2016 jyly bir jigit alǵash ret Ulytaýǵa attanyp, ekspedısıaǵa qatysty. Bul sapar onyń ómirin túbegeıli ózgertti. Nege? Qalaı jáne onyń Aýǵanstanǵa qandaı qatysy bar? Aqshamnews.kz tilshisi bul týraly Sayahat Time YouTube-arnasynyń avtory, saıahatshy-bloger Ernar Almabekpen suhbattasty. Keıipker bıyl úlken is tyndyrdy – ol Aýǵanstanda týyp-ósken qandastyń atamekenge kelýine sebepker boldy.
"Aýǵan qazaq" derekti fılmi
2023 jyly kúzde Facebook-ti qarap otyrǵan Ernar Almabektiń kózi bir sýretke túsedi. Sodan keıin keıipkerge bul elge sapar shegý armanǵa aınalady. Alaıda ol bul elge tek bir jyldan keıin jetedi.
"2023 jyly kúzde Facebook áleýmettik jelisinde "Aýǵanstan qazaqtarynyń toqyǵan kilemi" degen sýretti kórip qaldym. Buǵan deıin ol elde qazaqtar baryn estisem de, asa mán bermeıtinmin. Al sol kúni "Nege aýǵan qazaqtary jaıly derekti fılm túsirmeske?" degen oı keldi. Sýrettiń avtoryna habarlasyp, Aýǵanstandaǵy qazaqtar jaıly aqparat berýin ótindim. Ol kisi qýana kelisti. Maǵan biraz adamnyń nómirin berdi. Olarmen baılanysyp, Aýǵanstanǵa baramyn dep sheshtim. Biraq ol josparym sozylyp, aýǵan jerine tek 2024 jylǵy tamyzda jete aldym", - dedi ol.
Keıipker Qazaqstannyń Aýǵanstandaǵy elshiligine de bir habarlasyp qoıýdy jón kórgen. Ol Kabýlǵa, Bamıanǵa, Mazarı-SHarıfke baryp, derek jınap, 10 kún ishinde bir emes, birneshe vıdeo túsirip qaıtady.
Elge oralǵan soń arnada úsh vıdeo shyǵady. Sonyń biri – "Aýǵan qazaq" derekti fılmi. Arnada jarıalanǵan soń, kútpegen jerden úlken iske túrtki bolady. Fılmdi kórgen Saǵadat Qabıkenov esimdi kásipker "osy jastardy elge kóshiremin" dep sheshedi.
"Bul fılm jaqsy qaralym jınady. Arada taǵy birneshe aı ótkende elshilik ókilderi habarlasyp, jaqsy jańalyq jetkizdi. Meniń fılmimdi kórgennen keıin Saǵadat Kabıkenov esimdi aǵamyz Aýǵanstandaǵy qazaq jastaryn elge kóshirýge nıettengen. Onyń egin kásibi bar. Ol elge oralǵan jastarǵa jumys berýge daıyn ekenin aıtqan", - dedi ol.
Sabyrdyń joly: soǵystan – saǵynyshqa
Jospar boıynsha alǵashynda 5-6 jigit elge kelýi kerek edi. Olar elge ornyqqan soń, otbasyn kóshirip alýǵa árekettenedi degen oı bolǵan. Biraq fılmde "Qazaqstanǵa barǵymyz keledi" degen jastar, naqty usynys kelgende bas tartty. Biri basqa jaqqa jumysqa ketip qalǵan, biri týǵan-týyssyz kóshpeımin degen. Tek Sabyr esimdi jigit kelisimin berdi.
Sabyr – soǵys órti sharpyǵan ólkede týǵan, ushaqqa da, shekaradan asýǵa da alǵash ret táýekel etken qandas. Onyń qujattaryn jınaýǵa 6 aı ýaqyt ketken. Al Qazaqstanǵa jetkizý – múlde basqa deńgeı. Mundaı jaýapty isti kim moınyna alady? Bul týraly Ernar Almabek tarqatyp aıtty.
Elshilik bul oıdy birden qoldaǵan. Keıipkerlerdiń tizimin daıyndap, árqaısymen suhbattasyp, qujattaryn jasatyp, elge qaıtqanda qalaı áreket etý kerek, qandaı qıyndyqtar bolatynyn túsindirgen.
