атанған алматылық талантты композитор
Рахат-Би Әбдісағиннің жаңа операсының әлемдік премьералары Ұлыбританияның 4 қаласында өтеді
Танымал қазақстандық композитор, пианист, өнертану ғылымының магистрі, халықаралық конкурстардың лауреаты, «Дарын» мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты, ҚР Президентінің «Ең дарынды өнерпазға» кубогының иегері, П.И.Чайковский конкурс лауреаттары қауымдастығының мүшесі Рахат-Би Әбдісағин осы жылы Шотландияның төрт көрнекті соборы Роберт Брюстің 750 жылдығына орай жазылған Шотландия корольдік консерваториясының докторанты жазған жаңа операны ұсынады.
Он үш жасынан танымал болып, кесек шығармалар жаза бастаған Рахат-Би Төлегенұлы қазір өнердің ең биік шыңына көтерілді. Шығармашылығы пісіп-жетілген, кемеліне келген өнер иесі атанды. Тынымсыз еңбегі мен жан-жақты ізденісінің арқасында оның есімі әлемдегі ең мықты музыканттармен қатар аталады. Қазіргі таңда Рахат-Би Әбдісағин мәртебелі өнер сахналарында өз шығармаларын орындап, көрерменнің көз қуанышына айналды. Оның шығармалары тек өз елімізде ғана емес, бізге беймәлім шетелдің тыңдармандарына да қуаныш сыйлап жүр. Иә, әлемдік өнер шеберлерінен жоғары баға алып, «Қазақ Моцарты» деп атанған Рахат-Би Әбдісағиннің шығармашылығы шет мемлекеттерге де кеңінен танылды. Қазір дарынды жастың шығармалары Еуропа, Азия және Америка елдерінде кеңінен орындалып жүр. Жеке рояль партиясын көбінесе автордың өзі орындайды. Талғампаз Германия тыңдармандары оның өнеріне жоғары баға беріп, Рахат-Бидің орындауындағы классикалық фортепиано репертуарынан бірқатар CD-дискілерін шығарды.
Рахат-Бидің жаңа биігі
Биылғы жыл да Рахат-Би үшін жемісті болып басталып отыр. Философия докторы, композитор және пианист Рахат-Би Әбдісағин 17 ақпанда Глазго соборында, 21 ақпанда Эдинбургтегі Әулие Джайлс соборында, Сент-Эндрюс университетінде, Әулие Сальватор капелласында өзінің «Брюс» сағаттық операсын қояды. Сонымен қатар, 24 ақпан және 3 наурызда Данфермлин абаттығында концерті өтеді.
Рахат-Би «Брюсты» сипаттай отырып, «бостандық пен ізгілік, тұлға мен билік, күрес пен төзімділік, тоқтаусыз табандылық пен қайтпас ерік, жеңіс пен тағдыр» туралы баяндайды.
– Бұл бір адамның тарихты қалай жасай алатындығы, бір шешімнің бүкіл халықтың өмірін қалай түбегейлі өзгерте алатындығы туралы әңгімелейді, – дейді Рахат-Би.
Шындығында, бұл шығарма собор операсы. Ол собордың акустикасында орындауға арналған жаңа жанр. Актерлер құрамына Роберт Брюс (тенор), әншілер ансамблі және орган кіреді. Операға опера әншілері мен ӨҮК дирижерлері қатысады. Әр сахнада Рахат-Би органда ойнайды. Сондай-ақ, Роберт Брюс рөлін магистрант Альфред Митчелл сомдамақшы.
Жаңа шығарма жаңашылдығымен де ерекшеленеді. Опера Глазго университетінің шотланд әдебиеті профессоры, ақын Алан Риахтың жанды оқуы үшін он минуттық орган увертюрасымен ашылатын болады. Оны Люси Каллен мен Хью Цея жүргізеді. Жалпы, «Брюс» RCS және Сент-Эндрюс университеттеріндегі Рахат-Бидің докторлық зерттеуінің бөлігі ретінде жазылған. Либретто шамамен 1375 жылы Джон Барбурдың ерте шотланд тілінде жазған ортағасырлық «Брюс» баяндау поэмасының үзінділеріне негізделген.
