Ol mamandyq tańdaýda nege mán berý qajettigin aıtty.
Almaty qalasynyń Óńirlik komýnıkasıalar qyzmeti alańynda belgili koých, kásibı baǵdarlaýshy Almıra Tursyn qonaqta boldy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń Joldaýynda «balalardy erte jastan kásibı baǵyttaýdyń erekshe mańyzyn» atap ótti. Óskeleń urpaq ózderiniń bolashaq mamandyqtaryn tańdaýǵa barynsha sanaly túrde qaraǵandary jón.
Atap ótetin jaıt, qazirgi tańda elimizdegi barlyq jalpy bilim beretin mektepterde 11-synyp oqýshylary úshin UBT tapsyrý úshin tórtinshi pándi tańdaý mindeti tur, soǵan qaraı talapkerdiń joǵary oqý ornyna túser aldynda bolashaq beıini de anyqtalady. Kóptegen mamandyqtar arasynan durys baǵyt-baǵdar alyp, óz ornyn tabý. Kásibı baǵdar berý oqýshylardyń ómirdegi óz oryndaryn tabýlaryna kómektesedi.
ÓKQ moderatorynyń suraqtaryna jaýap bere otyryp, Almıra Tursyn balany qaı jastan bastap kásibı turǵyda mamandyqqa beıimdeý kerektigin jáne mamandyqqa qatysty tańdaý jasaý máselesi qashan týyndaıtynyn aıtty.
«Kásiptik baǵdar berý ata-anadan bastalady jáne ol bala ómirge kelgen kezden bastap, onyń damýyna, minez-qulqyna, qabiletterine nazar aýdaryp, baqylaý arqyly qalyptasady. Kásibı turǵyda baǵdar bermes buryn, osy nárselerge mán berýdi usynamyn, al 4, 10-synyptarda kásiptik baǵdar berýge júginýge bolady. Eger ol júıeli ári belgili bir kezeń saıyn júrgizilip tursa, balanyń damý dınamıkasyn baıqaýǵa bolady», – deıdi A.Tursyn.
Maman osyndaı suraqtar boıynsha 8-11 synyp aralyǵynda psıhologtan nemese kásibı baǵdar berýshiden keńes alýǵa bolatynyn aıtty.
Spıker ata-ananyń mamandyq tańdaýda balaǵa yqpaly qandaı bolýy kerektigin jáne otbasyndaǵy bir mamandyqty jalǵastyrý dınastıasyna, qatysty oıymen bólisti. Mundaı otbasylarda mamandyq tańdaý degen suraq týyndamaıdy, sebebi ol basynan otbasynda tańdalyp qoıǵan. Mysaly, dárigerler men polıseıler otbasynda balalar ata-anasynyń mamandyǵyn tańdap jatady.
«Keıde keıbir mamandyqqa adamnyń beıimi shynymen genetıkalyq jolmen beriledi, bul ǵylymı dáleldenbegen, biraq sondaı jaıttar bar. Oǵan qosa, aǵa býynnyń jınaǵan tájirıbesi men bilimi bar, ol balanyń kásibı damýyn jedeldetedi jáne jetildire túsedi. Bul jerde balanyń óz qalaýyn birinshi orynǵa qoıý mańyzdy», - dep jaýap berdi A.Tursyn.
Eger balaǵa ata-anasynyń qalaýyndaı olardyń mamandyǵy unasa, dınastıa da jalǵasady.
Kásibı baǵdarlaýshy Almıra Tursyn bul qyzmetpen 2015 jyldan beri aınalysyp keledi eken jáne osy kezge deıin dıagnostıkalaýdyń eń túrli degen tásilderin qodanǵan.
«Birinshiden, men test júrgizemin, bul jeke qabiletterdi anyqtaýǵa kómektesedi. Testileý baǵdarlamasynyń ózi usynylatyn mamandyqtardyń tizimderin usynady, keńes berý kezinde biz nátıjelerdi taldap, mamandyqtardy talqylaımyz. Keıde mektep oqýshylary mamandyq jaıly tolyq bilmegendikten, ony tańdaı almaıdy. Nemese belgili bir mamandyqtar týraly eshteńe bilmeıdi», - dep túsindirdi A.Tursyn.
Bala eseıe kele onyń mamandyq tańdaýda oıy ózgere berse, oǵan tańdanýdyń qajeti joq. Durysy, kásibı baǵdar berý mektepte, ásirese oqýǵa túskenge deıin júrgizilýi kerek. Sonymen birge, eresek ómirde de onyń tıimdiligi joǵary.
«Ýnıversıtet qabyrǵasyndaǵy 1-2 kýrs kezinde, stýdentter óz beıinin tańdaǵan ýaqytta da kásibı baǵdar berý asa mańyzdy. Buny mansaptyń keńes berý dese bolady, ol kásibı baǵdar berýdiń bir túri»,- dep jalǵastyrdy koých.
Jasóspirimderdiń ózderiniń tańdaǵan mamandyqtaryna nemquraıly qaraýy jıi kezdesedi, maman mundaı jaǵdaıda ne isteý kerektigine jaýap berdi. Kóbine mundaı jasóspirimderde enjarlyq baıqalady.
«Qazir balalardyń qyzyǵýshylyqtary men hobbılerin, ómirge degen qulshynystaryn basýǵa áser etetin kóptegen elementter bar. Olar sol baıaǵy gadjetter, kompúterlik oıyndar. Bul jańdaı jaman degen sóz emes, degenmen bul jaǵdaıda bir shara qajet. Mysaly, kompúterlik oıyndardy shamadan tys oınaıtyn, rejımi, tártibi joq balalar, ókinishke oraı, osyǵan beıim. Mundaı jaǵdaılarda ata-analardyń balalaryn, olardyń qyzyǵýshylyqtaryn, kompúterde qansha ýaqyt otyratynyn, qaıda ýaqyt ótkizetinin baqylaýy kerek », - dep keńes beredi maman.
Bul - balany óz degenimen jiberip almaý úshin mańyzdy. Mundaı jaǵdaıda balaǵa keri áser etetin faktorlardy alyp tastaǵan durys, balany eńbekke baýlyp, onyń ne nársege qyzyǵatynyn surap, mamandyqtar álimin kórsetý kerek.
Almıra Tursyn mamandyq tańdaýda úıirmelerdiń kómegi qanshalyqty degen suraqqa jaýap berdi. Ol úıirmelerdi balalardyń ózderin tanýǵa úıretetin jattyqtyrýshyǵa teńedi.
«Jattyqtyrýshylar motıvasıa berip, oǵan qajet resýrsty tabýǵa kómektesedi. Eger bala qandaı da bir úıirmege 2-3 aı baryp, ony tastap ketken bolsa da, onyń báribir paıdasy tıedi. Sebebi sol aralyqtaǵy ýaqytty ol ózin jeke damytýǵa arnady», - dedi koých.
Almıra Tursyn mamandyq tańdaý aldynda turǵan mektep túlekterine barlyq múmkindikterdi paıdalanyp, bilim alyp, damý kerek degen tilek bildirdi. Sonymen qatar, baǵa úshin emes, ózi úshin oqý kerektigin aıtty, bilim álemdi tanýǵa jáne ómirdi jarqyn, ári qyzyqty etýge kómektesedi. Sóz sońynda maman jasóspirimderge óz-ózin damytý kerek degen keńes berdi.