Tokıo Olımpıadasynda Qazaqstan qorjynyna alǵashqy júldeni dzúdoshy Eldos Smetov (60 keli) saldy. Ol qola júlde úshin beldesýde nıderlandylyq Tornıke Tsakodeany «altyn upaımen» jeńdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
«Altyn júlde» taǵdyry uzaqtaý sheshildi. Nıderland bapkeriniń ótinishimen beldesýdiń sheshýshi sátin tóreshiler qaıta qarap, aqyry Smetovke upaı durys berilgenin rastady. Eldos asyqpaı kútti. Sheshim shyqqan soń da sabasynan aspaı, aldymen qarsylasyna qurmet bildirdi, sosyn ǵana qatty shıryqqanyn kilemniń ortasyndaǵy shalt qımylymen uqtyrdy. Degenmen bári ishinde tur eken: kilem syrtynda bapkeri Ǵ.Jylkeldıevtiń qarsy alýy muń eken, Eldos kóz jasyna erik berdi. Kádimgideı solyqtaı jylady.
Bul kóz jasynyń sebebin jankúıer jaqsy biledi. 2016 jylǵy Rıo olımpıadasynyń fınalynda Smetov reseılik Beslan Mýdranovqa ese jiberdi. Onda da beldesý taǵdyryn «altyn upaı» sheshti. Elge oralǵan soń Eldos sporttan ketpeıtinin, Tokıo Olımpıadasynyń altynyn alýǵa ýaqyty men kúsh-jigerin arnaıtynyn aıtty. Mine, tórt emes, bes jyl kútip barǵanda, Tokıo kilemi bizdiń batyrǵa altyn emes, qola júlde usyndy. Iá, babalar dúnıetanymyna salsaq, «adamnyń qaı degeni bolyp edi...» Degenmen Smetovtiń qola júldesin olqysynyp jatqan qazaq jankúıeri joq. Bul júlde bizge altynnan da baǵaly.
Birinshiden, Eldostyń qola júldesi – Tokıo Olımpıadasyndaǵy qazaqstandyq sportshylardyń jolashary. Iaǵnı alǵashqy tolyqqandy jarys kúninde-aq Qazaqstan enshisine birinshi medal buıyryp, jarys kúnin birden júlde alǵan 20 el qatarynda aıaqtady.
Ekinshiden, Eldos Smetov – dzúdo sportynan Olımpıadanyń ekinshi júldesin jeńip alǵan tuńǵysh balýan. Buǵan deıin Asqat Jıtkeev (2008 jyl, Beıjiń) – kúmis, Otgonsetseg Galbadrah (2016 jyl, Rıo) qola jeńip alǵan bolsa, Smetov 2016 jylǵy kúmisine bıyl Tokıo qolasyn qosyp otyr.
Úshinshiden, Eldos Smetov – eki olımpıadada júldege qol jetkizgen jetinshi qazaqstandyq sportshy. Oǵan deıin E.Ybyraıymov, B.Jumadilov, A.Vınokýrov, Á.Nıazymbetov, G.Manúrova jáne I.Dychko qos olımpıadada olja saldy. O.Rypakova úsh olımpıadanyń júldesin ıelendi.
Ýkraınalyq álem chempıony Dará Bılodıd te dál Smetovteı kúı keshti. Ol Tokıoda 2019 jyly ótken álem chempıonatynda 48 keli salmaq dárejesinde top jarǵan edi. Araǵa eki jyl salyp Tokıoǵa qaıta taban tiregende, jartylaı fınalda jergilikti F.Tonakodan jeńilip qaldy. Qola júlde úshin beldesýde Dará ızraıldik Shıra Rashondy «altyn upaımen» zorǵa tuqyrtty. Sóıtip, ol da kilem shetinde kóz jasyn aıamaı syǵyp aldy.
Sport degenniń qıyny da osy: búkil ómirdi arnaısyń, biraq bir ǵana qatelik maqsatqa jetkizbeı qoıýy múmkin, kerisinshe, kútpegen baq tuǵyrǵa shyǵarýy da ǵajap emes. Qalaı degende de, Smetovtiń jolashar medali qazaq sportshylaryna aqjoltaı bolsa degen tilegimiz bar.
