بوتۋليزم – ادام ومىرىنە تىكەلەي ءقاۋىپ توندىرەتىن اسا ءقاۋىپتى جۇقپالى اۋرۋ.
ول كوبىنەسە ءۇي جاعدايىندا دۇرىس دايىندالماعان نەمەسە بۇزىلعان تاعامدار ارقىلى جۇعادى. سوڭعى جىلدارى قازاقستاندا تىركەلگەن بوتۋليزم جاعدايلارى ونىڭ ءالى دە وزەكتى ماسەلە ەكەنىن كورسەتەدى. وسىعان بايلانىستى الماتى قالاسى المالى اۋدانىنىڭ سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ باسقارماسى تۇرعىندارعا ءبوتۋليزمنىڭ الدىن الۋ شارالارى، العاشقى بەلگىلەرى مەن ءقاۋىپتى تاعام تۇرلەرى تۋرالى اقپارات بەرىپ، كەڭەس ۇسىنادى. تومەندە ءبوتۋليزمنىڭ سەبەپتەرى مەن سالدارى، ەمدەۋ جولدارى جانە كۇندەلىكتى ومىردە ساقتىق شارالارى تولىق سيپاتتالادى.
ءبوتۋليزمنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى:
بوتۋليزم – Clostridium botulinum دەپ اتالاتىن باكتەريانىڭ توكسينى ارقىلى تارايتىن اۋرۋ. بۇل باكتەريا وتتەگىسىز ورتادا – ياعني، گەرمەتيكالىق جابىلعان بانكالار مەن ۆاكۋۋمدى قاپتامالاردا تەز كوبەيىپ، ۋلى زاتتار بولەدى. ءۇي جاعدايىندا دايىندالعان كونسەرۆىلەر، ەت، بالىق جانە ساڭىراۋقۇلاق تاعامدارى – ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن جۇقتىرۋ كوزى بولىپ تابىلادى. ەگەر بۇل تاعامدار دۇرىس وڭدەلمەسە نەمەسە جارامسىز جاعدايدا ساقتالسا، ادام اعزاسىنا وتە ءقاۋىپتى بولادى.
ءقاۋىپ توندىرەتىن ونىمدەر:
• ۇيدە دايىندالعان كوكونىس كونسەرۆىلەرى: قىزاناق، قيار، بۇرىش، باكلاجان.
• ۇيدە تۇزدالعان نەمەسە قاقتالعان بالىق پەن ەت ونىمدەرى.
• ساڭىراۋقۇلاقتار – تەرميالىق وڭدەۋدى قاجەت ەتەتىن اسا ءقاۋىپتى ءونىم.
• ىسىگەن، گەرمەتيكالىعى بۇزىلعان بانكالار مەن ۆاكۋۋمدى قاپتامالار.
• توڭازىتقىشتا ساقتالماعان نەمەسە ساقتاۋ مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن تاعامدار.
العاشقى بەلگىلەرىن ءبىلۋ ماڭىزدى:
بوتۋليزم بەلگىلەرى توكسين اعزاعا تۇسكەننەن كەيىن 12-36 ساعات ىشىندە بايقالۋى مۇمكىن. كەيدە بۇل بىرنەشە كۇنگە دە سوزىلىپ جاتادى. العاشقى بەلگىلەرى جۇرەك اينۋ، قۇسۋ، ءىشتىڭ اۋرۋى؛ السىزدىك پەن باس اينالۋ، اۋىزدىڭ قۇرعاۋى، جۇتىنۋدىڭ قيىنداۋى، سويلەۋدىڭ بۇزىلۋى.
كەيىنىرەك نيەۆرولوگيالىق بەلگىلەر داميدى:
• قوس كورىنۋ، كوزدىڭ بۇلشىقەتتەرىنىڭ سالدانۋى.
• تىنىس الۋدىڭ قيىنداۋى، تۇنشىعۋ.
• بۇلشىقەتتەردىڭ السىرەۋى، قوزعالىستىڭ بۇزىلۋى.
بۇل بەلگىلەر تەز دامۋى مۇمكىن، سوندىقتان العاشقى سيمپتومدار بايقالعان ساتتە بىردەن دارىگەرگە جۇگىنۋ قاجەت!
ءبوتۋليزمدى ەمدەۋ جولدارى:
• انتيتوكسيكالىق تەراپيا: بوتۋليزمگە قارسى ارنايى سارىسۋ (انتيتوكسين) ەنگىزىلەدى. بۇل اعزاعا ەنگەن ۋدى بەيتاراپتاندىرادى. نەعۇرلىم ەرتە ەنگىزىلسە، سوعۇرلىم ءتيىمدى.
• قارقىندى تەراپيا: تىنىس الۋ جۇيەسى مەن جۇرەك قىزمەتىن قولداۋ ءۇشىن جاساندى تىنىس الۋ اپپاراتى قاجەت بولۋى مۇمكىن.
• ۋدى اعزادان شىعارۋ: اسقازاندى نەمەسە ىشەكتى جۋۋ ارقىلى توكسيننىڭ قالدىعى شىعارىلادى.
• وڭالتۋ كەزەڭى: اۋىر تۇرىمەن اۋىرعان ناۋقاستارعا ۇزاق مەرزىمدى فيزيوتەراپيا مەن جۇيكە قىزمەتىن قالپىنا كەلتىرۋ قاجەت.
ءبوتۋليزمنىڭ الدىن الۋ شارالارى:
ءۇي جاعدايىندا كونسەرۆىلەۋ كەزىندە:
• بانكالاردى الدىن الا قايناتىپ، جاقسىلاپ زارارسىزداندىرىڭىز.
• گەرمەتيكالىق قاقپاقتاردى عانا قولدانىڭىز.
• تەرميالىق وڭدەۋدى دۇرىس جاساڭىز:
• كوكونىستەردى – كەمىندە 10 مينۋت قايناتىڭىز.
• ەت پەن بالىقتى – جوعارى تەمپەراتۋرادا ۇزاق ۋاقىت ءپىسىرىڭىز.
• دايىن ونىمدەردى قاراڭعى ءارى سالقىن جەردە ساقتاڭىز.
• ىسىگەن، بۇزىلعان، قاقپاعى شىققان بانكالاردى ەشقاشان تۇتىنباڭىز.
ساقتاۋ كەزىندە:
• جارامدىلىق مەرزىمىن قاداعالاڭىز.
• تەمپەراتۋرالىق رەجيمدى ساقتاڭىز.
• قاپتامانىڭ بۇتىندىگىن تەكسەرىڭىز.
بوتۋليزم — سيرەك كەزدەسەتىن، ءبىراق وتە ءقاۋىپتى اۋرۋ. بۇل دەرتتىڭ الدىن الۋ تەك مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەمەس، ءاربىر ادامنىڭ ءوز قولىندا. ەسىڭىزدە بولسىن، تاعام دايىنداۋ مەن ساقتاۋ ەرەجەلەرىن قاتاڭ ساقتاۋ ارقىلى ءوزىڭىزدى جانە جاقىندارىڭىزدى بۇل قاتەردەن قورعاۋعا بولادى. ەڭ باستىسى — كۇماندى تاعامدى تۇتىنباڭىز جانە ۋلانۋ بەلگىلەرى بايقالسا، ۋاقىت جوعالتپاي، دەرەۋ دارىگەرگە قارالىڭىز. اۋرۋدىڭ الدىن العان – ءومىرءىڭىزءدى ساقتايدى.