úshin júıeli quqyqtyq qalqanǵa aınalýy tıis.
Memlekettiń kepildikterimen qatar, ınvestorlar da ózderine alǵan mindettemelerdi — jobalardy iske asyrý, jumys oryndaryn qurý jáne ekonomıkanyń naqty sektoryna úles qosý jónindegi mindetterdi adal oryndaýǵa tıis.
Ekonomıka kapıtaldy formaldy túrde tartýdy emes, onyń naqty ári tıimdi qaıtarymyn talap etedi.Osy oraıda prokýratýranyń róli — zańdylyqty, ashyqtyqty jáne barlyq taraptardyń jaýapkershiligin qamtamasyz ete otyryp, teńgerimdi saqtaý. Osyǵan baılanysty Qazaqstandy búgin de, bolashaqta da tańdaǵandardyń senimi tikeleı qalyptasady», — dedi Berik Asylov.
Bas Prokýror Berik Asylov esepti kezeńde prokýratýra organdarynyń qyzmeti zańdylyq pen quqyqtyq tártipti nyǵaıtýǵa, azamattar men bıznestiń quqyqtaryn qorǵaýǵa, sondaı-aq aýqymdy sıfrlyq transformasıa men jasandy ıntellektini engizýge baǵyttalǵanyn atap ótti. Bul baǵyttar Memleket basshysy Q.K.Toqaev el damýynyń strategıalyq baǵdary retinde aıqyndaǵan «Ádiletti Qazaqstandy» qalyptastyrý jónindegi júıeli saıasattyń ajyramas bóligi bolyp tabylady.
Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes prokýratýra organdary júıesinde quqyq buzýshylyqtardyń aldyn alý tıimdiligin arttyrýǵa baǵyttalǵan sıfrlyq transformasıa jalǵasýda. Osy jumysta Quqyqtyq statısıka jáne arnaıy esepke alý komıtetiniń jańartylǵan fýnksıonaly mańyzdy ról atqarýda.
Komıtet qurylymynda qylmystyq qaterlerdi boljaý ortalyǵy jumysyn bastady. Ol qaǵıdattyq turǵydan jańa — ýaqtyly aldyn alý modeline negizdelip, derekterdi tereń taldaýǵa, qoǵamdyq qaýipsizdikke tónetin yqtımal qaterlerdi boljaýǵa jáne qylmystyq táýekelder týyndaǵanǵa deıin aldyn alý sharalaryn ázirleýge baǵyttalǵan. Atqarylǵan taldaý nátıjeleri boıynsha memlekettik organdarǵa syrtqy qylmystyq qaýip-qaterlerge qatysty olardy beıtaraptandyrý jónindegi usynystarmen birge 28 nysanaly materıal joldandy.
Jalǵan aqparattyń taralýyna qarsy is-qımyl derbes baǵyt retinde aıqyndaldy. Bul jumys Bas prokýratýranyń Sıtýasıalyq ortalyǵy arqyly táýlik boıy júzege asyrylyp, aqparattyq keńistikti turaqty baqylaý qamtamasyz etiledi. Buqaralyq aqparat quraldary men áleýmettik jelilerde jalǵan málimetterdiń taralýyn anyqtaýǵa jáne taldaýǵa múmkindik beretin zamanaýı baǵdarlamalyq ónimder, sondaı-aq mundaı faktilerge jedel den qoıý jáne jolyn kesý algorıtmderi ázirlendi. Bas Prokýror medıakeńistikti monıtorıńteýdi kúsheıtý jáne aqparattyq qaterlerge jedel áreket etý boıynsha naqty baǵdarlar belgiledi.
Buǵan deıin Prezıdent Ákimshiliginiń basshysy Aıbek Dádebaı quqyq qorǵaý jáne ózge de memlekettik organdardyń sıfrlyq áleýetin júıeli túrde arttyrý qajettigine nazar aýdarǵan bolatyn. Bul — memlekettik platformalar men derekter bazalaryn biriktirý, sondaı-aq azamattardy sıfrlyq ortada jalǵan aqparat pen feıkterden qorǵaý jónindegi keshendi sharalardy qabyldaýdy qamtıdy.
Júzege asyrylyp jatqan barlyq bastamalar zańdylyq pen quqyqtyq tártipti nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan jáne «Halyq únine qulaq asatyn memleket» qaǵıdattaryna, sondaı-aq «Zań men tártip» ıdeologemasyna tolyq sáıkes keledi.
