فورۋمدا ىستانبۇل قالاسىنان كەلگەن "ەۋرازيا ىنتىماقتاستىعى قورىنىڭ" باسشىسى احمەت ءتۇزۇن "مادەني مۇرالار ارقىلى تۇركىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋ" تاقىرىبىندا مازمۇندى بايانداما جاسادى. ونىڭ ايتۋىنشا، قايتا باس قوسىپ، بىرلىك اياسىندا جۇزدەسۋ - تۇركى دۇنيەسىنىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرەتىن قۋانىشتى جاعداي. سپيكەر ءوز سوزىندە بۇل كەزدەسۋدى ۇيىمداستىرعانى ءۇشىن ءنازيا حانىمعا العىسىن بىلدىرە وتىرىپ، مادەني مۇرانىڭ ءمانى مەن ماڭىزىنا توقتالدى. احمەت ءتۇزۇننىڭ ايتۋىنشا، مادەني مۇرا حالىقتاردىڭ بولاشاعىن ايقىندايتىن، باعىت بەرەتىن، ولاردىڭ دامۋ جولىن انىقتايتىن باعا جەتپەس قازىنا بولىپ وتىر.
"ءبىر ەلگە نەمەسە جاڭا وڭىرگە بارعاندا ەڭ الدىمەن ونىڭ جاعدايىن، تاريحي قالىپتاسۋىن، وتكەنى مەن مادەنيەتىن زەرتتەيمىز. سول سياقتى مادەني مۇرا دا حالىقتىڭ وتكەنىن تانىپ، بولاشاعىن دۇرىس سارالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ال تۇركى حالقى الەمدەگى ەڭ باي ءارى ەڭ كونە مادەنيەتتەردىڭ بىرىنە يە. كەڭ بايتاق گەوگرافيادا تارالعان تامىرى تەرەڭ، تاريحى باي وركەنيەتكە اينالعان،" دەدى ول.
سپيكەر تۇركى الەمىنىڭ مادەني مۇرالارىنىڭ سان قىرلى ءارى بىر-بىرىنەن ەرەكشە ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى. ورحون ەسكەرتكىشتەرى - عاسىرلار قويناۋىنان جەتكەن ەڭ قۇندى رۋحاني جانە تاريحي مۇرالاردىڭ ءبىرى، تۇركى وركەنيەتىنىڭ ىرگەتاسى. سونىمەن قاتار ول قىرعىزستانداعى بۋرانا مۇناراسىن، سامارقاندتاعى ايرىقشا ساۋلەت تۋىندىلارىن، كونە قالالاردىڭ تاريحي كەلبەتىن ەسكە سالدى. ونىڭ پىكىرىنشە، بۇل جادىگەرلەردىڭ ءارقايسىسى تۇركى دۇنيەسىنىڭ ورتاق تامىرىن، مادەني بايلىعىن ايقىن تانىتادى.
احمەت ءتۇزۇن ءسوزىن جالعاستىرا وتىرىپ، UNESCO-نىڭ دۇنيەجۇزىلىك مادەني مۇرا تىزىمىندە تۇركى دۇنيەسىنىڭ ەلەۋلى ورىن الاتىنىن اتاپ ءوتتى.
"ولاردىڭ بارلىعىن ساناپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس. تۇركيانىڭ وزىندە عانا الەمدىك دەڭگەيدە تانىلعان كوپتەگەن مۇرالار بار. سولاردىڭ ءبىرى ىستانبۇل بۇعازىنداعى تەڭدەسسىز قىز مۇناراسى،" دەدى ول.
سپيكەر سونداي-اق ورتاق گەوگرافيالىق كەڭىستىكتە ورنالاسقان تابيعي جانە تاريحي نىسانداردى دا تىلگە تيەك ەتتى. ول التاي تاۋلارىن تۇركى حالىقتارىنىڭ تاريحي بەسىگى، تارباعاتاي تاۋلارىن، الەمدەگى ەڭ ءىرى كانونداردىڭ ءبىرى سانالاتىن شارىن كانونىن، تاريحى باي قور-ساي ءوڭىرىن اتاپ ءوتتى. احمەت ءتۇزۇننىڭ ايتۋىنشا، كاسپيي تەڭىزى دە تۇركى ەلدەرىنىڭ ورتاق بايلىعى جانە عاسىرلار بويى ماڭىزدى گەوساياسي كەڭىستىك بولىپ كەلەدى.
بايانداماشى تۇركى الەمiءنىڭ الدىندا تۇرعان وزەكتى ماسەلەلەردىڭ دە بار ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، ارال تەڭىزىنىڭ بۇگىنگى مۇشكىل جاعدايى - ورتاق مادەني جانە تابيعي مۇراعا جەتكىلىكتى دەڭگەيدە قۇرمەت كورسەتپەۋدىڭ سالدارى.
"ارال - تۇركى تاريحىندا ەرەكشە ورىن العان، ونىڭ توڭىرەگىندە سان ءتۇرلى جىرلار، اڭىزدار، اندەر تۋعان. ءبىراق قازىرگى جاعدايى جۇرەك اۋىرتارلىق. بۇل بىزگە مادەني جانە تابيعي مۇرالاردى ساقتاۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن تاعى ءبىر ەسكە سالادى،" دەدى احمەت ءتۇزۇن.
فورۋمدا جاسالعان بايانداما تۇركى حالىقتارىنىڭ ورتاق تاريحي-مادەني كەڭىستىگىن ساقتاۋ، دامىتۋ جانە بولاشاق ۇرپاققا جەتكىزۋ ماسەلەلەرىنىڭ وزەكتىلىگىن تەرەڭ اشىپ كورسەتتى. سپيكەردىڭ ءسوزى تۇركى الەمىنىڭ باي رۋحاني مۇراسىن ناسيحاتتاۋدىڭ ماڭىزىن ايقىنداپ، مادەني بايلانىستىڭ حالىقتاردى جاقىنداستىراتىن قۋاتتى قۇرال ەكەنىن اتاپ ءوتتى.