Ádette fýtboldy jigitter ǵana kóretin sıaqty ma, qalaı?! Al shyn máninde teńbil dop dese ishken asyn jerge qoıatyn naǵyz jankúıer qyz-kelinshekter de az emes. Sondaı jandardyń biri – almatylyq Qasıet Balqybekova. Fýtbol kórý – eń súıikti hobbıi.
– Qasıet, fýtbolǵa degen qyzyǵýshylyǵyńyz qalaı bastaldy?
– Kishkentaı kezimde ákemmen teledıdardan birge kórýden bastalǵan. Keıin jazǵy demalystarda aýylǵa barǵanda, aǵalarym kúnde túni boıy álem chempıonattaryn kórip otyratyn. Men de olarǵa qosylyp fýtbol kórip, klýbtardyń atyn jattap, ár eldiń jáne qala ataýlaryn osy fýtbol arqyly ajyratatyn boldym.
– Bizdiń «Qaıratqa» qashan jáne qalaı jankúıer boldyńyz?
– «Qaıratty» 2015 jylǵa deıin tek gazet-jýrnaldardan oqyp bilip júrdim. 2015 jyly Eýropa lıgasynyń pleı off kezeńinde fransıalyq «Bordo» komandasynan jalpy esepte teń túsip, tek syrt alańda soǵylǵan goldyń kómegimen kelesi kezeńge «Bordo» ótken bolatyn. Sol oıynnan bastap «Qaıratqa» degen qyzyǵýshylyǵym bastaldy. Ol kezde jasym kishkentaı bolǵandyqtan, stadıonǵa baryp kórýge qorqatynmyn. Tek teledıdardan kórip, jańalyqtaryn úzbeı baqylap júrdim.
Qazaqstandyq oıynshylar álemniń qaı komandasynda oınasa da sol komandalarǵa jankúıerlik etemin. Mysaly, Túrkıanyń «Beshıktasynda» Baqtıar Zaınýtdınov oınaǵan, al reseılik «Zenıt» komandasynda Nuraly Álip oınaıdy.
– Álemdik deńgeıdegi qaı komandanyń jankúıerisiz?
– Ispanıanyń «Real Madrıdiniń» oıyndaryn jibermeı kóremin dep aıta almaımyn, jańalyqtaryn, oıyndary qalaı bolyp jatqanyn qarap júremin. Anglıanyń «Lıverpýl», Germanıanyń «Bavarıasynyń» oıyndaryn da kóremin. Aıtpaqshy, «Realdyń» bir oıynyn kórýge daıyndalyp júrgen kezim. Tuńǵyshyma aıaǵym aýyr edi. Oıyndar kóbinde túnde bolady. Oıyn bastaldy, artynsha tolǵaǵym da bastaldy. Tolǵaǵym basyla qalsa, teledıdar aldyna júgirip baryp «kók jáshikke» úńile qoıamyn. Oıyn bitken soń jedel járdem shaqyryp, perzenthanaǵa kettim. Sol kúndi fýtbol jaıly áńgime bolyp qalsa, anam esine alyp «bul tolǵatyp júrse de fýtbol kóredi» dep kúlip otyrady.
– Stadıonǵa jıi baryp turasyz ba, álde úıde kórgendi jón sanaısyz ba?
– Stadıonǵa baryp jankúıerlermen birge oıyn tamashalaǵan óte keremet sezim. İshińdegi bar emosıańdy shyǵaryp alasyń, taýǵa baryp aıqaılap shyǵarǵanmen birdeı. Barlyq oıynshynyń aty-jónin bilemin. Stadıonda otyryp dostaryma komentator bolyp, dop kimde ekenin aıtyp otyramyn. Fýtbolǵa dostarymmen, olar bos bolmasa, qyzymmen baryp turamyn. Syrt alańda bolatyn oıyndardy teledıdardan nemese «Kınopoısk» qosymshasy arqyly kóremin. Bul qosymshada «Qaırattyń» búkil oıynyn úzbeı kórýge arnaıy jazylǵanmyn. Odan bólek, «Qaırattyń» óziniń «Qairat SuperApp» degen jeke qosymshasy bar. Barlyq jańalyqty sol jerden qaraımyn, bıletti de sol jerden tabýǵa bolady. Meniń fýtbol kóretinimdi týystarym, dos-jarandarym biledi. Qonaqqa ne basqa da jerlerge shaqyrarda «búgin mach bar» desem, maǵan yńǵaıly ýaqytqa ózgertip jatady.
