ۆاكسيناسيا كەنە ەنسەفاليتىنىڭ الدىن الادى

كەنە ەنسەفاليتىنىڭ الدىن الۋدىڭ ەڭ جاقسى شاراسى ۆاكسيناسيا بولىپ قالا بەرەتىنى الماتىلىقتارعا تاعى ءبىر مارتە ەسكە سالىندى

الماتى قالاسىنىڭ ماڭى كەنە ينفەكسيالارىنىڭ تاسىمالداۋشىسى بولىپ تابىلاتىن يكسود كەنەلەرى تارالعان ەندەميالىق ايماقتار بولىپ سانالادى. بۇل تۋرالى وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ بريفينگىندە الماتى قالاسى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتىنىڭ ماماندارى مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz. 

قالادا حالىقتىڭ سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق سالاۋاتتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ، كەنە ينفەكسيالارىمەن سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا ءبىرقاتار ۇيىمداستىرۋشىلىق، پروفيلاكتيكالىق جانە ەپيدەمياعا قارسى ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلادى. كەنە ينفەكسيالارىنىڭ الدىن الۋدىڭ سپەسيفيكالىق ەمەس شارالارىنىڭ بىرى-كەنەگە قارسى وڭدەۋ جۇرگىزۋ.

«اعىمداعى ەپيدەميولوگيالىق ماۋسىمدا جالپى اۋدانى 2366،56 گا ورمان القاپتارى مەن قالالىق ساياباقتار، سكۆەرلەر وڭدەلەدى، ونىڭ ىشىندە جالپى اۋدانى 1904،924 گا 9 ورمان القابى، جالپى اۋدانى 461،636 گا 100 قالالىق ساياباقتار مەن سكۆەرلەر»، - دەدى الماتى قالاسى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتىنىڭ ينفەكسيالىق جانە پارازيتتىك اۋرۋلاردى ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى الماش احمەتوۆا.

ورمان جانە قالالىق ساياباقتاردىڭ، سكۆەرلەردىڭ اۋماقتارىن كەنەگە قارسى وڭدەۋدى الماتى قالاسى بويىنشا دەزينفەكسيا ورتالىعىنىڭ دەزينفەكسيالاۋ ورتالىقتارى اۋداندىق سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ باسقارمالارى ماماندارىنىڭ تىكەلەي باقىلاۋىمەن، قالالىق جانە ورمان ساياباقتارىنىڭ، سكۆەرلەردىڭ اۋماعىن وڭدەۋگە دەيىن جانە ودان كەيىن يكسود كەنەلەرىنىڭ سانىن ايقىنداي وتىرىپ جۇرگىزەدى جانە جۇمىس دەزينسەكسيالىق ەرىتىندىلەردىڭ دايىندالۋى مەن پايدالانىلۋىنا باقىلاۋ جاسالادى.

قالادا يكسود كەنەلەرىنە ەپيزووتولوگيالىق مونيتورينگ جۇرگىزىلەدى.  اعىمداعى جىلدىڭ كەنە بەلسەندىلىگى ماۋسىمى باستالعاننان بەرى ۇسو الماتى قالاسى بويىنشا فيليالىندا اۋماقتان جينالعان، ادامداردان الىنعان كەنەلەردىڭ 32ء-سى زەرتتەلدى، ونىڭ ىشىندە ءۇش سىنامادا (بارلىق انالىقتار Ixodes persulcatus) كە انتيگەنى انىقتالدى. ساۋالناما بويىنشا ەكى جاعدايدا الماتى وبلىسىنىڭ اۋماعىندا ادامدى  كەنە شاققان، ءبىرىنشى جاعدايدا – ادام ءوزىن كەنەنىڭ قاي جەردە شاققانىن بىلمەيدى.

1 ناۋرىزدان باستاپ كەنە ينفەكسيالارىنا جانە حالىقتىڭ كەنە شاعۋىنا بايلانىستى مەديسينالىق ۇيىمدارعا وتىنىشتەرىنە اپتا سايىن مونيتورينگ جۇرگىزىلەدى.

«ەپيدەميالىق ماۋسىمنىڭ باسىنان بەرى 2024 جىلعى 11 ساۋىردەگى جاعداي بويىنشا مەديسينالىق ۇيىمدارعا كەنە شاعىپ العان 135 ادام جۇگىندى، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن (182 ادام) سالىستىرعاندا 25،8% - عا تومەن. كەنە شاققان 14 جاسقا دەيىنگى بالالاردىڭ ۇلەس سالماعى 62،2%-8 (84 بالا) قۇرادى، بۇل 2023 جىلعى ۇقساس كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 7،3% - عا جوعارى (100 بالا-54،9%). بارلىعىنا شۇعىل مەديسينالىق كومەك كورسەتىلدى، كورسەتكىشتەر بويىنشا كەنەگە قارسى يممۋنوگلوبۋلين ەنگىزىلدى»، - دەدى الماش احمەتوۆا. 

وسى جىلدىڭ باسىنان بەرى قالادا كەنە ينفەكسياسى تىركەلگەن جوق.
الماتىدا كەنە شاعۋىنان زارداپ شەككەن ادامدارعا شۇعىل كومەك كورسەتۋ مەديسينالىق ۇيىمداردىڭ 5 تراۆماتولوگيالىق پۋنكتىندە جۇزەگە اسىرىلادى، ونىڭ ىشىندە 4 (ورتالىق قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانا، №4 قكا، №7 قكا، قججا) - قالانىڭ ەرەسەك تۇرعىندارىنا قىزمەت كورسەتەدى، بالالارعا شۇعىل مەديسينالىق كومەك ورتالىعى – قالانىڭ بارلىق اۋداندارىنىڭ بالالارىنا قىزمەت كورسەتەدى. سەروپروفيلاكتيكا پۋنكتتەرى كەنەگە قارسى يممۋنوگلوبۋلينمەن قامتاماسىز ەتىلگەن، ءقازىر 19 ليتر 766 مل بار.