Bas Prokýror Berik Asylov 2025 jyldyń 11 aıynda prokýratýra organdary shamamen 200 myń azamattyń áleýmettik quqyqtaryn qalpyna keltirgenin atap ótti. Prokýrorlyq qadaǵalaý sharalarynyń nátıjesinde jyl basynan beri memleketke keltirilgen zıannyń 1 trıllıon teńgeden astamy ótelip, 215 mlrd teńge búdjet shyǵyndaryna jol berilmedi.
Sot salasynda zańdylyqty qamtamasyz etý boıynsha da eleýli nátıjelerge qol jetkizildi. Qadaǵalaý sheńberinde myńǵa jýyq adamǵa qatysty sot aktileri zań talaptaryna sáıkestendirilip, 150 sottalǵannyń jaǵdaıy jaqsartyldy, azamattyq, ákimshilik ister jáne ákimshilik quqyq buzýshylyqtar boıynsha shamamen 3 myń sot aktisi túzetildi.
Memlekettik aıyptaýshylardyń alǵashqy Halyqaralyq forýmy ótkizilip, onyń barysynda prokýrorlar TMU-ǵa múshe jáne baıqaýshy elderdiń áriptesterimen adam quqyqtaryn qorǵaý salasyndaǵy usynystar men praktıkalyq tájirıbemen almasty.
Memleket basshysynyń tapsyrmalaryn oryndaý aıasynda ınvestısıalyq jobalarǵa quqyqtyq súıemeldeý qamtamasyz etildi. Prokýrorlar tarapynan 2 myńǵa jýyq ınvestorǵa qoldaý kórsetildi.
Máselen, Mańǵystaý oblysynyń prokýratýrasy «Aktau Mall» JSHS ınvestorynyń (saýda-oıyn-saýyq ortalyǵyn salý) ótinishin qaraý barysynda Front-ofıs jumysy sheńberinde ınfraqurylymdy tartýǵa (káriz júıesi, jol) jáne nysandy paıdalanýǵa berýge baılanysty 3 problemalyq máseleni sheshti. Qabyldanǵan sharalar 20 mlrd teńge kólemindegi ınvestısıa tartý arqyly 1 500 jumys ornyn qurýǵa baǵyttalǵan.
Astana qalasynyń prokýratýrasy Ónerkásip jáne qurylys mınıstrliginiń «Orbis Heavy Machinery» JSHS-men KIA brendindegi arnaıy avtokólikterdi shyǵarý jónindegi kelisim jasasýyna quqyqtyq súıemeldeý uıymdastyrdy. Joba aıasynda ınvestısıa kólemi 5,5 mlrd teńgeni quryp, 150 jumys orny qurylatyn bolady.
«Almaty Museum of Arts» QQ ınvestorynyń ótinishi boıynsha Almaty qalasynyń prokýratýrasy ýákiletti organnyń zańsyz áreketteriniń jolyn kesti. Atalǵan organ ruqsattyń bolýyna qaramastan abattandyrý jumystaryn zańsyz toqtatyp, aǵash kesýge arnalǵan quraldardy alyp qoıǵan (44 mlrd teńge kólemindegi zamanaýı óner mýzeıiniń qurylysy).
Qadaǵalaý jáne tergeý organdary qyzmetin úılestirý sharalarynyń nátıjesinde bızneske qatysty bastalǵan qylmystyq ister sany eki esege azaıdy.
Investorlardyń quqyqtaryn qorǵaý komıtetin qurý arqyly bul baǵyttaǵy jumys jańa deńgeıge shyǵyp, ol ınvestısıalyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdiń jáne ekonomıkalyq ósimdi kúsheıtýdiń júıeli quralyna aınalady, — dedi Berik Asylov.
Adam quqyqtaryn qylmystyq proses barysynda, penıtensıarlyq júıede saqtaý jáne zańsyz shyǵarylǵan aktıvterdi qaıtarý máselelerine erekshe nazar aýdaryldy.
Bas Prokýror Berik Asylovtyń aıtýynsha, bıyl 3 myńnan astam adamnyń zańsyz túrde qylmystyq orbıtaǵa tartylýynyń joly kesildi. Azaptaý faktileriniń sany birneshe ese azaıdy. Qylmystyq-atqarý júıesi mekemelerinde azaptaýǵa jol berilgen joq, sýısıdter sany 27%-ǵa qysqardy, al sottalǵandardyń eńbekpen qamtylýy 15%-ǵa artty.
Esirtki qylmysyna qarsy kúres boıynsha belsendi jumys jalǵastyryldy. Qylmystyq esirtki kiristerin buǵattaý algorıtmin iske asyrý bastaldy. Nátıjesinde jalpy somasy 2,6 mlrd teńgeni quraıtyn 195 myńnan astam «dropperlik» shot buǵattaldy, sondaı-aq prokýrorlardyń bastamasymen tergep-tekserý sheńberinde 9 mlrd teńgeden astam qarajatqa tyıym salyndy.