– Мен осы жылдар ішінде тарихи контекстті, сондай-ақ ерте шотландтардың айтылуын анықтау және зерттеу үшін жетекші лингвистермен және тарихшылармен жұмыс істедім. Қуанарлығы, біз мәтінді метафоралық және тікелей транскрипциялау бойынша айтарлықтай еңбек еттік. Опера күрделі, көп дауысты (полифониялық) музыка дәстүріне құрмет көрсете отырып, шешуші тарихи оқиғалардың мәңгілігін қазіргі композициялық техниканың көп өлшемді аспектілерімен біріктіріп, өткен мен болашақ арасында музыкалық көпір жасайды, – дейді Рахат-Би Әбдісағин.
Рахат-Би либретто және тарихи контекст бойынша академиктер Даувит Браун, Майкл Браун, Тео Ван Хейнсберген, Мартин Макгрегор, Рианнон Перди, Джейми Рид-Бакстер және Алан Риахпен, органдар партиясы және ресімдеу жөнінен танымал органшылар Мэттью Битшен, Эндрю Форбс, Майкл Харрис, Людгер Ломанн және Ғабит Несіпбаевпен кеңескен көрінеді.
Қазіргі таңда Рахат-Би ғылыми зерттеулермен де кеңінен айналысып, табысты еңбек етуде. Өткен жылы Ұлыбританиядағы ғылыми қоғамдастықтың шақыруымен Оксфорд пен Кембриджде болды. Оксфорд университетінің Вулфсон колледжінде Рахат-Би әлем физиктерінің ғылыми семинарында баяндама жасап, ғалымдар тарапынан жоғары баға алды. Дарынды жас Оксфордқа зерттеуші ретінде шақырту алды.
Рахат-Би Әбдісағин дәл қазір 150-ден астам музыкалық шығармалардың, соның ішінде ауқымды симфониялардың авторы. Оның музыкасы Еуропаның, Азияның және Американың әйгілі концерт залдарында орындалып, жеке авторлық концерттер берді. Неміс өнертанушылары Рахат-Би шығармалары туралы «Рахат-Би музыкасында ерекше құрылым мен математикалық дәлдік бар, сонымен бірге ол поэзия мен құмарлыққа толы» деп баға берген еді. Германияда (Kreuzberg records, 2021–2023) оның үш фортепиано CD-дискілері жарық көрді. Біз білетін Рахат-Би 10 жасында кәсіби композиторлар мақтана алатындай музыка жазып, 13 жасында КНК студенті атанды. Сонымен қатар, Құрманғазы атындағы ұлттық консерваторияда оқып, 17 жасында ҚазҰӨУ магистранты болып, МГК-да тағылымдамадан өтті. Дарынды музыкант өнер шеберлерінің шыңдалу мектебі, П.И.Чайковский атындағы консерваторияда 18 жасында магистрлік диссертациясын қорғады. Бір басына бірнеше өнер қонған Рахат-Би 20 жасында Италияның ең беделді үш жоғары оқу орнының post-graduate бітірді. 12 жасында өзінің алғашқы «Гармония қырлары» жинағын, 14 жасында «Математика және қазіргі заманғы Музыка» атты еңбегін жазды. Қазақ, орыс, ағылшын, итальян тілдерін еркін меңгерген. Рахат-Би 13 жасынан бастап мәдениет және өнер мәселелері бойынша дәрістер оқи бастады. 2013 жылдан бастап Impuls академияларының тұрақты мүшесі (Грац), ICTM 2015-тің ең жас оқытушысы, ISA стипендиаты (Мюрцушлаг, 2015), KlangZeitMünster 2016, Sermoneta 2017.
Verlag Neue Musik Berlin баспасы (Германия, 2022) өзінің жеке симфониялық оркестрінің әр аспабына жазылған шығармаларды қамтитын «таңдалған жеке шығармалар» (Sammelband) арнайы жинағын шығарды. Оған дейін мұндай ауқымды жобаны тек ұлы итальяндық композитор Luciano Berio (1925–2003) жүзеге асырған еді. Талантты жас 2019 жылдан бастап – «New Music Generation» халықаралық композиторлар байқауының негізін қалаушы, көркемдік жетекшісі және қазылар алқасының төрағасы.
– Менің бойымда әрқашан музыкаға деген құштарлықтың болғанын білемін. Бірақ менің академиялық, нақты мағынадағы алғашқы қадамдарым музыкада 8-9 жасымда пайда болды. Сол кезде мен ең алғашқы музыкалық шығармаларымды жаза бастадым. Осылайша мен композициямен айналыса бастадым. Содан бері музыка менің өзімді білдіру тіліне айналды, бұл менің дүниетанымым мен көзқарасымды білдіре алатын ең тамаша тілге айналды, –дейді Рахат-Би Төлегенұлы.
