مامىردا جىلدىق ينفلياسيا 14%-دى قۇراپ، جەدەلدەۋىن جالعاستىردى.
ۇلتتىق بانكتىڭ اقشا-كرەديت ساياساتى جونىندەگى كوميتەتى بازالىق مولشەرلەمەنى +/– 1،00 پ.ت. پايىزدىق دالىزىمەن جىلدىق 14% دەڭگەيىندە بەلگىلەۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
تيىسىنشە وتىمدىلىكتى ۇسىنۋ جونىندەگى تۇراقتى قولجەتىمدى وپەراسيالار بويىنشا مولشەرلەمە 15%، ال وتىمدىلىكتى الۋ جونىندەگى تۇراقتى قولجەتىمدى وپەراسيالار بويىنشا مولشەرلەمە 13% بولادى.
شەشىم قىسقا مەرزىمدى جانە ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ينفلياسيا تاۋەكەلدەرىنىڭ اعىمداعى تەڭگەرىمى، سونداي-اق ۇلتتىق بانكتىڭ جاڭارتىلعان بولجامدارى ەسكەرىلە وتىرىپ قابىلداندى. بازالىق مولشەرلەمەنىڭ وسى دەڭگەيى جاڭا كۇتپەگەن وزگەرىستەر بولماعان جاعدايدا 2024 جىلعا قاراي ينفلياسيانىڭ ءبىرقالىپتى تومەندەۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
اقشا-كرەديت تالاپتارى 2023 جىلى ينفلياسيالىق پروسەستەردىڭ باياۋلاۋىنا قاراي قالپىنا كەلەدى.
2022 جىلعى مامىردا جىلدىق ينفلياسيا 14%-دى قۇراپ، جەدەلدەۋىن جالعاستىردى. بۇل رەتتە تۇتىنۋشىلىق باعالار يندەكسىنىڭ بارلىق قۇرامداس بولىكتەرىنىڭ جىلدامداۋىن اتاپ وتكەن ءجون. تاماق ونىمدەرى باعاسىنىڭ ءوسۋى جىلدىق ينفلياسياعا بارىنشا كوپ ۇلەس قوسۋدا. تاۋار جەتكىزۋدىڭ لوگيستيكالىق تىزبەكتەرىندەگى ۇزىلىستەردىڭ جانە تۇراقتى سۇرانىستىڭ اياسىندا يمپورتتى قۇراۋىشى جوعارى تاۋارلار باعاسىنىڭ ءوسۋ ءۇردىسى جالعاستى. رەتتەلەتىن كوممۋنالدىق قىزمەتتەر مەن ججم باعاسىنىڭ كوتەرىلۋىنە موراتوريي ينفلياسيانى تەجەپ وتىر.
ايلىق ينفلياسيا مامىردا 1،4%-عا دەيىن (ساۋىردە – 2%) باياۋلاۋىن جالعاستىرسا دا، ورتاشا تاريحي نورمادان اسىپ، جوعارى بولىپ وتىر.
ايلىق ينفلياسيانىڭ باسەڭدەۋ قارقىنىنىڭ تومەن بولۋى وڭ فيسكالدىق سەرپىن كەزىندەگى تۇراقتى ىشكى سۇرانىسقا، ءارى جوعارى ينفلياسيالىق كۇتۋلەرگە دە بايلانىستى.
2022 جىلعى مامىردا ءبىر جىل بۇرىنعا كۆانتيفيكاسيالانعان ينفلياسيالىق كۇتۋلەر 11،7% بولدى. بيىلعى ءساۋىر-مامىردا وسى جىلدىڭ ناۋرىزىنداعى كۇرت وسۋدەن كەيىن ءبىر جىل بۇرىنعا ينفلياسيالىق كۇتۋلەر ءبىرشاما تومەندەدى.
ءبىر جىل كەزەڭىندە باعانىڭ ءوسۋىن كۇتەتىن رەسپوندەنتتەر مۇنى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ قىمباتتاۋىمەن بايلانىستىردى. ينفلياسيانى قابىلداۋ دا جوعارى دەڭگەيدە ساقتالۋدا.
ەكونوميكا كۇتكەننەن تەزىرەك وسۋدە. 2022 جىلعى ءقاڭتار-ساۋىردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءجىو 4،4%-عا ءوستى. الەمدەگى گەوساياسي جاعدايعا جانە كقك مۇناي قۇبىرىنداعى اپاتقا قاراماستان، ەكونوميكانىڭ ءوسۋى جالعاستى.
شيكىزاتتىڭ الەمدىك باعاسىنىڭ ءوسۋى جانە كارانتين شەكتەۋلەرىن الىپ تاستاۋ اياسىندا ەكونوميكانىڭ بارلىق نەگىزگى سالالارى جوعارى ءوسۋ قارقىنىن كورسەتۋدە.
