ورازا تۇتۋشىنىڭ اۋىز اشۋ ۋاقىتى اقشام نامازىنىڭ ۋاقىتى، ياعني كۇننىڭ باتۋىمەن بايلانىستى.
بۇل جايىندا قۇران كارىمدە:
يبن ءابۋ اۋفادان (اللا وعان رازى بولسىن) جەتكەن حاديستە پايعامبارمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن):
إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ قَدْ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا وَأَشَارَ بِيَدِهِ نَحْوَ الْمَشْرِقِ- فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ
بۇل پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) كۇننىڭ كوزى بۇلتتان كورىنبەي تۇرعاندىقتان، اۋىز اشۋ ۋاقىتىن انىقتاۋعا بايلانىستى ايتىلعان دەپ تۇسىندىرىلەدى[3].
وسى دالەلدەردى العا تارتىپ عۇلامالار تۇرعىلىقتى جانە ساپارداعى ادام ءوزى تۇرعان جەرىندە كۇننىڭ باتۋىمەن جانە بۇلتتى كۇنى اينالاعا قاراڭعى تۇسكەننەن باستاپ اۋىز اشاتىندىعىن ايتقان[4].
قازىرگى ساتتە كوپشىلىك قولداناتىن ناماز ۋاقىتتارى مەن رامازان ايىنا ارنالعان ورازا تۇتۋ كەستەلەرىندە بەلگىلەنگەن كۇننىڭ باتۋى تەك جازىقتى جەر ۇستىندە جۇرگەندەر ءۇشىن ارنالعان. سەبەبى، جەر شارىنىڭ شىعىس پەن باتىس بولىگىندە ءتۇن مەن كۇننىڭ الماسۋ ۋاقىتتارى ءارتۇرلى بولاتىنى سياقتى، جەردەن جوعارى قاراي بيىكتەگەن سايىن كۇننىڭ باتۋ مەزگىلى وزگەرەدى. عالىمدار بۇل ماسەلەدە الەكساندريا قالاسىندا بولعان تاريحي مۇنارانىڭ بيىكتىگىنە ساي ۇكىم بەرگەن. ياعني، قازىرگى تاڭدا شامامەن 50 قاباتتى بيىك عيماراتتاردىڭ جانە تاۋدىڭ باسىندا تۇرعان ادام وزىنەن تومەنگى جازىق جەردىڭ اۋىز اشار ۋاقىتىنا قاراپ اۋىز اشۋى دۇرىس بولمايدى. مۇنداي جاعدايدا ورازا تۇتۋشى ەڭ الدىمەن كۇننىڭ باتقان ءساتىن انىقتاپ، اۋىز اشۋ ۋاقىتىن ناقتىلاعانى ءجون[5].
سوندىقتان بيىكتىكتە ۇشىپ بارا جاتقان ۇشاق جولاۋشىلارى كۇن تولىق باتقاننان كەيىن اۋىزدارىن اشادى. ال كۇننىڭ باتۋىن كورۋ مۇمكىندىگى بولماسا ءتۇن قاراڭعىلىعى كورىنە باستاعان ۋاقىتتان باستاپ اۋزىن اشقانى دۇرىس بولادى.
«رامازان ورازاسىنا قاتىستى ءپاتۋالار» كىتابىنان
[1] «باقارا» سۇرەسى، 187-ايات.
[2] بۋحاري №1941؛ №1956.
[3] يبن حاجار ءال-اسقالاني. «فاتحۋ ءال-باري، كيتابۋ ءاس-سيام»، №1941؛ №1956.
[4] يبن ابيدين. «راددۋ ءال-مۋحتار»، 4/461.
[5] يبن ابيدين. «راددۋ ءال-مۋحتار»، 4/461.