«ۇلتتىق قور – بالالارعا» جوباسى قاشان جۇزەگە اسادى؟ قور قارجىسىنان بالالار قانشا ۇلەس الادى؟ ونىڭ تەتىكتەرى قانداي؟ جىل سايىنعى جيناق سومماسى قانشا؟ جيناقتار قانداي ماقساتتا جۇمسالادى؟ ءقازىر قوعامنىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزىپ، كوپشىلىك اراسىندا قىزۋ تالقىلانىپ جاتقان وسى تاقىرىپ بۇگىن «AMANAT» پارتياسى جانىنداعى ءبىلىم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى رەسپۋبليكالىق كەڭەس وتىرىسىندا تالقىلاندى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz. 

مەملەكەت باسشىسى بىلتىرعى جولداۋىندا بالالار جىلى اياسىندا «ۇلتتىق قور – بالالارعا» اتتى جاڭا باعدارلاما ىسكە قوسىلاتىنىن ايتقان بولاتىن. وسى رەتتە ول جىل سايىن ۇلتتىق قوردىڭ ينۆەستيسيالىق تابىسىنىڭ 50%-ىن بالالاردىڭ جەكە شوتىنا اۋدارىپ وتىرۋدى ۇسىندى، دەپ جازدى Azattyq Ruhy.

پرەزيدەنتتىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزدى باستاماسىن زاڭ تۇرعىسىنان راسىمدەۋ ءۇشىن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قورىنان بالالارعا تولەم جاساۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى قازىرگى تاڭدا ءماجىلىس قابىرعاسىندا قارالىپ جاتىر. وسى ورايدا، كەڭەسكە ارنايى شاقىرىلعان پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتارى باستاماشىل توبىنىڭ مۇشەسى ءۇنزيلا شاپاق اتالعان زاڭ جوباسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ءتۇسىندىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق قور قاراجاتى تەك قانا تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ جانە ءبىلىم الۋ ماقساتىندا پايدالانىلادى.

«قاراجاتتى شەتەلدiك وقۋ ورنىندا ءبىلىم الۋعا پايدالانۋدى شەكتەمەۋ جوسپارلانىپ وتىر. ءوز كەزەگىندە، تۇرعىن ءۇي جاعدايىن جاقسارتۋ نەمەسە تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ ءۇشىن قاراجاتتى پايدالانۋعا تەك قازاقستان اۋماعىندا عانا رۇقسات ەتىلەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتىعىنان ايىرىلعان نەمەسە اۋىسقان كەزدە تولەمدەرگە تالاپ قويۋ قۇقىعى جويىلادى»، - دەدى دەپۋتات.

ۇلتتىق قوردان بۇگىنگە دەيىن ۇلەس الاتىن بالالاردىڭ سانى قانشا دەگەنگە كەلسەك، 2022 جىل باسىنداعى رەسمي دەرەكتەر بويىنشا ەلىمىزدەگى 18 جاسقا تولماعان بالالاردىڭ جالپى سانى شامامەن – 6،5 ملن. دەگەنمەن اۋىل-ايماقتاردا قۇجاتتارى جوق بالالار بار ەكەنىن جانە شەتەلدە تۇرىپ جاتقان ازاماتتارىمىزدىڭ بالالارى تۋرالى تولىققاندى مالىمەت بولماۋى ىقتيمال ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل كورسەتكىش وزگەرۋى ابدەن مۇمكىن.

ال جىل سايىن ءار بالانىڭ ەسەپ شوتىنا تۇسەتىن قارجى كولەمى ەكونوميكالىق جاعدايعا بايلانىستى وزگەرىپ وتىرادى. ياعني، ۇلتتىق قوردان بالاعا اۋدارىلاتىن قاراجات ينۆەستيسيالىق پايدا مولشەرىنە باعدارلانادى. سونىمەن قاتار، جينالعان اقشا ءبىرىنشى كەزەڭدە بالانىڭ جەكە شوتىندا ەمەس، ورتاق شوتتا ساقتالاتىندىقتان، ول قاراجات بەلگىلى ءبىر مۇددەگە جۇمسالادى. وسىلايشا، جىل بويى شوتتا ءبىر سومما عانا جاتپايدى. قاراجات جۇمسالعان قاينار كوزدەردەن وعان ءتۇسىم ءتۇسىپ وتىرادى.