– «Qaırat» oıynynan eń esińizde qalǵany qaısysy?
– Ol Shotlandıanyń Seltıkpen bolǵan oıyny desem, búkil jankúıer meni qoldaıdy dep oılaımyn. Ol 70 jyldan astam tarıhy bar «Qaırat» komandasynyń tarıhyndaǵy alǵashqy chempıondar lıgasynyń toptyq kezeńge shyqqan sheshýshi oıyndaǵy Anarbekovtiń penaltı qaıtarǵany báriniń esinde shyǵar. Komentator Álimjan Asqardyń «Eýropa qarashy, bul qazaqtyń balasy!» degen urany áli qulaǵymyzda.
– Súıikti oıynshyńyz kim?
– «Qaırat» fýtbol akademıasynyń túlegi, talantty, bolashaǵynan zor úmit kúttiretin jas fýtbolshy Dastan Sátpaevty aıtar edim. Ol nebári 16 jasynda álemdik top klýbtardyń biri – londondyq «Chelsı» klýbymen kelisimge kelgen alǵashqy qazaqstandyq oıynshy. Til-kózden saqtap, álemdik juldyz oıynshy bolýyn tileımiz. «Qaırat» akademıasynan áli de tanymal oıynshylar shyǵatynyna senimim mol. Kóptegen týrnırden jeńispen oralyp júrgen oıynshylar jeterlik. Ramazan Baǵdat, Azamat Tuıaqbaev, Oljas Baıbek, Dáýlet Orynbasar, t.b.
– «Qaırat» jankúıerleri arasyndaǵy birlik pen qoldaýdy qalaı sıpattar edińiz?
– Jankúıerlikten de joǵary – «Qaırattyń» fanattary, olar 51-shi sektordyń jigitteri. Ár machta 90 mınýt boıy ystyq-sýyqqa qaramaı, oryndarynan tik turyp oıynshylarǵa rýh, jiger berip urandatyp turady. Trıbýnada shoý jasaýǵa, úlken perfomens jasaýǵa tyrysady. «Qaırattyń» fan-klýbtary da jaqsy damyǵan. Olarǵa alǵysymyz sheksiz. Jankúıer, fanat bul 12-shi oıynshy dep aıtar edim. Sońǵy jańalyqtardan soń «Qaırattyń» jankúıerleri Qazaqstannyń kez kelgen óńirinde ǵana emes, álemniń ár túkpirinde de kezdesedi.
– Fýtbol kóbine er adamdardyń sporty dep sanalady. Áıel jankúıer retinde muny qalaı qabyldaısyz?
– Fýtbol – sport. Sportqa jankúıerik etý jas pen jynys talǵamaıdy. Fýtboldy tek erler emes, qyzdar da oınaıdy. Álemdik júldelerdi de alyp jatady. Qyzdar nege jankúıer bolmasqa! Mektepte oqyp júregende basqa mekteptiń qyzdarymen fýtbol oınaýǵa jarysqa baratynbyz. «Qaırattyń» qyzdar komandasy bar jańadan qurylǵan, endi olarǵa da jankúıerlik etemin.
Iranda 30 jastaǵy Hodaıarı esimdi áıel fýtbol machyna barýǵa tyıym salynǵany úshin jáne sol úshin sottalýy múmkin bolǵan soń óz-ózine qol jumsaǵan. Jalpy fýtbol qaraıtyn jas qyz-kelinshekter, tipti úlken apalardy da kezdestirýge bolady.
– Sizdiń jankúıerlik ómirińizdegi eń qyzyq oqıǵa qandaı?
– Stadıonda bolǵan jaǵdaı. Kezekti mach ótken. «Qaırat» pen «Aqtóbe» komandalarynyń oıyny bitken kez. Ózim ekinshime aıaǵym aýyr kez. Qasymda qurbylarym jáne taekvondoshy bóle ápkem Áıgerim bar. Oıynnan soń qaıtyp kele jatyrmyz. Stadıon aldynda «Aqtóbe» komandasynyń bir top jankúıeri «Qaırattyń» jalaýshasyn jerge tastap, órtegeli jatyr eken. Sony kórdim de, júgirip baryp ortalaryna kirdim de «ne istep jatsyńdar, «Qaırat» ta qazaqstandyq komanda ǵoı, bularyń durys emes» dep yzadan aıqaılap, balalardyń bireýin urdym. Áıgerim ápkem de bireýin teýip, kózildirigin syndyrdy, qurbym bireýin ıterip jiberdi. Qyzdardan mundaı oqys qarsylyqty kútpegen bolý kerek, bári tosylyp turyp qaldy. Sonymen ol jerden shyǵyp kettik. Sol kezde elimniń týy jerde jatqandaı keýdemdi óksik qysty. Bir jaǵy súıikti komandamdy jerden kótergendeı ishte maqtanysh sezimi de bar. Biraq nege ekenin bilmeımin, jylap qaldym. Ápkeme «nege qatty teptiń?» desem, «saǵan emes, ishińdegi balaǵa zıany tıip kete me dep qoryqtym» degende, ekeýmiz qushaqtasyp jyladyq. Sol kúngi mach umytylmastaı bolǵan edi.
