جۋرناليست، وقىتۋشى-اۋدارماشى، ۆەلوساياحاتشى ەرنات مەلس ۇلى رەسپۋبليكا كۇنىنە وراي استانادا ۆەلوشەرۋ وتكىزدى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz.
ول بۇل ۆەلومارافوندى قازاقپەن تۋىس تۇرىك رەسپۋبليكاسىنىڭ 100 جىلدىعىنا دا ارنادى. ويتكەنى 25 قازان قازاقستاننىڭ رەسپۋبليكا كۇنى بولسا، 29 قازان – تۇركيانىڭ رەسپۋبليكا كۇنى.
اۋەسقوي سپورتشى سورە ءۇشىن تۇركيانىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىن تاڭداپ العان. ونى تاڭعى 10 جارىمدا تۇرىك ەلشىسىنىڭ ءبىرىنشى كەڭەسشىسى يپەك اينۋكسا، كوممۋنيكاسيا مەن مەديا جونىندەگى كەڭەسشىسى ماحمۇت شيەۆكەت بايرام، ەلشىلىك اۋدارماشىسى جانار ساتىلعان، BBC World Service ارداگەر-جۋرناليسى، دۇنيەجۇزىلىك يننوۆاسيا قورىنىڭ بۇرىنعى وكىلى، قوعام بەلسەندىسى، ەۋروپا قازاقتارىنىڭ وكىلى ءباشىر جاڭالتاي، حالىقارالىق دەڭگەيدە بەلگىلى سۋرەتشى، ۇلتتىق ونەر ديزاينەرى مارجان ءابىلدينا، تۇركيانىڭ «ترت Avaz»، «ترت Hابەر» جانە وتاندىق ب ا ق وكىلدەرى شىعارىپ سالدى.
ەرنات رەسپۋبليكا، بوگەنباي باتىر داڭعىلدارى، الاش تاس جولى ارقىلى ءجۇرىپ، وڭعا بۇرىلىپ اينالما جولعا ءتۇستى. سودان توقتاماستان 3 ساعاتتا 60 شاقىرىم ءجۇرىپ، جۇرەك جالعاپ، ءال جيناۋ ءۇشىن 30 مينۋت ايالدادى. شاعىن ۇزىلىستەن كەيىن قالعان شاقىرىمدى ەڭسەرىپ، تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ نەگىزىن قالاعان تۇڭعىش پرەزيدەنتى مۇستافا كەمال اتاتۇرىك ەسكەرتكىشىنىڭ الدىندا اياقتادى. ۆەلومارافونشىنى تۇركيانىڭ قازاقستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى مۇستافا كاپۋدجۋ، قولداۋشىلارى مەن جۋرناليستەر قارسى الدى.
ناتيجە حالىقارالىق سەرتيفيكاتتالعان Strava ۇيالى قوسىمشاسىندا رەسمي تىركەلدى. ەرنات مەلس ۇلى 6 ساعاتتا بارلىعى 106 شاقىرىم جۇرگەن. ول «باستاپقى جوسپارىم 100 شاقىرىم بولاتىن، ءبىراق ناقتى كورسەتكىش 106 شاقىرىمعا جەتىپتى. بۇل دا تەگىن ەمەس دەپ ويلايمىن. ويتكەنى تاۋەلسىزدىك قازاقستاننىڭ جاڭا زامانداعى مەملەكەتتىلىك نەگىزىن وسىدان 106 جىل بۇرىن العاش 1917 جىلى ءاليحان بوكەيحان باستاعان الاش ارىستارى قالادى. ولار «الاش» پارتياسىن قۇرىپ، «الاشوردا» اۆتونومدى ۇكىمەتىن قۇردى. قازاقتىڭ ازات ەل بولۋىنىڭ ەڭ العاشقى العىشارتتارىن مىزعىماستاي قىلىپ، شەگەندەپ كەتتى. ال بۇل كەزەڭدە اتاتۇرىك باستاعان قايراتكەرلەر تۇركيا رەسپۋبليكاسىن قۇرۋ ءۇشىن جان الىپ، جان بەرىسىپ جاتقان ەدى. ولار اقىرى 1923 جىلى 29 قازاندا ءوز ماقساتىنا جەتتى. قازاق پەن تۇرىك – تەگى، تاريحى، ءتىلى، ءدىلى، ءدىنى جاقىن باۋىرلاس حالىقتار. الەمگە تارىداي شاشىراعان قانداستارىمىزدىڭ ءبىراز بولىگى كاشميردەن بيىك تاۋلاردى اسىپ بارعاندا وسى تۇركيادان قۇتتى ورنىن تاپتى. تۇركيا توپىراعىندا اتى اڭىزعا اينالعان تۇلعالار – قازاقتان شىققان العاشقى سكريپكاشىلاردىڭ ءبىرى ءالىم المات، مۇسىلمان حالىقتارى اراسىنان تاەكۆوندودان العاش رەت 6-دان يەگەرى اتانعان، قازاقستان تاەكۆوندو فەدەراسياسىنىڭ نەگىزىن قالاعان مۇستافا وزتۇرىك جەرلەنگەن. قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن ءبىرىنشى بولىپ مويىنداپ، ءسۇيىنشى حابارعا العاش بولىپ ءۇن قوسقان – وسى تۇركيا. ءبىز مۇنى جاقسى بىلەمىز جانە وتە باعالايمىز. انادولىدا تۇراتىن تۇرىكتەردىڭ اتاجۇرتى – قازاق ەلىندە، التىن بەسىگى – التاي. بىزگە قازاق پەن تۇرىكتىڭ اراسىنداعى جاقىندىقتى، باۋىرلاستىقتى، تۋىستىقتى تەرەڭدەتە بەرۋ كەرەك. تۇرىك بىرلىگى نىعايىپ، تۇران ەلدەرى كۇشەيە بەرگەي! ءبىرتۇتاس تۇرىك الەمىنىڭ قاراشاڭىراعى - قازاق ەلى! وسىنى ءار قازاق بالاسى جۇرەگىندە ۇستاۋعا، سول يدەياعا جەمىستى قىزمەت ەتۋگە جانە كىرپىشى بولىپ قالانۋعا ۇمتىلۋعا مىندەتتى دەپ سانايمىن!» دەيدى.
