شىلىمقورلار ون جىلدا تەمەكىگە 3 ملن تەڭگەسىن شىعىندايدى ەكەن
الماتى تۇرعىنى 40 جىلدان كەيىن تەمەكىسىن مۇلدەم تاستادى. ال بۇل مۇمكىن بە؟ الدە بۇل قادامىنا الدەبىر سەبەپ بولدى ما ەكەن؟ وسى جونىندە از-كەم تارقاتايىق.
شىلىمعا قۇمار ازامات جۇرەك سىرقاتى سىر بەرىپ، "جەدەل جاردەم" كولىگىمەن اۋرۋحاناعا جەتكىزىلگەن. ەسىن جيعاندا دارىگەرلەردىڭ ايتقانى – تەمەكىسىن قويۋ كەرەك. ال ەگەر بۇل ادەتىنەن باس تارتپاسا، جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋى اسقىنىپ، ءولىپ كەتۋى دە مۇمكىن ەكەنىن ەسكەرتەدى اق حالاتتىلار. ءسويتىپ، شىلىمدى بوزبالا شاعىنان شەگىپ كەلە جاتقان 68 جاستاعى ازامات الماتى قالالىق پسيحيكالىق دەنساۋلىق ورتالىعىنا شيپا ىزدەپ بارادى. سودان بەرى ارادا باقانداي سەگىز جىل ءوتىپتى.
– ءيا، سەگىز جىلدان بەرى تەمەكىنى اۋزىنا المايدى. ءقازىر دەنساۋلىعى جاقسى. وسى تۇستا ايتارىم، وسىنشاما ۇزاق جىلدان بەرى تەمەكى تارتىپ كەلگەن ادامنىڭ بىردەن تاستاپ كەتۋى قيىن. سوندىقتان الدىمەن «وسى ادەتىمنەن قۇتىلامىن، باس تارتۋىم كەرەك قالايدا» دەگەن سانالى شەشىمى بولۋى ماڭىزدى. تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋ وڭاي ەمەس. العاشىندا اشۋلانشاق بولىپ، ۇيقىسى دا، مازاسى دا قاشىپ، بويىن كەرنەگەن قۇمارلىقپەن ارپالىسۋىنا تۋرا كەلەدى. بۇل قۇمارلىقتىڭ ەمى بار. مۇنداي كەزدە دارى-دارمەك تاعايىندايمىز. ءبىزدىڭ ورتالىقتا تەمەكىگە تاۋەلدى تۇرعىندارعا پسيحولوگيالىق، پسيحوتەراپيالىق كومەك كورسەتىلەدى. ەگەر ەمدەلۋشىنىڭ تەمەكىنى قويامىن دەگەن نيەتى بولماسا، ەمنىڭ پايداسى بولمايدى، – دەيدى ورتالىق ديرەكتورى س.راحمەنشەيەۆ.
قازاقستاندا شىلىمقورلار جايلى ستاتيستيكالىق ساناق جۇرگىزىلمەيدى ەكەن. دەگەنمەن دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، جەر بەتىندە جىل سايىن تىركەلەتىن 8 ميلليونعا جۋىق ءولىم-جىتىم جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋىنان، ءارتۇرلى قاتەرلى ىسىكتەن، قانت ديابەتىنەن ەمەس، وسى كەسەلدەردىڭ پايدا بولۋىنا جانە سىرقاتتىڭ ورشۋىنە وتە جوعارى دەڭگەيدە ءقاۋىپ تۋدىراتىن تەمەكىنىڭ كوك ءتۇتىنى ەكەن. حالىقارالىق ۇيىم 2025 جىلعا دەيىن جەر شارىندا 23 ميلليون ادام شىلىمعا قۇمارلىقتىڭ سالدارىنان زارداپ شەگۋى مۇمكىن دەپ دابىل قاعىپ جاتىر.
