قالامگەرلەر تىڭ ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى
بۇگىن قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا ءبىرقاتار قالامگەرلەر قاتىسقان دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. ۇستەل باسىندا جاقىندا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەر تالقىعا سالىنىپ، قالامگەرلەر ءوز پىكىرلەرىمەن ءبولىستى دەپ حابارلايدى Almaty-aqshamy.kz.
قالامگەرلەر وداعىنداعى كەڭەستىڭ تاقىرىبى «سوزدەن ناقتى ىسكە: ادالدىق – اسىل قاسيەت» دەپ اتالدى. دوڭگەلەك ۇستەل باسىنا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنا مۇشە ەلگە بەلگىلى عالىمدار، جازۋشىلار مەن اقىندار جينالدى. تالقى وتىرىسىنا قازاق، ورىس جانە ۇيعىر ادەبي باسىلىمدارىنىڭ جەتەكشىلەرى، سونداي-اق، وزگە دە ب ا ق وكىلدەرى دە قاتىستى.
ءسوز تيەگىن الدىمەن ۇلتتىق قۇرىلتايعا قاتىسىپ كەلگەن قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى مەرەكە قۇلكەنوۆ اعىتتى. ول ءۇشىنشى رەت وتكىزىلگەن ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ەرەكشەلىگىنە توقتالىپ ءوتتى. قۇرىلتاي الاڭىنىڭ مەملەكەت باسشىسىنا، جوعارى لاۋازىمدىلارعا جاعىمپازدانۋدان ادا، مەيلىنشە ەركىن پىكىر الماسۋ بولعانىن، سونداي-اق، ەكونوميكانى دامىتۋ ماسەلەسىنەن باستاپ، رۋحانيات سالاسىن كەمەلدەندىرۋ، ادەبيەت، اۋدارما ءىسى، كىتاپ شىعارۋ، تاريح سىندى تولىپ جاتقان تاقىرىپتاردىڭ كوتەرىلگەنىن جەتكىزدى. ءارى، جينالعان قالامگەرلەردەن قۇرىلتايدا ورتاعا سالىنعان جانە وزگە دە مەملەكەت پەن قوعام ءۇشىن وزەكتى ماسەلەلەر جونىندە وي-پىكىرلەرىن ورتاعا سالۋدى سۇرادى.
كەزەگىمەن ءسوز العان قالامگەرلەر پىكىرى ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ەلىمىز ءۇشىن قاجەتتى پىكىر الماسۋ الاڭى بولدى دەگەنگە ورتاقتاستى. ارى قاراي كوكەيگە تۇيگەن ماڭىزدى ماسەلەلەر تۋراسىندا ويلارىمەن ءبولىستى.
جازۋشى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى كادىربەك سەگىزبايەۆ تاۋەلسىزدىكتەن بەرى قاراي ۇلتىمىزدىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرىن كولەگەيلەپ، العا ىلگەرىلەۋىنە ۇلكەن كەدەرگى بولىپ تۇرعان جەمقورلىقتى جويۋدا مەملەكەتتىڭ باتىل، وتكىر دە پارمەندى قادامعا بارۋى كەرەك ەكەنىن العا تارتتى. كەزەكتى سوزىندە قالامگەر ادەبيەت، ءبىلىم سالالارىندا قازاق ءتىلىنىڭ ءقادىرىنىڭ جىل سايىن تومەندەي تۇسكەنىن اشىنا ايتا كەلىپ: «مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن ميللياردتاپ قارجى ءبولۋدىڭ كەرەگى جوق، بار بولعانى مەملەكەت تاراپىنان قاتاڭ تالاپ، انىق مىندەت بولۋى كەرەك. ەڭ كەمىندە مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەيتىن ادامنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتە ىستەۋىنە جول بەرىلمەسە دە مەملەكەتتىك ءوز ورنىنا كەلەر ەدى»، – دەدى ك.سەگىزبايەۆ.
