بۇگىن – قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تۋعان كۇنى.
پرەزيدەنت بۇگىن 72 جاسقا تولدى. قاسىم-جومارت توقايەۆ تمد كەڭىستىگىندەگى 70-تەن اسقان باسشىلاردىڭ ءبىرى.
بۇگىنگى دەمالىس پرەزيدەنتتىڭ تۋعان كۇنىنە ورايلاستىرىلعان جوق، قازاقستاندىقتار ءۇشىن دەمالىس بۇگىن كۇنتىزبە بويىنشا سەنبى بولعاندىقتان عانا. مەملەكەت باسشىسى قاعيداسى بويىنشا بۇل كۇنى ەشقانداي سالتاناتتى ءىس-شارالار وتكىزبەيدى، تۋعان كۇنىن دە تويلامايدى.
ونىڭ اتى نەگە قاسىم؟
قاسىم-جومارت توقايەۆ 1953 جىلعى 17 مامىردا الماتى قالاسىندا جازۋشى مەن ۇستازدىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن.
(ۇستىڭگى قاتاردا، سول جاقتان ءتورتىنشى)
اكەسى كەمەل توقاي ۇلى توقايەۆ (1923–1986) — ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى، قازاق جازۋشىسى. 20 جاسىندا كييەۆتى ازات ەتۋ كەزىندە ءبىر روتا اۆتوماتشىلار كومانديرى بولاتىن. سوعىستان كەيىن تۇڭعىش قازاقستاندىق دەتەكتيۆ جانرىنداعى جازۋشى رەتىندە قالىپتاستى. ۇزاق جىلدار بويى قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ «جارشىسى» جۋرنالىندا رەداكتور بولدى. اناسى تۇرار شاباربايەۆا (1931–2000) الماتى شەت تىلدەرى پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا جۇمىس ىستەگەن. وتباسىندا ءبىر ۇل جانە ەكى قىز قارلىعا (1956) جانە قارلىعاش (1960).
(پيونەر توقايەۆ)
قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ اتىن اتا-اناسى قاسىم بولتايەۆ (توقايەۆ) ەسىمدى اعاسىنىڭ قۇرمەتىنە قويعان. قاسىم قىزىل اسكەر قۇرامىندا سوعىسقا اتتانىپ، رجيەۆ شايقاسىندا قازا بولدى. سوعىستان كەيىن كەمەل توقايەۆقا تىڭ يگەرۋ باعدارلاماسىنا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن مەدال بەرىلدى. باتىر باۋىرىنىڭ قۇرمەتىنە قويعان قاسىم ەسىمىنە، بولاشاق پرەزيدەنتتىڭ اناسى جومارت دەگەن اتتى قوسا ۇسىنىپتى.
پوليگلوت پرەزيدەنت
(ديپلوماتتار اراسىنداعى تۋرنير. بەيجىڭ قالاسى، 1986 جىل.)
توقايەۆ — پوليگلوت، قازاقشا، ورىسشا، اعىلشىنشا، قىتايشا جانە فرانسۋزشا سويلەيدى، بۇعان قوسا قازاقستاننىڭ ۇستەل تەننيسى فەدەراسياسىنىڭ 13 جىل بويعى پرەزيدەنتى بولعان.
بالالىق شاعىنىڭ ءبىر بولىگىن قاسىم-جومارت توقايەۆ قازىرگى جەتىسۋ وبلىسىنىڭ قاراتال اۋدانىنداعى كالپە اۋىلىندا وتكىزەدى. قاسىم-جومارت الماتى قالاسىنداعى №25 مەكتەپ-گيمنازيادا فرانسۋز ءتىلىن تەرەڭدەتە وقىتاتىن مەكتەپتە ءبىلىم العان. سىنىپتا ول ەڭ وزات وقۋشىلاردىڭ ءبىرى بولعان. اكەسى ونى كىتاپ وقۋعا، اناسى شەت تىلدەرىنە باۋليدى. 1970 جىلى الماتى قالاسىنداعى ءىلياس ەسەنبەرلين اتىنداعى №25 مەكتەپتى اياقتايدى. مەكتەپ فرانسۋز ءتىلىن تەرەڭدەتىپ وقىتادى.
