Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen bekitilgen aldaǵy referendým qazaq halqyna 27 jyldan keıin berilip otyrǵan múmkindik bolǵandyqtan, barsha halyq kópten kútken aıtýly oqıǵa.
Buǵan deıin memleket shyn nıetpen, bar kóńilmen halyqtyń oı-pikirine qyzyǵýshylyq tanyta qoımaǵan edi. Kópshiliktiń de daýys berýge degen ynta-jigeri bola qoıǵan joq desek, artyq aıtpaǵan bolarmyz. Óıtkeni, buǵan deıingi ózgerister tek Prezıdenttiń ókilettiligin arttyrýdy ǵana kózdedi, búgingideı túbegeıli reformalardyń bastaýy bola almady.
«Qazirgi reformanyń ereksheligi – Prezıdenttiń ókilettigin kúsheıtý emes, memleketimizdi jetildirý, jańǵyrtý jáne nyǵaıtý. Men barshańyzdy eldiń erteńi, urpaqtyń keleshegi úshin referendýmǵa qatysýǵa shaqyramyn! Ult múddesine saı bastamalardy qoldaısyzdar dep senemin!», – dedi Memleket basshysy óz sózinde.
«Áreket barda – bereket bolmaq» demekshi, Prezıdent referendýmdy qur bos sóz úshin emes, naqty dúnıe ekenin isimen dáleldep talpynýda. Jańa oblystar resmı qurylyp, Qapshaǵaı qalasy Qonaev ataldy. Bılik ókilderi kezektese kezdesý, jergilikti turǵyndarmen otyrys ótkizip júr. Tipti, memleket qurylǵaly beri halyq júzin kórmegen Ortalyq saılaý komısıasy da el-jurtty aralaǵanyn kórdik. Qasym-Jomart Toqaev «sonsha jyldan beri halyq arqyly baıyp, biraq ózderi esh kómegin tıgizbegen adamdardyń qaıtarymy bolatyn kún keldi» dedi. Sóıtip, keshegi, qunynyń qymbattyǵyna bárimizdiń kóńilimiz tolmaıtyn «Almaty Parkıng» ákimdikke qaıta qaıtty. «Qazaqstan halqyna» qory qurylyp, onda nıettilerden aqsha quıyldy. Bul tek men biletin mysaldar. Kúndelikti ómirimizde talaı oń ózgerister bolyp jatyr. Endi árekettiń bereketi bolý úshin kópshilik qaýym da qımyldaý kerek.
Qazaqstan – demokratıaly, zaıyrly quqyqtyq memleket. Bul Konstıtýsıada aıqyn kórsetilgen. Endigi kezekte osy atalǵandardyń zańdyq, quqyqtyq-normatıvtik baǵytta júzege asýyn qadaǵalaý mańyzdy sanalady. Sol sebepti de, elimizdegi ótetin referendýmnyń orny aıryqsha dep bilemiz.
Osy jerde «Barlyq damyǵan elde plebısıt tikeleı halyq bıliginiń aıqyn kórinisi sanalady. Biraq Qazaqstanda demokratıanyń bul tıimdi ınstıtýtynyń áleýeti tolyqqandy paıdalanynbaı otyr...» degen Prezıdenttiń sózimen tolyq kelisemin. Sebebi, Eýropa elinde baıaǵydan qalyptasqan bul úrdis shynaıy túrde halyq bıliginiń deńgeıin kórsetip otyr, al bizde tek qur sóz kúıinde qalyp otyr. Mysaly, sol Eýropa elderine búkil álemde ótkiziletin referendýmdardyń 60%-ynan astamy tıesili, al Azıa elderinde bul kórsetkish 20%-ǵa da jetpeıdi. Demokratıalyq qoǵam – progrestiń bastaýy bolǵandyqtan, referendým sóz kúıindegi formasynan is júzinde áreketke aınalyp jatqanyn atap ótpeýge bolmaıdy.
«Elý jylda – el jańa» demekshi, qurylǵanyna endi 30 jyl bolǵan bizdiń Qazaqstan búgin-erteń jańaryp ketedi degenge úlken kúmánim bar, alaıda Prezıdenttiń «Jańa Qazaqstan» dep otyrǵanyn týra maǵynada emes, tereńirek túsiný kerek sekildi. Iaǵnı búginimiz – sol jańarýǵa alyp keletin bastamalardyń kóshi. Kúni keshe resmı túrde jarıalanǵan referendým – uzaq joldaǵy alǵashqy qadamdardyń biri. Qýatty el bolý úshin aldymen saıasat, ony tirep turǵan Ata Zań ózgerýi kerek. Referendýmda bir-aq másele kóteriledi – siz Konstıtýsıadaǵy ózgeristerge kelisesiz be? Alaıda, sol ózgeristerge mán berer bolsaq, biraz jańalyqtar oryn alatynyn túsinesiz. Burynnan mezi qylǵan til máselesi, «sýperprezıdenttik» rejımniń aıaqtalýy, Konstıtýsıalyq sottyń qurylýy, taǵysyn-taǵy...
Ásirese, Prezıdenttiń Konstıtýsıalyq baqylaý organyna azamattardyń, sondaı-aq basqa sýbektilerdiń ótinish berýine jol ashyp, Konstıtýsıalyq Keńesti Konstıtýsıalyq sotqa aınaldyrý bastamasyn erekshe atap ótkim keledi. Konstıtýsıalyq baqylaý organdary Ata Zańnyń talaptaryn júzege asyrýda mańyzdy ról atqarady. Bul negizinen, resmı túsindirme berý, konstıtýsıalyq-quqyqtyq daýlar boıynsha qorytyndylar berý, zańnamanyń konstıtýsıalylyǵyn tekserý arqyly jasalady. Elimizde qansha adam bolsa, sonsha pikir bolýy zańdylyq qoı. Deıturǵanmen, Memleket basshysynyń bul jolǵy bastamasy qos qoldap qoldaýǵa turarlyq eken. Ras, memleket taǵdyryn jekelegen azamattar emes, tutastaı halyq ózi sheshýi kerek.
«Jalǵyz júrip jol tapqansha, kóppen júrip adas» degen ǵoı, Prezıdentimizdiń sońǵy sózdi halyqtyń ózine qaldyryp, kópshiliktiń pikirine qulaq asýy jańa Qazaqstan qurýdyń bastaýy dep bilemin. Memleket basshysynyń «Jańa Qazaqstandy birge órkendetemiz, ár azamatqa birdeı múmkindik beretin ádil ári damyǵan memleket bolamyz» degen sózi bizdi alǵa jeteleıdi.