بەلگىلى جازۋشى، كينودراماتۋرگ سماعۇل ەلۋباي الداعى قۇرىلتايعا شەتەل قازاقتارىن دا قاتىستىرۋ كەرەك دەگەن سالماقتى ويىن ورتاعا تاستادى. شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ ماسەلەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇدايى نازارعا الۋعا ءتيىستى ماسەلەسى بولىپ قالا بەرەتىنىن، سوندىقتان ولاردىڭ ماسەلەسى دە ۇلتتىق قۇرىلتايدا كوتەرىلىپ، سوعان قاتىستى شەشىمدەر ىزدەلۋى كەرەك ەكەنىن ايتتى. جازۋشىنىڭ سوزىنشە ۇلتتى جاڭارتىپ، جاڭعىرتۋ ءبىر عانا بيلىك تارابىنان جاسالاتىن شارۋا ەمەس، وعان قوعام بولىپ اتسالىسىپ، جاڭا يدەيالاردى كوتەرىپ، ونى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. ول ءۇشىن ۇلت ينتەلەگەنسياسى بارىنەن بۇرىن شيراق ءىس الىپ بارۋعا ءتيىس دەدى سماعۇل ەلۋباي. ال ەلتاڭبانى وزگەرتۋ ماسەلەسىنە قاتىستى پىكىرىندە: «كەزىندە ءابىش كەكىلبايەۆ سىندى تۇلعالار جەتەكشىلىك ەتكەن ارنايى كوميسسيا قابىلداعان بۇل ەلتاڭبانى اۋىستىرۋدا تىم اسىعىستىق جاساۋعا بولمايدى. بۇل ەڭ اۋەلى ميللياردتاعان قارجىنى قاجەت ەتەدى، قازىرگىدەي الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ ەكىۇداي كەزەڭىندە بۇنداي ماسەلەلەر ارنايى مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلا وتىرىپ، تەرەڭ تالداۋ جاساپ اسىقپاي ىستەلەتىن جۇمىس»، – دەدى.
قالامگەرلەر جينالعان ۇستەل باسىندا ەلدەگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى، عىلىم سالاسىنداعى ولقىلىقتار، قيىندىقتار تۋراسىندا دا تاقىرىپتار كوتەرىلدى. بۇل تۋراسىندا قانسەيىت ادبەز ۇلى اسا وزەكتى ءبىرقاتار ماسەلەنى ورتاعا سالدى. سونىڭ ءبىرى ەلىمىزدەگى جاس عالىمداردىڭ PHD عىلىمي اتاعىن قورعاۋدا ىشكى-سىرتقى كەدەرگىلەرگە تاپ كەلىپ وتىرعانى تۋرالى ءسوز ەتتى. ايتالىق، SCOPUS-تا ماقالا جاريالاۋ مىندەتتەگەلى بىرىنشىدەن، بۇل ەلىمىزدەگى عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ ءبارى سىرتقا شىعىپ جاتقانىن، ەكىنشىدەن سوڭعى كەزدە بۇنىڭ ءوزى بىرەۋلەر ءۇشىن بيزنەسكە اينالىپ، زەرتتەۋشىلەردىڭ دوكتورلىق قورعاۋىنا ۇلكەن كەدەرگى كەلدىرىپ وتىرعانىن العا تارتتى.
كەڭەسۋ بارىسىندا قالامگەرلەر الداعى جىلدارى وتەتىن ۇلتتىق قۇرىلتايلار تۋرالى دا تاماشا ۇسىنىستارىن جەتكىزدى. ايتالىق، كەلەسى جىلى كوكشەتاۋ جەرىندە وتكەلى وتىرعان ۇلتتىق قۇرىلتاي بوتاي قورعانى سىندى ماڭىزدى تاريحي ورىندا وتكىزۋدى ۇسىندى. ادامزاتتىڭ العاش جىلقىنى قولعا ۇيرەتكەنىن ايعاقتايتىن بۇنداي تاريحي ورىندا ۇلتتىق قۇرىلتاي وتكىزۋ ەلىمىزدىڭ 5 مىڭ جىلدىق ۇزاق تاريحقا يە ۇلى دالالىق مادەنيەت بەسىگى ەكەنىن ءتىپتى دە ايقىنداي تۇسپەك. بۇدان بولەك كەلەسى ۇلتتىق قۇرىلتاي جيىندارىندا شەتەل قازاقتارى دا قاتىستىرىلىپ، قۇرىلتاي مۇشەلەرىنىڭ قۇرامى جىل سايىن جاڭارىپ وتىرۋ كەرەك دەگەن دە ۇسىنىستار جەتكىزىلدى.