الماتى كينوتەاترلارىندا ەرنات بايۇزاقتىڭ «نۋريكامال» ءفيلمى ءجۇرىپ جاتىر. اتىنان كورىنىپ تۇرعانداي، فيلم تانىمال ءاننىڭ تاريحى توڭىرەگىندەگى وقيعاعا نەگىزدەلگەن.
بۇل كوپشىلىككە بۇرىننان ءمالىم جايت دەسەك تە، اتالعان كارتينا شىعارماشىلىق ادامدارىنىڭ جاندۇنيەسىندەگى ءتۇرلى تەبىرەنىستەردى وزىنشە توپشىلاۋعا تالپىنعانىمەن تارتىمدى. فيلم وتباسىنىڭ ادەتتەگى تىنىس-تىرشىلىگىن كورسەتۋمەن باستالادى. تۇردىقىلىش – كومپوزيتور عانا ەمەس، وبلىستىق فيلارمونيادا ونەرىنە باقتالاستارى قىزىعا دا، قىزعانا دا قارايتىن دارىندى ديريجەر، ءحانبيبى – اقىندىعىمەن قاتار، سۇتتەي ۇيىعان وتباسىندا ۇلپىلدەتىپ ءۇش قىز ءوسىرىپ وتىرعان انا. كۇندە جۇمىستان كەلە سالا پيانينوعا وتىرعانىمەن، قيالىنداعى الدەبىر اۋەننىڭ كۇيىن كەلتىرە الماي، كۇيزەلىستى جاعدايدا جۇرگەن كۇيەۋىنىڭ جاعدايى اقىنعا جاقسى تانىس. ال ءىشى تار قۇرداسىنىڭ ءبىرى كوڭىل كۇيىن اۋلاعان بولىپ ماسايتىپ، ونى كەرىسىنشە، ودان ءارى قۇردىمعا يتەرە تۇسەدى.
كومپوزيتور اقان سەرىنىڭ «بالقاديشاسىنداي»، ەستايدىڭ «قورلانىنداي» ءبىر ءان تۋدىرا الماعانىنا قاپالى جانە وعان قۇددى بىرەۋ كىنالىدەي اشۋ-ىزاسىن جۇبايىنا توگەدى. ال ول – اقىن. وعان قوسا، ءوزى ايتپاقشى، وتباسىنىڭ اۋىرتپالىعىن ءبىر كىسىدەي كوتەرىپ، ۇيگە دە، تۇزگە دە بىردەي جۇگىرىپ جۇرگەن جان. ءبىراق ورىنسىز تۋىنداعان كيكىلجىڭگە كىنالى بولماسا دا بارىنە كەشىرىممەن قاراپ، سابىرمەن باسۋ ايتادى، ءوزىن شەكتەن تىس كونبىستىگى، توزىمدىلىگى ءۇشىن سوگەتىن كورشى كەلىنشەكتىڭ الدىندا كۇيەۋىن اقتاپ، جاقتاپ، شاڭ جۋىتپاۋعا تىرىسادى.
وسى ەكى ارادا بۇلارعا وبلىس باسشىلىعى تاراپىنان جوعارىدان كەلەتىن قوناقتارمەن بىرگە باۋ بوكتەرىندەگى دەمالىسقا شاقىرتۋ تۇسەدى. دەمالىس ۇستىندە ارقادان كەلگەن كورىكتى ارۋ – نۋريكامال اسەرشىل، سەزىمتال كومپوزيتوردىڭ كوزىنە وتتاي باسىلادى. كۇيەۋىنەن عانا ەمەس، قوناق قىزدان دا الدەبىر ەلىگۋ، قىزىعۋ ۇشقىنىن اڭعارعان اقىن كەلىنشەك ودان: «ءسىزدى بۇل ارادا ەرەكشە تاڭقالدىرعان تابيعات پا الدە تۇردىقىلىش پا؟» دەپ تايسالماي سۇرايدى جانە «ول رومانتيكانىڭ وتباسى بار ەكەنىن ۇمىتپاۋدى دا» ەسكەرتىپ ۇلگەرەدى. وقيعانىڭ ءارى قارايعى دامۋ بارىسى كومپوزيتوردىڭ كەنەتتەن جولىققان مۋزاسىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمىن سازبەن ورنەكتەۋىنە، ال وعان بەي-جاي قاراي الماعان اقىننىڭ قىزعانىش وتى ءىشىن قانشا ورتەسە دە، ءبارىن اقىلعا جەڭدىرىپ، ىنتىزار جۇرەكتىڭ ايتقىسى كەلگەنىن ءموپ-ءمولدىر ولەڭ عىپ ءورىپ بەرۋىنە ۇلاسادى. اقىن ءتىپتى كۇيەۋىنىڭ مۋزاسىمەن ارنايى كەزدەسىپ: «قالاساڭدار بىرگە تۇرا بەرىڭدەر، سەن وعان ۇل تۋىپ بەر، قىزدارىمنىڭ سوڭىنان قاراۋىل بولسىن» دەگەن توسىن ۇسىنىس تا جاسايدى. ءبىراق قالاي بولعاندا دا، ەشكىم ادەپتەن، ادامگەرشىلىكتەن اسىپ كەتپەيدى. وتباسى ساقتالادى. سىيلاستىق جالعاسادى.