مارەگە ويداعىداي جەتكەن ۆەلومارافونشى وڭاي بولماعانىن ايتادى. ەرنات «ۆەلوشەرۋ كەزىندە مەن ءۇشىن 3 قيىندىق بولدى. باستاپقى 2ء-ۋى كۇن رايىمەن بايلانىستى. بىرىنشىدەن، وتە سۋىق بولدى. بيىلعى كۇزدىك العاشقى ىزعارى وسى كۇنى ءبىلىندى. اۋا تەمپەراتۋراسى جەلدىڭ كۇشەيتۋىن ەسەپتەگەندە مينۋس 10 گرادۋس بولدى. 4 رەت قار ۇشقىندادى. ەكىنشى قيىندىق، جەل. 106 شاقىرىمنىڭ 60 شاقىرىمىندا جەلگە قارسى ءجۇردىم. ۇشىنشىدەن، اۆتوبانداعى جۇيتكىگەن مىڭداعان كولىكتىڭ ەكپىنى، شۋىلى دا ەداۋىر كەدەرگى جاسايدى. ءبىراق بۇلاردىڭ ءبارى كۇتىلگەن كەدەرگىلەر. بۇلارعا ءاۋ باستان دايىن بولدىم. جۇيەلى جاتتىعىپ، جان-جاقتى شىنىقتىم. فيزيكالىق جانە بەلەسەبەتىم بويىنشا دا ەشقانداي قيىندىق تۋعان جوق. «سۇرجەكەيىم» (بەلەسەبەتىنىڭ اتى) جولدا قالدىرمادى» دەپ ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. Strava مالىمەتىنە سۇيەنسەك، سپورتشىنىڭ ۆەلوجۇرىس كەزىندەگى ورتاشا جىلدامدىعى 17 شاقىرىم بولدى، ال ەڭ جوعارى جىلدامدىق 36 شاقىرىمنان اسقان. 1396 كالوريي جاققان. 415 مەترگە دەيىنگى بيىكتىككە كوتەرىلگەن.
قوعام بەلسەندىسى الداعى جوسپارىن دا ءبولىستى. «مەنىڭ تۇپكى ارمان-ماقساتى – بەلەسەبەتپەن دۇنيە ءجۇزىن ارالاپ، قازاق ەلىن، جەرىن جانە تۇلعالارىن، ابايدىڭ «تولىق ادام» تۇجىرىمىن ناسيحاتتاۋ، حالىقتار اراسىنداعى دوستىققا، بەيبىتشىلىككە ۇندەۋ. ءبىراق ءبىر جۇرگەن جەرىن قايتادان جۇرمەي، الدىندا اياقتاعان ەلدەن ءارى قاراي جالعاستىرىپ وتىرماقپىن. بىلتىر ستامبۇلدا اياقتاعان حالىقارالىق ۆەلوشەرۋدى 2024 جىلى تۇركيادا جالعاستىرىپ، 10 ەلدىڭ اۋماعىنان ءوتىپ، پاريجدە وتەتىن جازعى وليمپياداعا بارۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن. سونداي-اق بۇل ۆەلومارافوندى مۇسىلمان ەلدەرى اراسىندا تاەكۆوندودان تۇڭعىش 6-دان دارەجەسىن يەلەنگەن مۇستافا وزتۇرىكتىڭ 70 جىلدىعىنا جانە الەمدىك دەڭگەيدەگى عۇلاما عالىم قانىش ساتبايەۆتىڭ 125 جىلدىعىنا ارنايمىن» دەيدى ەرنات.
ايتا كەتەيىك، ەرنات مەلس ۇلى بىلتىر ۇلت ۇستازى، ءىرى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ، قازاقستاننان تۇركياعا بەلەسەبەتپەن باردى. ول تۇركيا اۋماعىندا ريزە، وردۋ، ترابزون، سامسۋن، چورۋم، ەل استاناسى اڭقارا، كونيا، اقشەھير، ەسكىشەھير، بۋرسا قالالارى ارقىلى بەلەسەبەتپەن 5555 شاقىرىم جول ءجۇرىپ، 55 كۇندە ىستامبۇلعا جەتىپ، 29 قازانداعى مۇستافا وزتۇرىك زيراتىنا تاعزىم ەتىپ، اباي ەسكەرتكىشىنىڭ الدىندا تۇركيانىڭ باستى مەرەكەسى – رەسپۋبليكا كۇنىندە اياقتادى.