جاڭا تۋعان نارەستە شالقاسىنان جاتپاي، شالقالاپ جىلاي بەرسە، "بۇل بالانىڭ جاۋىرىنى جابىسقان" دەپ ايتۋ حالقىمىزدا ادەپكى جايت. جىلدار بويى اجەلەرىمىز بەن انالارىمىز بالانىڭ دەنەسىن مايلاپ جىبەرىپ، اياق-قولىن سوزىپ، قازىرگى "ماسساجدان" كەم تۇسپەيتىندەي ەتىپ جاساپ كەلەدى. جاۋىرىنى جابىسقان دەپ ايتىپ جۇرگەن "دياگنوز" شىن مانىندە مەديسينادا بۇلشىقەتتىڭ گيپەرتونۋسى دەپ اتالادى. دەيتۇرعانمەن، "ەسكىلىككە" سالىپ، كوپشىلىك ءالى “جاۋىرىنى جابىسىپ قالىپتى” دەپ قورقىپ، قولمەن تۇزەتكىسى كەلەتىندەر بار. Aqshamnews.kz ءتىلشىسى وسىنىڭ قانشالىقتى دۇرىس-بۇرىس ەكەنىن انىقتاپ كوردى.
پەدياتر مامانداردىڭ سوزىنە سەنسەك، بۇل - ەسكى ميف!
"بۇرىن بەسىكتە بالا ۇزاق قوزعالىسسىز جاتاتىن، سوندىقتان “جاۋىرىن جابىسادى” دەگەن تۇسىنىك تاراعان. ال ءقازىر بالا ەركىن قيمىلدايدى. ءتىپتى، قازىرگى مەديسينادا بالانىڭ قول-اياعىن جورگەكپەن دە قاتتى تارتىپ، ورامايدى" - دەيدى ماماندار.
ال مىنا ۆيدەو-روليكتە تاعى ءبىر بالالار دارىگەر "جاۋىرىن اشۋعا" تىرىسۋ ارەكەتى وعان جاراقات اكەلۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى.
گيپەرتونۋس دەگەن نە؟
گيپەرتونۋس - بۇل بۇلشىقەتتەردىڭ شامادان تىس تارتىلىپ، ۇنەمى كەرنەۋدە بولۋى. جاڭا تۋعان نارەستەلەردە ول كوبىنە ارقا، مويىن جانە جاۋىرىن ايماعىندا بايقالادى. بۇل جاعداي بالاعا جايسىزدىق تۋدىرىپ، ۇيقىسىنا، قيمىلىنا جانە جالپى كوڭىل-كۇيىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن.
نەلىكتەن پايدا بولادى؟
گيپەرتونۋس بىرنەشە قاراپايىم تۇرمىستىق سەبەپتەردەن تۋىنداۋى ىقتيمال:
-
بالانىڭ ۇزاق ۋاقىت ءبىر قالىپتا جاتۋى (بەسىك، ليۋلكا، اۆتوكرەسلو)؛
-
تىم جۇمساق توسەك نەمەسە ديۆان؛
-
قاتتى نەمەسە تىم تىعىز ورالعان جورگەك؛
-
ەمدىك دەنە شىنىقتىرۋدىڭ (لفك) جاسالماۋى؛
-
قيمىل-قوزعالىستىڭ ازدىعى.
بۇلشىقەت ۇزاق ۋاقىت ءبىر كۇيدە تۇرىپ قالعاندا تابيعي قوزعالعىشتىق شەكتەلىپ، بەلگىلى ءبىر ايماقتاردا كەرنەۋ پايدا بولادى.
گيپەرتونۋس بەلگىلەرى
اتا-انانىڭ العاشقى بايقايتىن بەلگىلەرى:
-
باستىڭ ءجيى ارتقا قاراي شالقايۋى - بالا سول ارقىلى ءوزىن جايلى سەزىنۋگە تىرىسادى.
-
ىشپەن جاتقاندا دەنەنىڭ ءبىر جاعىنا قيسايىپ كەتۋى - بۇلشىقەت تەڭگەرىمىنىڭ بۇزىلۋىنىڭ بەلگىسى.
-
قولمەن جۇمىس ىستەگەندە نەمەسە كوتەرگەندە مازاسىزدانۋ، جىلاۋ.
-
قيمىلداردى شەكتەۋگە تىرىسۋ، دەنەنى قاتايتىپ الۋ.
