Megapolıstegi Ábilhan Qasteev atyndaǵy QR Memlekettik óner mýzeıinde Shymkent sýretshileriniń «Túrli-tústi jańbyr» toptyq kórmesi ashyldy.
– Atalǵan kórmede sol óńirden shyqqan tanymal, belsendi sýretshiler Nasyr Rústemov, Aranshy Sharjanov, Sultan Iláev, Abdýahat Muratbaı, Muhtar Bekenovtyń 50-den astam týyndysy qoıylǵan. Olar postmodernızm úrdisi arqyly óz týyndylaryna ónerdiń qaınar kózi bolatyn qazaqtyń dástúrli sándik-qoldanbaly ónerin jaqyndata tústi. Mádenı mentalıtetti nyǵaıtý úshin keıbir shyǵarmalardyń mátinderine mıfologıalyq úzindiler berip, ulttyq ıdeıa, dástúr men zamanaýı kózqarastardy biriktirgen, – deıdi kórme jetekshisi Sandýǵash Myrzabekova.
N.Rústemovtyń kórmege qoıylǵan «Aımen jaryqtanǵandar», «Egizder», «Tún», «Januıa» jáne t.b. grafıkalary aq-qara tústiń úılesiminde sheshilgen. Avtor yqshamdy pishinder men beınelerge sáýle shaǵylystyrýda, adamnyń ishki bolmysyn tuńǵıyqtan shyǵaryp sýretteıdi. Avangardtyq aǵymdardyń negizindegi keıbir beınelerdi ornalastyrýda dástúrli jáne jańa formalardyń ara-qatynasyn izdeıdi. Qara fondaǵy yqshamdy jazyqtar maıysa kelgen syzyqtarmen dóńgelenip bet-álpetter men sújetti kórinisterdi quraıdy. Aıta ketý kerek, sýretshi-músinshi elimizdiń úlken qalalarynda adamdardyń talǵamynyń qalyptasýyna áser etetin kásibı, tereń mazmundy eskertkishter jasaǵan.
A.Sharjanovtyń «Kúz», «Bulaq basynda», «Qurbylar» syndy t.b. kompozısıalarynda tústerdi oınatýy erekshe. Týyndylarynda qarbalas pen ýaıymnan aıyrylǵan baıaýlar ómir súredi. Bul ǵylymı etnografıalyq kózqarasta, bir kezderi órkenıet shyǵyndarynan azat bolǵan halyqtyń ómir salty týraly nostalgıalyq oımen ushtasady. Sýretshi qylqalamynyń izimen peızajdarynda Ońtústik Qazaqstanǵa tán názik núanstar epıkalyq panoramalar oryn alǵan. Ol taýdyń qyrtysyndaǵy, qardyń úlpilindegi, tańnyń atýyndaǵy sátterdi erkin sezinip, reńkterdi utymdy qoldanady. Sýretshi óz ishki mádenıetiniń arqasynda, qazirgi tańda jıi kezdesetin kóshirmeler men «kádesyılardyń» azǵyrýynan aýlaq bola alady.
S.Iláevtyń «Kúnniń týylýy» 2023, «Aq taý» 2023, «Tolqyn» 2024 «Babalar úıi» 2024, jáne t.b. týyndylarynda qazaq sándik-qoldanbaly óneri, otbasy músheleri, jáne janýarlar álemi syndy elementter negizgi oryn alǵan. Ol máńgiliktiń bastaýy bolyp tabylatyn ýaqytty keńistikke engizip, rýhanı álemge kóz júgirtedi. Avtor qandaı da bir kodtardy sıpattaıtyn belgilerdi jetildirýde olardyń maǵynalaryn shoǵyrlandyryp, jańa ıdeıalardy kóteredi. Ásirese, kórkemdik sıntez túrinde kórinis tapqan «adamgershilik qundylyqtary» máselesi sýretshini tolǵandyratyny anyq. Rámiz, belgilerden quralǵan kompozısıalardyń pishinderi sándik dybysty túspen jazylyp, salystyrmaly plasıkalyq formalarymen almasady. Osylaısha sheber óziniń jeke stılısıkasyn, dara qoltańbasyn jasaı aldy.
A.Muratbaıdyń «Eski aýylda», «Altyn qaıyq», «Aıtys», «Qurbandyq» jáne t.b. shyǵarmalarynda qazaqtyń ulttyq obrazdary modernızm aǵymymen úılesip, quraq tehnıkasy stılinde jazylǵan. Keskindemeshiniń ónerinde sımvoldar men bólshekterde jasyrylǵan ulttyq fılosofıanyń elementteri, kúrdeli sándik formalardyń plasıkasy arqyly kórinetin dekoratıvtilik kezdesedi. Kenep betterindegi jaǵystar qoldan jasalǵan gobelenderge uqsas. Jumystar bir ádiste jazylǵan, biraq avtor stılısıkalyq sheshimderdiń sheksiz alýan túrin tabady, bul kórermendi óz qıalynyń oıynyna erýge ıtermeleıdi. Shyǵarmalar kórme keńistigine halyq merekesiniń kóńil-kúıin ákeletin qýanyshty atmosfera syılaıdy.
M. Bekenovtyń «Keme», «Afrosıab», «Kelte Mashat», «Arıstotel men Ál-Farabı», atty shyǵarmalarynda kóne túrkilik eldi mekender, umytylyp bara jatqan rýhanı mádenıetter týraly máseleler kóterilgen. Ejelgi órkenıetterdiń jetistikterine júginý, ulttyq bastaýlarǵa jeke nazar aýdarý onyń kórkem qoljazbasyn aıqyndaıdy. Qylqalam sheberi óz shyǵarmalaryn shynaıylyqtan bastap, sándik dereksiz formalarǵa deıin ózgertip, jańa kompozısıalardy týyndatady. Onyń keıbir týyndylarda órnektelgen ashyq boıaý jaǵystary sıfrly teńbilder ispetti quralǵan. Munda qyzyqty poetıkalyq oılar men fılosofıalyq mazmundar ózara tutasyp zamanaýı keskindemeniń dástúrin beredi.