تەمەكى قۇرامىنداعى نيكوتيننەن باسقا، تۇتىنىندەگى شايىر، اممياك، ورگانيكالىق قىشقىلدار سياقتى حيميالىق زاتتار شىلىم شەگۋشىنىڭ اعزاسىن ءبۇلدىرىپ، ءومىرىن قىسقارتادى دەيدى دارىگەر. دەنساۋلىققا زيانى وراسان زور حيميالىق زاتتار قان تامىرلارىنىڭ قىزمەتىن بۇزىپ-جارىپ، قان اينالىمىن السىرەتەدى. ناتيجەسىندە تەمەكىگە اۋەس جاننىڭ قان قىسىمى كوتەرىلىپ، جۇرەك قاعىسى جيىلەيدى. اسقازان جاراسى، بەدەۋلىك، جۇرەك سىرقاتى، قاتەرلى ىسىك، سۋسامىر سياقتى جۇقپالى ەمەس اۋرۋلاردىڭ باس كوتەرۋىنە ىقپال ەتەدى.
– كوك تۇتىنگە تاۋەلدى جانداردىڭ باسىم كوپشىلىگى شىلىم شەگۋدەن ناسىباي اتىپ قۇتىلدىم دەپ ويلايدى. وكىنىشكە قاراي ەكەۋىنىڭ دە قۇرامىنداعى زياندى زاتتاردىڭ ەشقانداي ايىرماشىلىعى جوق. شىلىم شەككەندە نيكوتين قانعا وكپە ارقىلى تاراپ، اعزانى ۋلايدى. وكپە تازارادى دەگەن مالىمەت جالعان. ناسىباي اتقاندا زياندى زاتتار اۋىز قۋىسىنىڭ قان تامىرلارى ارقىلى قانعا ءتۇسىپ، اۋىز قۋىسىنىڭ، وكپەنىڭ، اسقازاننىڭ قاتەرلى ىسىگى پايدا بولۋى مۇمكىن. ويتكەنى ناسىبايدىڭ قۇرامىندا تاۋىقتىڭ قيى، اكتىڭ سۋى، سەكسەۋىلدىڭ ك ۇلى، قارااعاشتىڭ شايىرى، تەمەكىنىڭ جاپىراعى بار. ناسىباي اتقان ادام دا نيكوتينگە تاۋەلدى دەگەن ءسوز. قازىرگى كۇنى سانگە اينالعان ەلەكتروندى تەمەكى دە اسا ءقاۋىپتى، – دەيدى ورتالىق ديرەكتورى.
تەمەكى اعزانى ازدىرىپ، مي قىزمەتىن السىرەتەدى. ونىڭ ۋلى ءتۇتىنى ەرتە قارتايۋ ۇدەرىسىن جەدەلدەتۋگە اسەر ەتەدى. شىلىمقورلاردىڭ وتباسى بيۋدجەتىنە اكەلەتىن شىعىنى دا وراسان. ەلىمىزدە ءبىر قوراپ تەمەكىنىڭ ورتاشا باعاسى 750 تەڭگە. سوندا نيكوتينگە تاۋەلدى ادام كۇنىنە ءبىر قوراپتى تاۋىسىپ، تەمەكىگە ايىنا 22 500 تەڭگە، جىلىنا 270 000 مىڭ تەڭگە جۇمسايدى. ال ون جىلدا 2 ملن 700 مىڭ تەڭگەسى كەتەدى. ويلانايىق!
- شىلىمقورلار ون جىلدا تەمەكىگە 3 ملن تەڭگەسىن شىعىندايدى ەكەن.
- ددسۇ 2025 جىلعا دەيىن جەر شارىندا 23 ملن ادام تەمەكىدەن زارداپ شەگۋى مۇمكىن دەپ دابىل قاعىپ وتىر.
- ناسىبايدىڭ قۇرامىندا تاۋىقتىڭ قيى، اكتىڭ سۋى، سەكسەۋىلدىڭ ك ۇلى، قارااعاشتىڭ شايىرى، تەمەكىنىڭ جاپىراعى بار.
- ەمدەلۋشىنىڭ «تەمەكىنى قويامىن» دەگەن نيەتى بولماسا، ەمنىڭ پايداسى بولمايدى.