تۇتىنۋشىلىق سۇرانىستىڭ كورسەتكىشتەرى وڭ ديناميكانى كورسەتۋدە. ماسەلەن، بيىلعى جىلعى ساۋىردە ەلدەگى قاڭتارداعى وقيعالارعا بايلانىستى ەداۋىر قۇلدىراعاننان كەيىن بولشەك ساۋدا اينالىمىنىڭ ءوسۋى قالپىنا كەلدى. اتاپ ايتقاندا، بيىلعى جىلعى ءبىرىنشى توقساندا تەرىس ايماقتا بولعان ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ تاۋار اينالىمى قالپىنا كەلدى. تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەۋدىڭ ءوسۋىنىڭ ساقتالۋى اقپاندا ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلاردىڭ تاۋار اينالىمىنىڭ تەز قالپىنا كەلۋىنە سەبەپشى بولىپ، بيىلعى جىلعى ساۋىردە ودان ءارى جەدەلدەدى.
2021 جىلدىڭ سوڭىندا ءسال باياۋلاعاننان كەيىن 2022 جىلعى ءبىرىنشى توقساندا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ينۆەستيسيالاردىڭ ءوسۋى جەدەلدەدى، بۇل تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ ماقساتىنا زەينەتاقى جيناقتارىن مەرزىمىنەن بۇرىن الۋ كولەمىنىڭ ۇلعايۋى اياسىندا حالىقتىڭ جوعارى سۇرانىسىمەن بايلانىستى بولدى.
وسىنىڭ اياسىندا جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعىنداعى باعالار جىلدىق ماندە كوتەرىلۋ ءۇردىسىن ساقتاپ وتىر.
الەمدىك ەكونوميكانىڭ بۇرىن بولجانعاننان ءالسىز ءوسۋى كۇتىلۋدە. 2022-2023 جىلدارى الەمدىك ەكونوميكا 3،6%-عا ۇلعايادى (حۆق-نىڭ 2022 جىلعا ارنالعان الدىڭعى بولجامى – 4،4%، 2023 جىلعا – 3،8%). Consensus Ecs بولجامى بويىنشا رەسەيدە 2022 جىلى ەكونوميكانىڭ 9%-عا، 2023 جىلى 1،4%-عا قىسقارۋى كۇتىلەدى. جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋ قارقىنى باسەڭدەپ، 2022 جىلى 4،7%، 2023 جىلى 5،1%-دى قۇرايدى. ەو-دا 2022 جىلى ەكونوميكانىڭ ءوسۋ قارقىنى 2،8% جانە 2023 جىلى 2،3% دەڭگەيىندە بولادى دەپ كۇتىلۋدە.
ساۋدا ارىپتەس ەلدەردەگى ينفلياسيانىڭ جەدەلدەۋى جالعاستى. ەۋروايماقتاعى ينفلياسيا 2022 جىلعى مامىردا ەنەرگيا تاسىمالداۋشىلار باعاسىنىڭ ءوسۋى اياسىندا 8،1%-عا دەيىن جەدەلدەدى، بۇل رەتتە ينفلياسيانىڭ شارىقتاۋ شەگى 2022 جىلعى ەكىنشى توقساندا كۇتىلۋدە. بيىلعى جىلعى ساۋىردە رەسەيدە ينفلياسيا ازىق-تۇلىك جانە ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلاردىڭ قىمباتتاۋى اياسىندا 17،8% قۇرادى. قىتايدا ينفلياسيانىڭ 2022 جىلعى ساۋىردە قازىرگى 2،1% دەڭگەيىنەن، الايدا تۇتىنۋشىلىق بەلسەندىلىكتىڭ ءالسىز وسۋىنە بايلانىستى ءبىرقالىپتى قارقىنمەن ودان ءارى جەدەلدەيدى دەپ بولجانادى.
فاو-نىڭ ازىق-تۇلىك باعالارىنىڭ يندەكسى ەكى ايدا قاتارىنان شامالى تومەندەۋىنە قاراماستان، بيىلعى جىلعى مامىردا 157،4 تارماقتى قۇراپ، رەكوردتىق دەڭگەيگە جاقىن بولىپ وتىر. مامىردا وسىمدىك مايلارىنىڭ، ءسۇت ونىمدەرىنىڭ جانە قانتتىڭ باعاسى تومەندەدى. سونىمەن قاتار ءداندى داقىلدار مەن ەت باعاسىنىڭ شاعىن يندەكستەرى ءوستى.