ينفەكسيالىق جانە پارازيتتىك اۋرۋلاردى ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ ءبولىمىنىڭ باس مامانى بيبىگۇل نۇرعالييەۆانىڭ ايتۋىنشا، كەنە ەنسەفاليتىنىڭ الدىن الۋدىڭ نەگىزگى شاراسى ۆاكسيناسيا بولىپ تابىلادى. 

تابيعي جاعدايلاردا جۇمىس ىستەيتىن ەندەميالىق ايماقتاردا تۇراتىن حالىق؛ دەمالىس، تۋريزم ماقساتىندا كەنە بەلسەندىلىگى ماۋسىمىندا ەندەميالىق اۋداندارعا بارۋدى جوسپارلايتىن ادامدار كەنە ەنسەفاليتىنە قارسى پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەر الۋى ءتيىس.

“قالادا 11287 دوزا مولشەرىندە تيكوۆاك ۆاكسيناسى بار. ۆاكسينا 16 جاستان اسقان ادامدارعا كەنە ەنسەفاليتىنە قارسى بەلسەندى يممۋنداۋ ءۇشىن ارنالعان. ۆاكسيناسيانىڭ باستاپقى كۋرسى ءۇش دوزادان تۇرادى. يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ءبىرىنشى جانە ەكىنشى دوزالاردى 1 ايدان 3 ايعا دەيىنگى ارالىقپەن قىس ايلارىندا (كوكتەمدە پايدا بولاتىن كەنەلەر بەلسەندىرىلگەنگە دەيىن) العان ءجون”، - دەدى ول.

ءۇشىنشى دوزانى ەكىنشى دوزانى العاننان كەيىن 5-12 ايدان كەيىن سالعىزۋ كەرەك. ريەۆاكسيناسيا ءۇشىنشى دوزانى ەنگىزگەننەن كەيىن 3 جىلدان سوڭ جۇرگىزىلەدى. 60 جاستان كىشى ادامدارعا ودان ءارى ريەۆاكسيناسيا 5 جىلدان كەيىن، ال 60 جاستان اسقان ادامدارعا 3 جىلدان كەيىن جۇرگىزىلەدى.

قىستا ەكپە الۋعا ۇلگەرمەگەن ادامدار ءۇشىن شۇعىل يممۋنداۋ سحەماسى قاراستىرىلعان. ول ەكى اپتا ارالىعىمەن ەكى ۆاكسيناسيادان تۇرادى.

كەنە ەنسەفاليتىنىڭ تابيعي وشاعىنا بارعان كەزدە (تاۋعا، ورمانعا بارۋ، قالا ماڭىنداعى دەمالىس جانە ت. ب.) كەنە بەلسەندىلىگى كەزەڭىندە ماماندار كەنە شاعۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن ساقتىق شارالارىن ساقتاۋدى ۇسىنادى:

- ۇزىن جەڭدى جەڭىل ءبىرتۇستى كيىم كيۋ كەرەك (تەكسەرۋ كەزىندە كەنەلەر جاقسى كورىنەدى)، ول دەنەگە جابىسىپ تۇرۋى كەرەك، شالباردى شۇلىققا سالىپ، باسىنا ورامال، قالپاق كيۋ كەرەك؛
- رەپەللەنتتەردى قولدانۋ كەرەك - كەنەلەردى ۇركىتەتىن زاتتار؛
- ۇيگە ورالعاننان كەيىن كيىمدەردى، دەنەنى جانە زاتتاردى تەكسەرۋ جانە دەنەدە كەنەلەردىڭ بار-جوعىن مۇقيات تەكسەرۋ.

دەنەگە جابىسقان كەنە (كەنە شاققاننان كەيىن 4ء-شى كۇننەن كەشىكتىرمەي) تابىلعان جاعدايدا، بىلىكتى مەديسينالىق كومەك كورسەتىلەتىن جانە كەنە ەنسەفاليتىنە قارسى يممۋنوگلوبۋليندى ەنگىزۋ جۇزەگە اسىرىلاتىن سەروپروفيلاكتيكا پۋنكتتەرىنە جۇگىنۋ قاجەت. كەنەنى وزدىگىنەن الىپ تاستاعاندا - ونى ەزۋگە بولمايدى.

كەنە ەنسەفاليتىنىڭ شۇعىل كۇكىرت پروفيلاكتيكاسى الماتىدا كەلەسى مەديسينالىق ۇيىمداردا جۇرگىزىلەدى:

- ورتالىق قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانا (جاندوسوۆ كوشەسى، 6)؛
- جەدەل جاردەم اۋرۋحاناسى (قازىبەك بي كوشەسى، 96)؛
- №4 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانا (پاپانين كوشەسى، 220)؛
- №7 قالالىق كلينيكالىق اۋرۋحانا (قالقامان ىقش اۋدانى، 20)؛
- بالالارعا شۇعىل مەديسينالىق كومەك كورسەتۋ ورتالىعى (ماناس كوشەسى، 40).

 «قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋ، كەنە شاققان جاعدايدا مەديسينالىق كومەككە ەرتەرەك جۇگىنۋ، ۋاقتىلى الدىن الۋ جانە ەمدەۋ اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا جانە وڭ ناتيجەگە ىقپال ەتەدى»، - دەپ تولىقتىردى الماش احمەتوۆا.