2003 جىلى گيمنازيادا جوندەۋ جۇمىستارى كەزىندە XXI عاسىردىڭ كومسومولدارىنا ارنالعان كۋبوك تابىلدى. وندا حاتپەن بىرگە سەنبىلىكتە سالەمدەمەنى جونەلتۋشىلەردىڭ، ونىڭ ىشىندە جاس قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ سۋرەتى دە ساقتالعان.
(ماسكەۋ قالاسى، ممحقي جاتاقحاناسى، 1975 جىل)
1970 جىلى قاسىم-جومارت توقايەۆ اتتەستات الىپ، ماسكەۋگە بارىپ، وداقتىڭ جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى – ممحقي-عا وقۋعا تۇسەدى. بۇرىنعى كۋرستاستارىنىڭ ايتۋىنشا، قابىلەتتى جانە ماقساتشىل جاس جىگىت تەك «وتە جاقسى» دەگەن باعامەن وقىعان. ول جارتى جىلدىق ديپلوم الدىنداعى پراكتيكاسىن قىتايداعى كەڭەس ەلشىلىگىندە وتكىزىپ، وندا ديپلوماتقا قاجەتتى داعدىلارىمەن بىرگە جۇڭگو ءتىلىنىڭ قىر-سىرىن ۇيرەنەدى.
(1979 جىل. پودموسكوۆەدەگى سەنبىلىك. كسرو سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ اتتاشەسى)
1975 جىلى ماسكەۋ مەملەكەتتىك حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋتىن «حالىقارالىق قاتىناستار» ماماندىعى بويىنشا اياقتادى. سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ جولداماسىمەن كەڭەس وداعىنىڭ جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگىندە ديپلوم الدىنداعى تاعىلىمدامادان وتەدى، كەيىن كەڭەس وداعىنىڭ سينگاپۋر رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگىنە جۇمىسقا جولدانادى. 1979 جىلى كسرو سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ اپپاراتىنا ورالدى.
1983–1984 جىلدار ارالىعىندا بەيجىڭ ءتىلتانۋ ينستيتۋتىندا تاعىلىمدامادان ءوتتى. 1984–1985 جىلدار ارالىعىندا كسرو سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىندە قىزمەت اتقارىپ، كەيىننەن كەڭەس وداعىنىڭ جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگىنە جىبەرىلدى. وندا 1991 جىلعا دەيىن ەكىنشى حاتشى، ءبىرىنشى حاتشى جانە كەڭەسشى لاۋازىمدارىندا قىزمەت اتقاردى. 1989 جىلى كسرو باس حاتشىسى ميحايل گورباچوۆ قىتايعا جاساعان ساپارى كەزىندە دەن سياوپينمەن بولعان كەلىسسوزدەردە اۋدارماشى بولدى.
1992 جىلى رەسەي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ديپلوماتيالىق اكادەمياسىن ءتامامدادى.
1998 جىلى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى رەتىندە «قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنداعى ازيا-تىنىق مۇحيت ەلدىرى» تاقىرىبىندا كانديداتتىق ديسسەرتاسياسىن قورعادى. ال 2001 جىلى ساياسي عىلىمدار دوكتورى رەتىندە «جاڭا جاھاندىق ءتارتىپ زامانىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ساياساتى» تاقىرىبىندا دوكتورلىق ديسسەرتاسياسىن قورعادى.
تۋعان كۇنىن تويلامايتىن توقايەۆ
قاسىم-جومارت توقايەۆ بۇرىن نادەجدا داۆىدوۆنا توقايەۆاعا (1957 جىلى تۋعان) ۇيلەنگەن بولاتىن، ءقازىر ولار اجىراسقان. ولاردىڭ جالعىز ۇلى — تيمۋر كەمەل (تۋعانىندا توقايەۆ؛ 1984 جىلى تۋعان)، كاسىپكەر.
توقايەۆ ءوز تۋعان كۇنىن تويلامايتىنىن ايتقان. بۇل پرەزيدەنت وتباسىندا تۋعان كۇن تويلاۋ ءداستۇرىنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى قالىپتاسقان.
اقورداعا اپارعان جول
سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى (1992–1994)
سىرتقى ىستەر ءمينيسترى (1994–1999)
قازاقستان پرەمەر-مينيسترى (1999–2002)
مەملەكەتتىك حاتشى (2002–2007)
سەنات ءتوراعاسى (2007–2011)
بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى
سەنات ءتوراعاسى (2013–2019)
2019 - ق ر پرەزيدەنتى.