الەمدىك نارىقتا مۇنايدىڭ جوعارى باعاسى ەو-نىڭ رەسەي مۇنايىنا ءىشىنارا ەمبارگوسىمەن قولداۋ تاپتى، سونىمەن بىرگە كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋىنا بايلانىستى قىتايدا كارانتيننىڭ قايتالانۋ قاۋپىمەن تەجەلىپ وتىر.
بۇدان كەيىن ەنەرگيا تاسىمالداعىشتارعا جوعارى باعانىڭ جانە ورتالىق بانكتەردىڭ جەتەكشى ەكونوميكالاردى ىنتالاندىرۋ باعدارلامالارىن قىسقارتۋ قىسىمىمەن سۇرانىس ءبىرشاما السىرەيدى دەپ كۇتىلۋدە. 2022 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي اقش-تا جانە وپەك+ ەلدەرىندە مۇناي ءوندىرۋدىڭ كۇتىلەتىن وسۋىنە بايلانىستى (2022 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي كەلىسىم قولدانىسىنىڭ توقتاتىلۋىنا بايلانىستى) باعالار ءبىرشاما تومەندەۋى ىقتيمال. وسىلايشا، 2022 جىلى مۇنايدىڭ ورتاشا باعاسى ءبىر باررەل ءۇشىن 100 اقش دوللارى شاماسىندا، ال 2023 جىلى – 90 اقش دوللارىنا جۋىق بولادى دەپ بولجانۋدا. حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ بولجامدارىن جانە مۇنايعا باعا بەلگىلەۋدىڭ بۇدان كەيىنگى تراەكتورياسىنا اسەر ەتەتىن فاكتورلاردى ەسكەرە وتىرىپ، بازالىق سەناريي بويىنشا Brent ماركالى مۇنايدىڭ باعاسى بولجامدىق كەزەڭنىڭ سوڭىنا دەيىن ءبىر باررەل ءۇشىن 90 اقش دوللارى دەڭگەيىندە ايقىندالدى.
ۇلتتىق بانكتىڭ جاڭارتىلعان بولجامدارى بويىنشا 2022 جىلى قازاقستاندا ەكونوميكانىڭ دامۋى 2،8-3،8% دەڭگەيىندە قالىپتاسادى.
ءجىو-نىڭ ديناميكالىق ءوسۋ قارقىنى 2022 جىلعى قاڭتار-ساۋىردە قالىپتاسقان جوعارى فاكتىگە، سونداي-اق جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ەكونوميكانىڭ بارلىق نەگىزگى سالالارىندا كۇتىلەتىن وڭ ديناميكاعا بايلانىستى بولادى.
الايدا، گەوساياسي داعدارىس، سىرتقى سۇرانىستىڭ السىرەۋى جانە تاۋار جەتكىزۋ تىزبەگىنىڭ قايتا قۇرىلۋى ەكونوميكانىڭ ءوسۋ قارقىنىنىڭ جىلدامداۋىن تەجەيتىن بولادى.
گەوساياسي بەلگىسىزدىك اياسىندا قازاقستاننىڭ ەكسپورتتىق جەتكىزىلىمدەرىنىڭ حالىقارالىق نارىقتارعا قول جەتكىزۋىنىڭ ىقتيمال پروبلەمالارى ءجىو بولجامىنىڭ تاۋەكەلى بولىپ تابىلادى، بۇل ونى ىسكە اسىرۋ كەزىندە ءجىو-نىڭ ءوسۋ بولجامىن مەيلىنشە تومەن قارقىن جاعىنا قاراي قايتا قاراۋعا تەرىس اسەر ەتۋى مۇمكىن.
2023 جىلى ءجىو-نىڭ ءوسۋ قارقىنىنىڭ 3،5%-4،5%-عا دەيىن ۇدەيتىنى بولجانۋدا. ەكونوميكاداعى بەلگىسىزدىكتىڭ تومەندەۋىمەن بىرگە ەكسپورتتىق جانە يمپورتتىق تاۋار جەتكىزۋ تىزبەگىنىڭ كۇتىلەتىن قالپىنا كەلۋى، وپەك+ شەڭبەرىندە شەكتەۋلەردىڭ ازايۋىنا بايلانىستى 2022 جىلمەن جانە مۇناي ءوندىرۋشى ەلدەر مامىلەسىنىڭ بولجامدى اياقتالۋىمەن سالىستىرعاندا ەنەرگيا رەسۋرستارىن ءوندىرۋ كولەمىنىڭ ەداۋىر ءوسۋى ەكونوميكانىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەتىن بولادى. ىشكى سۇرانىستىڭ وڭ ديناميكاسىنىڭ ساقتالۋى دا قولداۋ كورسەتەدى. 2024 جىلى ءىرى مۇناي-گاز جوبالارىن ىسكە اسىرۋدى ەسەپكە العاندا، كۇتپەگەن وزگەرىستەردىڭ تەرىس اسەرىنىڭ بولماۋى جانە مۇناي ءوندىرۋدىڭ ايتارلىقتاي ۇلعايۋى اياسىندا ەكونوميكانىڭ وسەتىنى بولجانىپ وتىر.