Jalpy alǵanda, sońǵy eki jylda zańsyz shyǵarylǵan aktıvterdi qaıtarý jumystarynyń nátıjesinde memleketke 1 trln 300 mlrd teńge kóleminde aqshalaı qarajat pen múlik qaıtaryldy. Osy qarajat esebinen elimizdiń barlyq óńirlerinde 434 áleýmettik nysan salyndy. Qazirgi tańda 150-den astam nysannyń qurylysy aıaqtaldy, onyń ishinde 99-y – medısınalyq mekeme, 48-i – sýmen jabdyqtaý obektisi, 2-eýi – sport nysany jáne 2-eýi – bilim berý obektisi. Olıgopolıa sýbektilerimen jalpy somasy 5,2 trln teńgeni quraıtyn ınvestısıalyq jáne áleýmettik jobalardy iske asyrý jóninde kelisimder jasaldy.
Óz sózinde Berik Asylov «Zań men tártip» tujyrymdamasyn prokýrorlyq qadaǵalaýdyń negizgi ıdeologıalyq ári praktıkalyq baǵdarshamy retinde iske asyrýǵa erekshe mán berdi. Bul tujyrymdama zań aldyndaǵy barshanyń teńdigin, jaýapkershiliktiń bultartpastyǵyn jáne qoǵamda joǵary quqyqtyq mádenıetti qalyptastyrýdy kózdeıdi.
«Zań men tártip» ıdeologıasyn ilgeriletý, halyqtyń quqyqtyq saýattylyǵyn arttyrý maqsatynda el kóleminde jappaı áleýmettik aksıalar ótkizilýde. Atap aıtqanda, «Halyq zańgeri» aksıasy (eldiń 250 eldi mekeninde 120 myńnan astam azamatty qamtydy), «Ashyq esik kúni», «Quqyqtyq apteka» jobasy jáne ózge de bastamalar aıasynda ondaǵan myń azamat kúrdeli quqyqtyq máseleler boıynsha qoldaý men naqty jaýaptar alýda. Aǵymdaǵy jyldyń jeltoqsan aıynda «Zań men tártip» ıdeologıasyn qoǵamda ilgeriletýge arnalǵan ǵylymı-praktıkalyq konferensıa ótkizilip, oǵan Qazaqstannan jáne shetelden 300-den astam qatysýshy qatysty.
Esepti jyly prokýratýra organdarynda quqyqtyq tártipti qamtamasyz etý jáne qylmystyq qaterlerdi boljaý salasynda jasandy ıntellekt pen vedomstvoaralyq derekter ıntegrasıasyna negizdelgen zamanaýı analıtıkalyq jáne «aqyldy» sıfrlyq quraldar engizildi.
Quqyq qorǵaý organdary akademıasy da transformasıa úderisinde. Oqý prosesine aqparattyq qaýipsizdik, sıfrlyq krımınalısıka jáne kıberqylmystardy tergeý baǵyttary boıynsha praktıkalyq baǵdarlanǵan baǵdarlamalar engizildi. «Kıber-ofıser» biliktilikti arttyrý boıynsha taqyryptyq kýrstarynan 400-den astam quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkeri ótti.
Prokýratýra sheteldik áriptestermen syrtqy komýnıkasıalardy belsendi túrde damytyp keledi. Tórt kelisim ratıfıkasıalanyp, Sıngapýrmen (ózara quqyqtyq kómek týraly kelisim) jáne Katarmen (sottalǵandardy berý týraly kelisim, sondaı-aq ózara is-qımyl jáne yntymaqtastyq týraly memorandým) ózara yntymaqtastyq jóninde ýaǵdalastyqtarǵa qol jetkizildi. Jalpy alǵanda, 38 shet memleketpen 84 ekijaqty kelisim jasalǵan.
Alqa otyrysyn qorytyndylaı kele, Bas Prokýror aldaǵy kezeńge arnalǵan basym mindetterdi aıqyndap, naqty tapsyrmalar berdi. Prokýratýra organdary qyzmetiniń negizgi baǵyty azamattardyń konstıtýsıalyq quqyqtaryn qorǵaýǵa, qylmystylyqtyń júıelik táýekelderin tómendetý boıynsha quqyq qorǵaý organdarynyń kúsh-jigerin úılestirýge, sondaı-aq bıznes pen ınvestorlardy qorǵaýǵa shoǵyrlanatyn bolady.