2025 jyldyń tamyzy – qazaq rýhy men ádebıetiniń altyn aıy. Óıtkeni 10 tamyzda ulttyń dara danyshpany, asa kórnekti aqyny Abaı Qunanbaıulynyń týǵanyna 180 jyl tolady. Bul data – tek tarıhı belgi emes, ol – urpaqtar arasynda ulttyq sana men mádenıetti jańǵyrtýǵa tyń serpin beretini anyq. Al bıyl elimiz úshin aıtýly dataǵa oraı qandaı bastamalar eldi shýlatty? Aqshamnews.kz tilshisiniń materıalynan bilińiz.
Respýblıka boıynsha 500-ge jýyq is-shara
Bıyl elimizde uly aqynnyń qurmetine 500-ge jýyq is-shara uıymdastyrylyp jatyr. Mádenı-rýhanı baǵyttaǵy bul bastamalar halyqaralyq, respýblıkalyq jáne óńirlik deńgeıde ótip jatyr. Mádenı is-sharalar Semeıdegi aýqymdy konsertten bastaý aldy. Sondaı-aq, Abaı murasyn nasıhattaýǵa arnalǵan kórmeler men ǵylymı konferensıalar qolǵa alyndy.
"Abaı akademıasy" ensıklopedıalyq portaly iske qosyldy
Almatyda jáne basqa da qalalarda "Abaı akademıasy" ensıklopedıalyq portaly iske qosyldy. Bul platforma aqyn shyǵarmashylyǵyn sıfrlandyryp, barshaǵa qoljetimdi etýdi maqsat etedi. Sonymen qatar, Maqanshyda Alakól jaǵasynda halyq ártisi Seken Turysbekov pen "Aq jaýyn" orkestriniń konserti, Semeıdegi Arbat alańynda ıllústrator Ańsaǵan Mustafanyń kórmesi ashyldy.
Ǵylymı ortada qalaı elendi?
Ǵylymı ortada da ıgi jańalyqtar bar. Abaıdyń shyǵarmalary álemniń 10-nan astam tiline aýdarylyp, Túrki keńesi "Abaı jyly" dep jarıalady. Tipti Qazaqstan elshilikteri janynan Abaı ortalyqtary ashylyp, aqynnyń álemdik deńgeıde tanylýyna úles qosyp jatyr.
"Abaı men Qunanbaılarǵa - syıaqy tabystalady"
Sonymen birge, kásipkerler men belsendiler jańa bastama kóterip, 10 tamyzda týǵan barlyq Abaılarǵa 180 myń teńgeden jáne Qunanbaı esimin ıelengen 10 sábıge 300 myń teńgeden beriletinin habarlady. Bul – ult rýhyn jańǵyrtyp, tarıhı esimderdi qaıta túletýge baǵyttalǵan mańyzdy qadam.
Bıylǵy Abaıdyń 180 jyldyq mereıtoıy – bul tek mereke ǵana emes, rýhanı jańǵyrý men ádebı dástúrdi jańa deńgeıge kóterý kúni. Mereıtoı aıasynda álemniń túkpir-túkpirinen kelgen meımandar uly hakimniń rýhanı álemimen tanysyp, onyń sózderin tereń zertteýge múmkindik aldy. Mádenı sharalar aqynnyń týǵan topyraǵy - Jıdebaıda qorytyndylanady.
Almatyda qandaı is-sharalar ótedi?
Mereıtoıdyń basty saltanaty 10 tamyzda – Abaıdyń týǵan kúninde ótedi. Saǵat 10:00-de Respýblıka saraıynyń aldyndaǵy Abaı alańynda uly aqynnyń eskertkishine gúl shoqtaryn qoıý rásimi ótedi.
Al saǵat 12:00-de dál osy alańda "Alashtyń Abaıy" atty mýzykalyq-dramalyq konsert uıymdastyrylady. Konsertke Asanáli Áshimov, Tuńǵyshbaı Jamanqulov, Saıat Merekeuly, Roza Rymbaeva, Aıgúl Qosanova jáne ózge de tanymal óner ıeleri qatysady. Baǵdarlamada – Abaı shyǵarmalarynan shabyttanǵan teatrlandyrylǵan kórinister, poezıa, vokaldyq jáne aspaptyq nómirler usynylady.
9 tamyzda saǵat 15:00-de Dinmuhamed Qonaevtyń memorıaldyq mýzeıinde "Uly Abaı" atty dáris ótedi. Onda aqyn beınesi tarıhı jáne ádebı kontekste saralanady.
10 tamyzda 10:00-de Mahatma Gandı atyndaǵy saıabaqta №4 kitaphana-fılıal "Júregimniń túbine tereń boıla" atty art-kompozısıa ótkizedi. Baǵdarlamada – ádebı oıyndar, óleń oqý, Abaı ánderin oryndaý, sondaı-aq "Ǵalamnyń jyr danasy – Uly Abaı" atty kórme usynylady.
28 tamyzda saǵat 19:00-de Respýblıka saraıynda "Abaıǵa taǵzym" atty merekelik konsert ótedi. Qoıylym Abaıdyń rýhanı jolyn mýzyka, teatr jáne bıdi biriktire otyryp sahnalaıdy.
Qyrkúıekte Memlekettik qýyrshaq teatrynda "Men bir jumbaq adammyn… Abaı" spektakliniń premerasy ótedi (jas shekteýi: 16+). Qoıylym Muhtar Áýezovtiń "Abaı joly" romany men "Qara sózderi" negizinde sahnalanyp, aqynnyń ishki jan dúnıesin, parasaty men rýhanı tereńdigin ashady.
Barlyq is-shara azamattardy, ásirese, jastardy ulttyq mádenıetke jaqyndatýǵa, qazaq ádebıetine degen qyzyǵýshylyqty arttyrýǵa jáne Abaı Qunanbaıulynyń rýhanı murasyn tereń uǵynýǵa baǵyttalǵan. Abaı tulǵasy adamgershilik pen aǵartýshylyqtyń, jandy qazaq oıynyń sımvoly.