ەگەر بۇل بەلگىلەر ۇزاق ۋاقىت بايقالسا، پەدياتر مەن مامانداندىرىلعان ماسساجيستكە قارالعان ءجون.
نە ىستەۋگە بولمايدى؟
گيپەرتونۋس كەزىندە اتا-انانىڭ ءجيى جىبەرەتىن قاتەلىكتەرى بار، ولار بالاعا زيان كەلتىرۋى مۇمكىن:
- كەنەتتەن، سەلك ەتكىزەر قيمىلدار جاساۋعا بولمايدى.
كىلت (كەنەت) قوزعالىستار ءسىڭىردىڭ سوزىلىپ نەمەسە جىرتىلىپ كەتۋىنە اكەلۋى مۇمكىن. مۇنداي جاراقاتتىڭ سالدارى – بۋىن تۇراقسىزدىعى، ءجيى شىعۋ جانە پودۆىۆيحتار. - جاۋىرىندى كۇشپەن كوتەرۋگە، تارتۋعا بولمايدى.
بۇل تەك اۋىرسىنۋدى كۇشەيتىپ، نارەستەگە ۇلكەن سترەسس اكەلەدى. - ماسساجدى دۇرىس جاساماۋ
كەي ادامدار ءۇي جاعدايىندا ءوز بەتىنشە قاتتى باسىپ، ۋقالايدى. ەگەر رەتىن بىلمەسە، بۇل بۇلشىقەت تونۋسىن ودان ءارى كۇشەيتىپ جىبەرۋى مۇمكىن.
قالاي كومەكتەسۋگە بولادى؟
گيپەرتونۋس – تۇزەتۋگە بولاتىن جاعداي. ەڭ باستىسى، ءبارىن اقىرىن، جۇمساق جانە دۇرىس ورىنداۋ:
1. ارقا مەن جاۋىرىن ايماعىن جىلىتۋ
جىلىتۋ – بۇلشىقەتتى بوساڭسىتۋدىڭ العاشقى قادامى.
-
جىلى ۆاننا؛
-
جەڭىل، جۇمساق سيپاۋ؛
-
ارقاعا ارنالعان جىلى كومپرەسس (تىم ىستىق بولماۋى كەرەك).
2. جۇمساق ەمدەۋ، ياعني ەمدىك گيمناستيكا (لفك) - ەڭ ءتيىمدى ءادىس
ەمدىك دەنە شىنىقتىرۋدى ارنايى مامان كورسەتكەننەن كەيىن عانا جاساپ ۇيرەنگەن ءجون.
جاتتىعۋلاردىڭ ماقساتى:
-
بالاعا قاجەتتى قوزعالىس ەركىندىگىن بەرۋ؛
-
باياۋ، ىرعاقتى سوزىلۋلار ارقىلى تونۋستى ازايتۋ؛
-
دۇرىس موتورلىق داعدىلاردى قالىپتاستىرۋ.
3. ماسساج
تەك كاسىبي سەرتيفيكاتى بار مامان ورىنداۋى ءتيىس.
جاي سيپاۋ، جەڭىل شەڭبەرلىك قيمىلدار، ارقا مەن قول-اياقتى رەلاكساسيالاۋ ادىستەرى قولدانىلادى.
4. بالاعا جاعداي جاساۋ
-
توسەك تىم جۇمساق بولماۋى كەرەك؛
-
بالا ءبىر قالىپتا ۇزاق جاتپاۋعا ءتيىس؛
-
كۇندەلىكتى “ىشپەن جاتۋ” ۋاقىتى 1-2 مينۋتتان باستاپ بىرتىندەپ ۇزارتۋ؛
-
ەركىن قيمىلداۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.
گيپەرتونۋس – سابيلەردە ءجيى كەزدەسەدى جانە ءقاۋىپتى دەرت ەمەس. دەگەنمەن بالاعا جايسىزدىق تۋعىزاتىندىقتان، دەر كەزىندە نازار اۋدارۋ ماڭىزدى. حالىق اراسىندا “جاۋىرىنى جابىسقان” دەپ اتالاتىن بۇل قۇبىلىس – شىن مانىندە فيزيولوگيالىق جاعداي، ونى دۇرىس كۇتىممەن جانە مامانداردىڭ كومەگىمەن وڭاي تۇزەتۋگە بولادى.
ەڭ باستىسى - بالانى "جۇلقىلاۋ" ارقىلى ەمەس، جۇمساقتىقپەن: سابىر جانە دۇرىس ادىسپەن ەمدەۋ قاجەت.