"Sabyrdyń qujattaryn Saǵadat aǵa men elshilik birlese jasady. Men ol proseske aralaspadym. Qujattar daıyn bolǵannan keıin Sabyrdy Aýǵanstannan Qazaqstanǵa alyp keletin adam kerek boldy. Óıtkeni ol ómirinde ushaqqa otyryp, shetelge shyǵyp kórmegen. Men kósh jaıly fılm túsiremin ári janynda serik bolamyn dep, bul isti óz moınyma aldym", - deıdi ol.
Osylaısha bloger mamyrda Aýǵanstanǵa qaıta bardy.
"Adamdy kóshirý – shabadan tasý emes"
Syrt kózge bul ońaı nárse bolyp kórinýi múmkin. Biraq shyn máninde, shekaradan adam ótkizý, ony beıimdeý – jaýapkershilikti talap etetin is. Aýǵanstanda qazaqpyn dep jalǵan qujat jasap alatyn adam kóp. Sondyqtan Sabyrdyń túp-tamyry uzaq tekserildi.
"Al ol adam 50 jyl soǵys kórgen jerden shyqsa, másele tipti kóbeıe túsedi. Sabyrdy Qazaqstanǵa qaıtarýdyń daıyndyǵy alty aıǵa sozylǵany da sol. Birinshiden, qujat jınaý, shaqyrtý jiberý ońaı emes. Ekinshiden, Aýǵanstanda ózin qazaqpyn dep jalǵan kýálik jasatyp alǵan ózge ult ókili kóp. Sondyqtan kóshemin degen ár adam tekseristen ótedi. Úshinshiden, aýǵan qazaqtarynyń búgingi turmysy bizden bólek. Kıiminen bastap, ómir saltyna deıin basqa. Qazaqstanǵa beıimdelýi ońaı emes. Sondyqtan Sabyr qaıda ornalasatynyn, ne jumys isteıtinin elge kelmeı turyp sheship alý mańyzdy boldy. Munyń bárin Qazaqstannyń Aýǵanstandaǵy elshiligi atqardy", - dedi Ernar Almabek.
Qazir Sabyr qaıda?
Sabyr qazir Astanadan 160 shaqyrym jerdegi Altyndy aýylynda turyp jatyr. Ol Saǵadat Qabıkenovtiń sharýashylyǵynda eńbek etip júr. Ázirge ártúrli jumys istep kórmek – traktor aıdaı ma, aspaz bola ma – bári óz tańdaýyna baılanysty.
"Áriptesterin de kórdim. Bári qushaq jaıa qarsy aldy. Keledi degendi estigen kúnnen daıyndalyp, kútip júr eken. Sol ortaǵa tezirek sińisip ketse, qýanamyz. Aıtpaqshy, kırıll álipbıin úıretetin muǵalim jaldap, oqytý da josparda bar", - dedi Ernar Almabek.
Derekti fılmniń kúshi
Saıahatpen bastalǵan ómir joly ult úshin paıdaly iske ulasty.
"Bul oqıǵaǵa tap bolǵanyma jáne bir fılm arqyly bir otbasyn atamekenine qaıtarý múmkindigi týǵanyna qatty qýandym. Bir shetinen, meniń de elge tıgizgen paıdam boldy ǵoı dep tolqydym. İshte maqtanysh sezimi de joq emes. Áreket etse, adamnyń múmkindigi kóp ekenin de túsindim", - dedi ol.
Ernar Almabektiń aıtýynsha, áli de úlken ýaıym bar.
"Ásirese, Sabyrdy aýylda qaldyryp, ózim Almatyǵa ketkeli ýaıym kúsheıe tústi. Árıne, habarlasyp turamyz ǵoı. Dese de, ýaıymdap, qorqady ekensiń. Áıteýir, Sabyr birinshi kezekte óziniń, ata-anasynyń úmitin aqtap, elge sińisip, tez úırenip, aıaqqa turyp ketse deımin. Ary-beri júrse, adamdarmen aralasyp, tezirek jergilikti qazaq bolsa, meniń ýaıymym sol kezde ǵana basylatyn shyǵar", - dep túıindedi ol.
Sabyr Qazaqstanǵa ázirge jalǵyz oraldy. Ol aıaqqa turǵan soń otbasyn kóshirip ákeletinin aıtty. Al Aýǵanstandaǵy otbasy jetistikke jetýin kútip, taqymyn qysyp otyr.