ءوز كەزەگىندە، قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى ۆيسە-مينيسترى داۋرەن تەمىربەكوۆ  ءار جىلدىڭ 20 قاڭتارىنا دەيىن ەسەپتى جىلدىڭ 31 جەلتوقسانداعى جاعداي بويىنشا نىسانالى تالاپتارعا قاتىسۋشىلاردىڭ تۇپكىلىكتى ءتىزىمى جاسالاتىنىن ايتتى.

«ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى قاتىسۋشىلاردىڭ ءتىزىمى نەگىزىندە جانە ۇلتتىق بانكىمەن بەرىلگەن اقپاراتىن ەسكەرە وتىرىپ ءبىر قاتىسۋشىعا ەسەپتى جۇرگىزەدى. ءار جىلدىڭ 31 قاڭتارىنا دەيىن 18 جاسقا تولماعان بالالارعا قاراجات ەسەپتەۋ جۇزەگە اسىرىلادى»، - دەدى ۆيسە-مينيستر.

ول ءۇشىن بالالارعا نەمەسە اتا-اناسىنا ەشقايدا بارۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى تولەمدەر اۆتوماتتى تۇردە جاسالادى. ال ەسەپكە الۋدى ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى جۇرگىزەدى.

بالا 18 جاسقا تولعاننان كەيىن ەگەر ول قوردان العان ۇلەسىن جۇمساماسا، 10 جىل بويى ساقتالادى. ءارى قاراي سول ادامنىڭ زەينەتاقى شوتىنا اۋدارىلادى. دەگەنمەن، بۇل بالا 18 جاسقا تولا سالىسىمەن جيناقتالعان قارجىنى پايدالانۋى كەرەك دەگەن ءسوز ەمەس. تەك 10 جىلعا دەيىن پايدالانباعان جاعدايدا ءارى قاراي زەينەتاقىعا بايلانىستى نورماتيۆتىك-قۇقتىق اكتىلەر بويىنشا رەتتەلەدى.

وسى ورايدا، ءماجىلىس دەپۋتاتى مۇرات ابەنوۆ ءار بالاعا ءوز ۇلەسىن ءبولىپ بەرۋ ارقىلى مەملەكەت وزىنە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك الىپ وتىرعانىن العا تارتتى.

«سايلاۋدا جانە باسقا دا ناۋقان كەزىندە ساياسي بەلسەندىلىگى تومەن ادامدار بار ەكەنىن كورىپ ءجۇرمىز. مەملەكەتىمىز قانداي ساياسات جۇرگىزىپ جاتىر، ەكونوميكامىز قانداي دەڭگەيدە، زاڭدارعا نەندەي وزگەرىستەر ەنىپ جاتىر دەگەن سياقتى ماسەلەلەرگە كەلگەندە «مەن ساياساتتان الىسپىن، وعان ارالاسپايمىن» دەيتىندەر بارشىلىق. مىنە، ءبىز ءبىرىنشى رەت جاقسى مەحانيزمدى ىسكە اسىرىپ جاتىرمىز. ەندى ءار بالا اي سايىن شوتىن تەكسەرىپ، وزىنە تيەسىلى قاراجاتتى مەملەكەت قالاي باسقارىپ جاتقانىن ءبىلىپ وتىرادى. قوعام بەلسەندىلىگىن وسىلاي ارتتىرا الامىز»،- دەدى حالىق قالاۋلىسى.

كەڭەس مۇشەسى، زاڭگەر ايگۇل ورىنبەك بالالاردىڭ ەسەپ شوتىنا تۇسكەن قاراجاتتىڭ ماقساتتى جۇمسالۋىنا جانە كوزدەلگەن ماقساتتارعا جەتۋ-جەتپەۋىنە قاتىستى الاڭداۋشىلىعىن ءبىلدىردى.

بۇعان جاۋاپ رەتىندە قارجى ۆيسە-مينيسترى داۋرەن تەمىربەكوۆ ينفلياسيانى ەسكەرە وتىرىپ، قاراجات تەڭگەدە ەمەس دوللاردا ساقتالاتىنىن ايتتى.

سونداي-اق، جيىن بارىسىندا كەڭەس مۇشەلەرى زاڭ جوباسىنا قاتىستى وزدەرىن تولعاندىرعان ماسەلەلەردى ورتاعا سالىپ، ءبىرقاتار ۇسىنىس ايتتى. كەڭەس جەتەكشىسى، ماجىلىستەگى «AMANAT» فراكسياسىنىڭ دەپۋتاتى جۇلدىز سۇلەيمەنوۆا ايتىلعان بارلىق ۇسىنىس-پىكىر زاڭ جوباسىن ازىرلەپ جاتقان باستاماشىل توپقا جولداناتىنىن جەتكىزدى.