Boks: úsh sheber de alǵa adymdady
Boks týrnıri – olımpıadalardaǵy eń uzaq jarystyń biri. Munda ár kezeń arasynda kemi eki kún ótip, ashylý saltanatymen qatar bastalǵan doda olımpıadanyń jabylý saltanaty qarsańynda bir-aq aıaqtalady.
Qazaqstan quramasy erler arasyndaǵy synǵa tolyq qurammen qatysyp jatyr. Ǵalymbek Kenjebaev shákirtteri jerebe boıynsha negizinen ekinshi kezeńnen synǵa aralasady. Alǵashqy irikteý kezeńinde sharshy alańǵa shyqqan úsh boksshy da qarsylastarynan basym tústi.
57 keli salmaqta Serik Temirjanov vengrıalyq Roland Galoshty 5:0 esebimen senimdi jeńdi. Temirjanovtyń 1/8 fınaldaǵy qarsylasy – 2017 jylǵy álem chempıonatynyń kúmis júldegeri Dúk Ragan (AQSH). Gambýrgte ótken álemdik synda Ragandy otandasymyz Qaırat Eralıevtiń jeńgeni esimizde. Sodan beri amerıkalyq boksshy biraz bıikti baǵyndyrdy. Ol tipti kásipqoı boksta baq synap kórip, bes kezdesýde de jeńiske jetti. Serik ákki qarsylasyn jeńýge baryn salady dep senemiz.
Zákir Safıýllın (63 keli) alǵashqy jekpe-jekte perýlik Leodan Pesony erkin jeńdi. Bul kezdesýde Zákir bar sheberligin pash etken joq. Kúshin únemdeı júrip, durys taktıkalyq jekpe-jek uıymdastyra bildi. 1/8 fınalda ol sharshy alań ıesi Daısýke Narımatsýmen qolǵap túıistiredi. Narımatsý – 2018 jylǵy Azıa oıyndarynyń qola júldegeri.
Keshe úshinshi bolyp ortaǵa shyqqan Sáken Bıbosynov ta (52 keli) jankúıerdi jerge qaratqan joq. Ol pýertorıkolyq Iankıel Rıverany 4:1 esebimen tuqyrtty. Slovakıalyq tóreshi ǵana Rıvera jeńdi dep sanady. Sáken kelesi kezeńde 2019 jylǵy álem chempıonatynyń qola júldegeri Bilál Bennamamen (Fransıa) kezdesedi.
Dzúdo: Erjan men Jansaı tez toqtady
Dzúdodan alǵashqy júldeni Eldos Smetov elge syılaǵanmen, ázirshe basqa sportshylarymyz qýanta alatyn emes. Rıo Olımpıadasynda qoladan júlde salǵan Otgonsetseg Galbadrah (48 keli) bul joly alǵashqy aınalymnan óte almady. Ol qytaılyq Lı Ianannan taza jeńildi. Ianan da odan keıingi beldesýinde portýgalályq Katarına Kostaǵa ese jiberip, Galbadrahtyń jubanysh beldesýine barar jolyn japty.
Erler arasynda 66 kelide synǵa túsken Erjan Serikjanov alǵashqy kezdesýde ataqty Orhan Safarovty (Ázerbaıjan) qapy qaldyrǵanmen, 1/8 fınalda Manýel Lombardodan utyldy. Lombardo da ary qaraı jeńisti sapar jasaı alǵan joq. Sóıtip, Serikjanovtyń qola júlde úshin kúresý múmkindigi tipti de týyndamady.
Keshe Jansaı Smaǵulov ta (73 keli) bir jeńispen toqtady. Ol Ferdınand Karapetándy (Armenıa) jeńdi de, ekinshi synda kanadalyq Artýr Margelıdonǵa sońǵy sekýndtarda upaı berip qoıdy. Margelıdon kelesi beldesýde grýzın Lasha Shavdatýashvılıge jol berip, júldeden óz úmitin ǵana emes, Jansaıdyń da úmitin úzdi.
Aýyr atletıka: az bolsa da – saz
Dopıng daýyna jıi ushyraǵan federasıalarǵa Tokıo Olımpıadasyna nebary eki joldamadan berildi. Sondaı kúıge tap bolǵan eldiń biri – Qazaqstan. Erler arasynda – bir, áıelder arasynda bir joldamany qanaǵat etip, japon jerine Igor Son men Zúlfıa Chınshanlony ǵana shyǵaryp salǵan edik.