اتالعان ءاننىڭ شىعۋ تاريحىنا قاتىستى ءبىزدىڭ بۇعان دەيىن ەستىگەن، بىلگەن اڭگىمەمىز دە وسى سىڭايلاس بولعانىمەن، سونشالىقتى ءمان بەرىلەتىندەي، سالماعى بار وقيعا رەتىندە قابىلدانباعانى انىق. ال فيلمدە بۇل – كادىمگىدەي درامالىق جاعداي: ماحاببات ۇشتىگى، سىرت كوز، قاڭقۋ ءسوز، ىشكى، سىرتقى تارتىس، قاقتىعىس. سيۋجەتكە قوسىلعان جاناما جايتتار، كوركەمدىك ەلەمەنتتەر تۋرالى ايتار بولساق، مۇندا نۋريكامالعا بۇرىننان عاشىق جىگىت بار. ول جانە جاي ادام ەمەس، وبلىستاعى باستى مەكەمەلەردىڭ ءبىرىنىڭ باسشىسى ساناتىنداعى ازامات. پەرسوناج رەتىندە كەيىپتەلگەن سيپاتىنا كەلسەك، داڭعويلاۋ، مەنمەن، ىشىمدىككە قۇمار. قىزدىڭ كومپوزيتورمەن جاراسىپ قالعان سىڭايىن بايقاپ قىزعانىش بىلدىرەدى، اقىرىندا تويدىڭ توپالاڭىن شىعاراتىن اۋىلدىڭ بۇزاقىلارىنان بەتەر قىلىق كورسەتىپ، باقتالاسىن جاقتاعان اداممەن توبەلەسىپ تىنادى. ودان ءارى ماشينانىڭ ىشىندە، قوناقۇيدە ۇرىس شىعارىپ، نۋريكامال ءۇشىن بارىنە بارعانىن، ءبارىن ىستەگەنىن، «ايلىعىن دا بەرگەنىن» ايتىپ قالادى. وسى تۇسى ارتىقتاۋ. ويتكەنى بىردەن: «انگە اينالعان ارۋ سوندا كىم بولعانى؟» دەگەن وي كەلەدى. باستى كەيىپكەردىڭ جىگىتتى بولمەسىنەن يتەرگەندەي عىپ شىعارىپ جىبەرىپ: «سەندەرگە نۋريكامالدىڭ ءوزى ەمەس، سۇلۋلىعى كەرەك» دەپ، سولقىلداپ ۇزاق جىلايتىنى دا ەكىۇشتى ويعا قالدىرادى. بىلاي قاراعاندا، قىزىق قۋىپ جۇرگەن جەڭىلتەك قىز ەمەس، ول دا – بىلدەي ءبىر قىزمەتكەر. نەگىزى، باستاپقىدا ءوزىن ءوزى ۇستاۋىنا، ءسوز ساپتاۋىنا قاراعاندا ايتارلىقتاي سالماقتى بولىپ كورىنبەيتىن قوناق قىزدىڭ ىس-ارەكەتى، مىنەزى حانبيبىمەن العاشقى تىلدەسۋدەن كەيىن عانا ۇستامدى، ورنىقتى قالىپقا ويىسقانداي بولادى. بۇل رەتتە، شىعارماشىلىق توپتىڭ نۋريكامال وبرازىنا قاتىستى ۇستانىمى قانداي بولعانىن ۇعىنۋ قيىن.
جەڭىلتەكتىك دەمەكشى، جالپى، مۇندا كومپوزيتوردىڭ قوناق قىزدى كورگەن بويدا ءتىپتى تىلدەسپەي جاتىپ-اق بىردەن اڭسارى اۋا قالاتىنى، قىزدىڭ دا ونىمەن وڭاشالانىپ بارىپ سۋرەتكە ءتۇسىپ، ودان كەيىن داستارحان باسىندا كوزىن ءسۇزىپ، ءالسىن-ءالسىن قىلىمسي قاراپ قوياتىنى بار. ويدان شىعارىلعان كەيىپكەرلەر بولسا ءبىر ءسارى، ال ومىردە بولعان، ناقتى ادامداردى بۇلاي كەيىپتەۋ ولار تۋرالى وعاش وي تۋعىزىپ، اتىنا، زاتىنا كولەڭكە تۇسىرمەسە، ابىروي اپەرمەسى ايان.
ءبىر جاعىنان، «ماحاببات» دەيتىندەي، مۇندا كومپوزيتور مەن نۋريكامالدىڭ اراسىندا تۇتانعان وتقا، سۇيىسپەنشىلىككە نەگىز بولارلىقتاي ەشتەڭە جوق. بولعان كۇندە دە فيلم جەلىسىنەن ول كورىنىس تاپپاعان. كورگەنىمىز – سۇلۋلىققا سۇقتانۋ عانا. سوسىن، ارينە، «تاس جۇرەكتەن ماحاببات كۇتتىم، تاس مەيىردەن شاپاعات كۇتتىم» دەپ ءوزى جىرلاعانداي، وتباسىن قالايدا ساقتاۋ ءۇشىن ءتۇرلى تاۋەكەلگە بارعان ايەل زاتىنىڭ اقىل-پاراساتى، مىقتىلىعى. بالكىم، شىعارماشىلىق توپتىڭ كورسەتكىسى كەلگەنى دە وسى شىعار.