– Fýtbolmen baılanysty qandaı estelik-syılyq bar úıińizde?
– Meni fýtbolmen baılanystyratyn súıikti túsim – sary men qara. Ózime qajetti zattarymnyń kóbi sol túste. Mende jeıde, sharf, telefonymnyń qaby, bári osy tústen turady. Al hobbıim – táspi koleksıasyn jınaımyn, kóbine sary-qara tústilerin alýǵa tyrysamyn.
Alda Qazaqstan chempıony atanýǵa sońǵy 3 oıyn qaldy. 3 oıyn 3 fınalmen teń. Byltyrǵy chempıondyq ataqty qorǵap, qazirgi jetistikterin kelesi jyly da qaıtalaı alatynyna senemin jáne úmittenemin. Chempıondar lıgasyndaǵy oıyndarynan bir sensasıa jasaýǵa oıynshylardyń múmkindigi bar. Qandaı jaǵdaı bolmasyn, oıynnan jeńilsek te, ómirden jeńilmesin. Jeńis pen jeńilis qatar júredi. «Qaırat» jankúıeri retinde men sońyna deıin qoldaýǵa daıynmyn. Alǵa «Qaırat»! Meniń júregimniń komandasy!
Sáken SYBANBAI, qalamger:
Qasıettiń boıyndaǵy jankúıerlik «dert» erekshe. Ákesinen juqqan ǵoı dep oılaımyn. Ámirhan marqum da sport jankúıeri edi. Ásirese, fýtbol men boksty jibermeı kóretin. Kórip qana qoımaı, sony qyzý talqylaıtyn. Jas kezinde kórgen aıtýly tarıhı oıyndardyń keı detaldaryn umytpaı aıtyp júretin. 1982 jylǵy álemdik fýtbol chempıonatyndaǵy Andreı Baldiń (KSRO quramasynyń oıynshysy) Brazılıa qaqpasyna goldy neshinshi mınýtta neshe metr jerden salǵanyn saırap aıtyp beretin.
Biraq Ámirhan sport jarystaryn kórgende emosıasyn asa qatty bildire bermeıtin sıaqty edi. Al Qasıet fýtboldy... aıǵaılap otyryp kóredi. Oıynshylar qatelik jiberse, apandaı qaqpany dál kózdeı almaı, aıdalaǵa tepse, olarǵa ursyp otyrady, ókinishten jer toqpaqtap, tipti jazyqsyz teledıdardy jazym qyla jazdaıtyny da bar. Ásirese, «Qaırat» komandasynyń tileýin erekshe tileıdi. «Qaırattyń» Almatydaǵy barlyq oıynyn stadıonǵa baryp kóredi, birde-bir oıyndy jibermeıdi. Bul jaǵynan men uıattymyn, stadıonǵa barmaǵaly qashan. Tek teledıdardan kóremin.
Keıde ekeýimiz fýtbol machtarynyń nátıjelerine jarysa boljam jasaımyz. Árıne, aqsha tikpeımiz. Jáı... «kimniń boljamy dál keler eken» degen maqsattaǵy qyzyǵýshylyq qoı. Keıde onyń aıtqany týra keledi, keıde meniń...
Fýtbolǵa jankúıerlik etetin qyzdardy talaı kezdestirdim. Biraq kóbiniki – jáı ermek sekildi edi: ádette belgili bir fýtbolshyny jaqsy kóredi, ol basqa komandaǵa aýyssa, olardyń qyzyǵýshylyǵy da aýysyp sala beredi degen sekildi... Iaǵnı turaqty emes. Al Qasıettiń jankúıerligi aıryqsha. Ol oıyndy túsinip kóredi, komandalardyń ara salmaǵyn jaqsy tarazylaıdy. Onyń fýtbol týraly bilimi kóp jigitten artyq.