Keıingi tolqynnyń ishinen 56 keli salmaq dárejesinde ózin jaqsy kórsetken I.Son olımpıadada 61 kelide synǵa tústi. Óıtkeni Olımpıada baǵdarlamasynan 56 keli alyp tastalyp, áıelder synyna taǵy bir salmaq qosylǵan-dy.
Shynyn aıtqanda, Igordiń myqtylarmen básekesin qorqaqtaı kúttik. Mundaǵy negizgi favorıtter azıalyqtar bolsa da, grýzıalyq Shota Mıshvelıdzeni sanattan shyǵaryp tastaýǵa bolmaıtyn edi. Japon aýyr atleti Ioıtı Itokazý da bes qarýyn asynyp, tas-túıin daıyn bolǵany anyq.
Alǵashqy julqa kóterý baǵdarlamasynda Igor tórtinshi nátıje kórsetti. Ol úsh múmkindigin de sátti paıdalandy. Alaıda tóreshiler onyń alǵashqy eki kezektegi 126 jáne 131 kelisin sanady da, úshinshi jolǵy 134 upaıyn esepke almady. Keıin belgili bolǵandaı, Sonnyń jarystan burynyraq alǵan oń tizesiniń jaraqaty báribir syr bermeı qoımapty. Tóreshiler aıaqty tikteý men qatar qoıýdyń shaǵyn detaldaryna deıin mán berip, 134 emes, 131 upaıdy tirkedi. Jarystyń bul baǵdarlamasynda otandasymyzdyń aldynda Lı Fabın (Qytaı), Eko Iýlı Iraýan (Indonezıa) jáne Itokazý turdy.
Serpe kóterýge kelgende, Igor aldymen 155 kelige tapsyrys berip, keıin ony 156-ǵa ózgertti. Bul salmaqty ol erkin eńserdi. Ekinshi joly 162 kelini tik kótergenmen, tóreshiler taǵy da sarańdyq tanytty. Bul kezde Fabın men Iraýan óz kezegin asyqpaı kútip, altyn men kúmiske ózara talasatynyn birden uqtyrǵan-dy. Sondyqtan bizge Mıshvelıdzeniń, taıvandyq Kaý Chan-Hýnnyń, Itokazýdyń básekesi qıyn bolyp turdy. Kútpegen jerden bul synǵa arabıalyq Seraj ál-Sálem de kirisip ketti. Ol julqa kóterýde 129 kelimen toqtasa, ıaǵnı Sonnan nebary eki upaı keıin turǵan bolsa, serpe kóterýde birinshi múmkindiginde-aq 159 kelige tapsyrys berdi. Ony tez baǵyndyrdy da. Son úshinshi kezeginde 163 kelini aldy. Munda úsh tóreshiniń ekeýi qoldap, múmkindik esepke alyndy. Itokazý bolsa, ekinshi talpynyp baryp qana 159 kelini aldy, úshinshisinde 162-ni tik kótere almady. Iaǵnı onyń qola júldeden úmit ete almaıtyny belgili boldy. Mıshvelıdze bolsa, 163 pen 165 kelige eki ret talpynyp kórip, jarystan shettep ketti. Fabın men Iraýannyń sheshýshi tartysy aldynda ál-Sálem qola taǵdyryn sheshti. Ol 166 kelini kóterýin kóterdi, biraq alańda toqtap tura alǵan joq. Tóreshiler qaıta qarap, saýd atletiniń múmkindigin eseptemedi. Úshinshi joly ál-Sálem 166 kelini ıyǵyna tastaı da alǵan joq.
Sóıtip, Igor Son 294 upaımen Tokıo Olımpıadasynyń qola júldegeri atandy. Úshtóbelik azamat buǵan deıin mundaı salmaqtardy kóterip kórmegenin, biraq sheshýshi sátte táýekelge barýǵa tıis bolǵanyn aıtty. Jarystyń ekinshi kúninde Son osylaısha jankúıerlerdi taǵy qýanyshqa bóledi. Altyn medal Lı Fabınge (313 upaı, Olımpıada rekordy) buıyrsa, kúmis júldeni Iraýan (302 upaı) ıelendi.
Z. Chınshanlo keshe keshkisin synǵa tústi.