تاربيە نەگىزى-سالت-داستۇر

تاربيە نەگىزى-سالت-داستۇر سۋرەت: اشىق دەرەكوز

ءار ۇلتتىڭ تەك وزىنە ءتان ۇلتتىق بوياۋىن كورسەتىپ، وزگەدەن ەرەكشەلەپ تۇراتىن – ۇلتتىق ونەرىمەن قاتار، ونىڭ سالت-داستۇرلەرى مەن ادەت-عۇرىپتارى. مىڭداعان جىلدار اتا-بابادان جالعاسىن تاۋىپ، بويىمىزعا ابدەن ءسىڭىپ، كۇندەلىكتى ءومىرىمىزدىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالعان سالت-داستۇرلەر مەن ءجون-جورالعىلاردىڭ ءبىر ۇلدىڭ عانا ەمەس، بۇكىل ۇلتتىڭ تاربيەسىندە الار ورنى بولەك. سوندىقتان دا قازاقتا بالانىڭ بويعا بىتكەن كۇنىن بىلگەننەن باستاپ، ول ءومىر ەسىگىن اشىپ، ءوسىپ-ونىپ، جاپىراعىن كەڭگە جايىپ، قارتتىق جاسقا جەتكەنىنە دەيىن جالعاساتىن جورالعىلار مەن ادەت-عۇرىپتاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ وزىندىك ءمان-ماعىناسى مەن اتقارار ءرولى ەرەكشە.


تەكتى ۇرپاق تاربيەلەپ، وڭ-سولىن تانىتىپ، ادەپ پەن يبا، سىي مەن قۇرمەت، جاۋاپكەرشىلىك پەن پارىز، ۇلكەننىڭ جولى مەن كىشىلىك ىزەتتى، تۋىستىق قارىم-قاتىناستى، بەرەكە-بىرلىك پەن باۋىرمالدىقتى، اينالاسىنا – ادامدارعا عانا ەمەس، تابيعات، قورشاعان ورتاعا دەگەن قامقورلىقتى بالاسىنىڭ بويىنا جاستايىنان ءسىڭىرىپ وسىرەتىن اتام قازاق قاشان دا «التى جىل اش بولساڭ دا، اتاڭنىڭ سالتىن ۇمىتپا» دەپ، داستۇرىنە بەرىك بولعان. ادەت-عۇرىپ پەن ءجون-جورالعىلار، نانىم-سەنىمگە ەرەكشە كوزقاراسپەن قاراپ، ولاردى تاربيە قۇرالى، ءومىر ءسۇرۋ زاڭدىلىقتارى رەتىندە نەگىزگە العان.


اتا-بابادان مۇرا بولىپ، ۇرپاقتان-ۇرپاققا جەتكەن وسىناۋ سالت-داستۇرلەرىمىز، ادەت-عۇرىپ، نانىم-سەنىمدى جاڭعىرتىپ، جاستارعا تانىتۋ ماقساتىندا الداعى ۋاقىتتا گازەت بەتىندە تۇراقتى تۇردە «اتا سالتى» ايدارىمەن جاريالاپ وتىرۋدى ءجون كوردىك.


ەرتە كەزەڭنەن اق اتا-بابالارىمىز بالا، ۇرپاق تاربيەسىنە كوپ كوڭىل ءبولىپ، ولاردى ۇلكەنگە تاعزىم، كىشىگە ءىلتيپات ەتىپ، باۋىرمالدىققا، مەيىرىمدىلىككە، ىزەتتىلىككە باۋلىعان. «تاربيە – تال بەسىكتەن باستا­لادى»، «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەسىڭ» دەگەن ۇلاعاتتى ءسوزدى جادىنا ابدەن توقىعان. سوندىق­تان دا بالانىڭ باۋىر­مال، قايىرىمدى ازامات بوپ ەرجەتۋى، الدىمەن، اتا-انا­نىڭ تاربيەسىنە، قورشاعان ورتانىڭ ۇلگى-ونەگەسىنە بايلانىستى. بالانىڭ العان تاربيەسىنە قاراي «تاربيەلى، ونەگە­ءلى» ەكەن دەپ تامسانسا، وعاش قىلىق كورسەتكەن بالانى «تاربيەسىز، ونەگەسىز» دەپ سوگەتىن بولعان. قازاقتا ەڭ اۋىر ءسوز – «تاربيەسىز»، «تاربيە كورمەگەن» دەگەن ءسوز. ءاري­نە، قاي قازاق بالام جامان بولسىن دەسىن، دەمەيدى دە، سوندىقتان دا بەتىمدى جەرگە قاراتپا دەپ وسيەت ءتار­بيەسىن ايتىپ وتىراتىنى بەلگىلى.



ءسىزدىڭ رەاكسياڭىز؟
ۇنايدى
5
ۇنامايدى
1
كۇلكىلى
1
شەكتەن شىققان
0
سوڭعى جاڭالىقتار

14:40

14:27

14:10

12:34

12:15

11:44

11:20

10:54

10:49

10:39

09:51

09:39

09:21

09:05

09:02

08:48

08:23

18:03

17:42

17:27

16:35

15:50

14:51

12:16

11:34