وسى بازالىق مولشەرلەمە جونىندەگى شەشىمدى ەسەپكە العاندا، 2022 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ينفلياسيا 13-15% دەڭگەيىندە بولجانادى. سىرتقى جانە ىشكى ازىق-تۇلىك نارىقتارىنداعى باعالار ديناميكاسىن ەسكەرە وتىرىپ، تاماق ونىمدەرى باعاسىنىڭ ايتارلىقتاي وسەتىنى كۇتىلەدى. 2022 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ولاردىڭ كوتەرىلۋىنە، سونداي-اق جوعارى ينفلياسيالىق كۇتۋلەر جاعدايىندا نارىقتىق قىزمەتتەردىڭ باعاسىن وسىرۋگە موراتوريي قولدانىسىنىڭ اياقتالۋىنا بايلانىستى رەتتەلەتىن كوممۋنالدىق قىزمەتتەر باعاسىنىڭ كۇرت ءوسۋىنىڭ ەلەۋلى تاۋەكەلدەرى بار. بۇل بولجام ۇكىمەتتىڭ ينفلياسيا دەڭگەيىن باقىلاۋ جانە تومەندەتۋ جونىندەگى شارالار كەشەنىن ەسكەرە وتىرىپ قالىپتاستىرىلدى، ونى تابىستى ىسكە اسىرۋ ينفلياسيانىڭ بولجامنىڭ تومەنگى شەگىنە دەيىن تومەندەۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى.
2023 جىلى ينفلياسيا 2022 جىلعى جوعارى بازا ەسەبىنەن كەتۋ، بازالىق مولشەرلەمە بويىنشا قابىلدانعان شەشىم، سىرتقى ينفلياسيالىق قىسىمنىڭ بىرتىندەپ تومەندەۋى جانە ىسكە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىرعان كونترسيكلدىك بيۋدجەتتىك قاعيدا اياسىندا بىرتىندەپ 7،5-9،5%-عا دەيىن باياۋلايدى. 2024 جىلى سىرتقى، سول سياقتى ىشكى جاڭا كۇتپەگەن وزگەرىستەر بولماعان جاعدايدا ينفلياسيا تارگەتتەلەتىن دالىزدەن ءالى دە تىس بولادى، بۇل رەتتە ونىڭ جوعارعى شەگىنە قاراي باياۋلايتىنى بولجانىپ وتىر.
ينفلياسيا جەدەلدەۋىنىڭ نەگىزگى تاۋەكەلدەرى الەمدەگى گەوساياسي جاعداي اياسىنداعى بەلگىسىزدىككە، كاپيتالدىڭ دامۋشى نارىقتاردان دامىعان نارىقتاردىڭ پايداسىنا اكەتىلۋ ىقتيمالدىعىنا، سىرتقى، اتاپ ايتقاندا رەسەيدەن ينفلياسيا يمپورتىنا، سونداي-اق ۇسىنىس فاكتورلارى تاراپىنان تاۋەكەلدەرگە جانە تۇراقسىز ينفلياسيالىق كۇتۋلەرگە بايلانىستى. سونىمەن قاتار 2022-2024 جىلدارعا ارنالعان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تۋرالى زاڭدا كوزدەلگەن پارامەترلەرمەن سالىستىرعاندا بيۋدجەت شىعىستارىن ارتتىرۋ جاعىنا قاراي ىقتيمال قايتا قاراۋ بولجامنىڭ ماڭىزدى تاۋەكەلدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
بازالىق مولشەرلەمە بويىنشا بۇدان كەيىنگى شەشىمدەر ينفلياسيانىڭ ناقتى ديناميكاسىنىڭ بولجامدى تراەكتورياعا سايكەستىگىنە جانە سىرتقى ورتادا جانە ىشكى ەكونوميكادا قالىپتاسىپ وتىرعان تاۋەكەلدەر تەڭگەرىمىنە بايلانىستى قابىلداناتىن بولادى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بانكىنىڭ اقشا-كرەديت ساياساتى كوميتەتىنىڭ بازالىق مولشەرلەمە بويىنشا كەزەكتى جوسپارلى شەشىمى 2022 جىلعى 25 شىلدەدە نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ ۋاقىتى بويىنشا ساعات 15:00-دە جاريالاناتىن بولادى.