Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasary – Syrtqy ister mınıstri Muhtar Tileýberdi men Iadrolyq synaqtarǵa jappaı tyıym salý týraly shart uıymynyń Atqarýshy hatshysy Robert Floıd Iadrolyq qarýdan bas tartý kúnine oraı birlesken málimdeme taratty. Almaty-akshamy.kz bul týraly Inform.kz-ke silteme jasap habarlaıdy.
Birlesken málimdemede taraptar Qazaqstan bastamasymen Birikken Ulttar Uıymynyń Bas Assambleıasy jarıalaǵan Iadrolyq synaqtarǵa qarsy is-qımyldyń halyqaralyq kúnine oraı ıadrolyq synaqtardan azat álem qurýǵa jáne ıadrolyq synaqtarǵa jappaı tyıym salý týraly sharttyń (IaSJTSH) kúshine enýine qol jetkizýge beıildigin rastap otyr.
Sondaı-aq bıyl 30 jyldyǵyn atap ótken Qazaqstandaǵy Ulttyq ıadrolyq ortalyǵynyń bas dırektory IaSJTSH-nyń «V» jumys tobyna tıimdi tóraǵalyq etip otyrǵany; IaSJTSH men ıadrolyq synaqtarǵa tyıym salý týraly norma áli zańdy túrde mindetti bolmaǵanyna qaramastan, ony oryndaý is júzinde jalpyǵa ortaq bolyp tabylatyny atap ótilgen.
Budan bólek, búginde IaSJTSH ıadrolyq qarýsyz álemge qol jetkizýdiń tıimdi jáne praktıkalyq sharasy bolyp tabylatyny aıtylǵan.
Muhtar Tileýberdi men Robert Floıd Shartqa qol qoıǵan barlyq 186 memleketti bıylǵy
7 qyrkúıekte Nú-Iork qalasyndaǵy BUU Bas shtabynda Iadrolyq qarýsyzdaný kúnine oraı ótetin joǵary deńgeıdegi plenarlyq otyrysqa shaqyrdy.
«Biz barlyq memleketti ıadrolyq jarylystarǵa moratorııdi saqtaýdy jalǵastyrýǵa shaqyramyz», - delingen málimdemede.
Málimdemeniń tolyq mátinin usynamyz
* * *
- 1. Qazaqstan bastamasymen Birikken Ulttar Uıymynyń Bas Assambleıasy jarıalaǵan Iadrolyq synaqtarǵa qarsy is-qımyldyń halyqaralyq kúnine oraı biz ıadrolyq synaqtardan azat álem qurýǵa jáne ıadrolyq synaqtarǵa jappaı tyıym salý týraly sharttyń (IaSJTSH) kúshine enýine qol jetkizýge beıildigimizdi rastaımyz.3. Bıyl Qazaqstandaǵy bes Halyqaralyq monıtorıń júıesiniń stansıalaryn jáne burynǵy Semeı ıadrolyq polıgonynyń aýmaǵyn basqaratyn Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ıadrolyq ortalyǵynyń (UIaO) 30 jyldyǵy atap ótilýde. Ulttyq ıadrolyq ortalyqtyń bas dırektory IaSJTSH-nyń «V» jumys tobyna tıimdi tóraǵalyq etýde.5. Biz ıadrolyq qarýdy taratpaý týraly sharttyń (IaQTSH) qoldanylýyn qaraý prosesi sheńberinde ıadrolyq qarýdy taratpaý jáne qarýsyzdaný rejıminiń negizgi tiregi retindegi IaSJTSH rólin rastaımyz. IaSJTSH ıadrolyq qarýsyz álemge qol jetkizýdiń tıimdi jáne praktıkalyq sharasy bolyp tabylady.7. Biz barlyq memleketti ıadrolyq jarylystarǵa moratorııdi saqtaýdy jalǵastyrýǵa shaqyramyz. Biz Shartqa áli qol qoımaǵan jáne/nemese ratıfıkasıalamaǵan memleketterdi muny kidirissiz jasaýǵa shaqyramyz. Biz 2-qosymshada kórsetilgen ratıfıkasıalaýy IaSJTSH-nyń kúshine enýi úshin qajet qalǵan segiz memleketti halyqaralyq beıbitshilik pen qaýipsizdikti qoldaý úshin osy mańyzdy qadamdy qoldana otyryp, ıadrolyq qarýdy taratpaý men qarýsyzdanýǵa óz beıildiligin kórsetýge shaqyramyz.
- 8. Iadrolyq qarýsyzdanýdy ilgeriletý jáne bolashaq urpaq úshin neǵurlym qaýipsiz ári senimdi álem qurý úshin – 21 ǵasyrdaǵy adamzattyń ortaq maqsaty – Iadrolyq synaqtarǵa jappaı tyıym salý týraly shartty iske qosatyn kez keldi.
- 6. Biz barlyq memleketterdi 2022 jyly 7 qyrkúıekte Nú-Iork qalasyndaǵy Birikken Ulttar Uıymynyń Bas shtabynda Iadrolyq synaqtarǵa qarsy is-qımyldyń halyqaralyq kúnin atap ótýge jáne nasıhattaýǵa arnalǵan Bas Assambleıanyń joǵary deńgeıdegi plenarlyq otyrysyna qatysýǵa shaqyramyz.
- 4. Shartqa qol qoıǵan 186 jáne ratıfıkasıalaǵan 173 memleketter arqasynda IaSJTSH-dy ámbebaptandyrýda eleýli jetistikterge qol jetkizildi. Sharttyń 25 jyldyǵymen tuspa-tus kelip, barlyq múddeli taraptardyń sátti ujymdyq kúsh-jigerin kórsetetin Gambıa, Tývalý, Domınıka jáne Tımor-Lesteniń taıaýda IaSJTSH-ny ratıfıkasıalaýyn quptaımyz. Onyń tekserý rejımin qurý aıaqtalýǵa jaqyn. IaSJTSH men ıadrolyq synaqtarǵa tyıym salý týraly norma áli zańdy túrde mindetti bolmaǵanyna qaramastan, ony oryndaý is júzinde jalpyǵa ortaq bolyp tabylady.
- 2. 1991 jylǵy 29 tamyzda Semeı ıadrolyq polıgonynyń jabylýy Qazaqstan men halyqaralyq qoǵamdastyq úshin sımvoldyq máni erekshe kún boldy. Bul mańyzdy oqıǵa saıası serpin bere otyryp, 1996 jyly IaSJTSH-nyń qabyldanýyna ákelgen halyqaralyq kúsh-jigerge úles qosty. IaSJTSH qabyldanǵan sátten bastap Qazaqstan IaSJTSH-ny jáne onyń tekserý rejımin nyǵaıtýdy dáıekti túrde qoldaıdy.