الماتى قالاسىنداعى وقۋشىلار سارايىندا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار مەن بيزنەس وكىلدەرىنەن قۇرالعان 300-دەن استام ادام قاتىسقان XIV ازاماتتىق فورۋم ءوتتى، دەپ حابارلايدى Aqshamnews.kz ءتىلشىسى.
شارانى الماتى قالاسى ىشكى ساياسات باسقارماسى ۇيىمداستىردى.
الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ازامات قالدىبەكوۆ فورۋمنىڭ اشىلۋىمەن قۇتتىقتاپ، مەگاپوليستىڭ دامۋىنداعى سيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ ماڭىزدى ءرولىن اتاپ ءوتتى:
– بۇگىندە سيفرلىق ترانسفورماسيا – زاماناۋي قالانىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ اجىراماس بولىگى. الايدا بۇل – مەملەكەت، ۇەۇ جانە ازاماتتاردىڭ بىرلەسكەن ارەكەتىنىڭ ناتيجەسىندە عانا مۇمكىن بولادى. تۇرعىنداردىڭ بەلسەندىلىگىنىڭ جارقىن مىسالى – “حالىق قاتىساتىن بيۋدجەت” جوباسى، سونداي-اق العاش رەت جۇزەگە اسىرىلعان جاستاردىڭ قاتىسۋ بيۋدجەتى. سيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ ارقاسىندا ءبىز قىزمەتتەردى قولجەتىمدى ءارى اشىق ەتەمىز، ەڭ باستىسى – جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن ازايتامىز. بۇل – قوعام سەنىمى مەن تۇراقتى دامۋ ءۇشىن اسا ماڭىزدى، – دەدى ول.
الماتى قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى التىناي كوبەيەۆا تكش-نى سيفرلاندىرۋ ماسەلەسىنىڭ وزەكتىلىگىنە توقتالدى:
"مەن تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىقتى سيفرلاندىرۋ ماسەلەسىن بىرنەشە رەت كوتەردىم. بۇل – الماتى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى، سەبەبى تۇرعىندار قارجى اعىندارىنىڭ اشىقتىعىن كورۋى كەرەك – ولاردىڭ اقشاسى ناقتى قايدا جۇمسالاتىنىن ءتۇسىنۋى قاجەت. سونىمەن قاتار بۇل تۇرعىندار مەن باسقارۋشى ۇيىمدار ءۇشىن دە ىڭعايلى: سيفرلىق سەرۆيستەر ارقىلى اقپاراتتى جەدەل الىپ، قىزمەتتەرگە تولەم جاساپ، شىعىنداردى باقىلاۋعا بولادى، – دەدى ول.
فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى اسقار جۇمادىلدايەۆ قازاق ءتىلىن سيفرلىق كەڭىستىككە ەنگىزۋدىڭ قاجەتتىلىگىنە نازار اۋداردى:
"ءبىز قازىرگى تەحنولوگيالار، سونىڭ ىشىندە ChatGPT جانە وزگە دە پلاتفورمالار قازاق تىلىندە تولىققاندى جۇمىس ىستەمەيتىنىن كورىپ وتىرمىز. بۇل – ۇلكەن ماسەلە. جاڭا تەحنولوگيالار قازاق تىلىمەن تىعىز بايلانىستى بولۋى كەرەك. تەك سوندا عانا ءتىل عىلىممەن، سيفرلىق شەشىمدەرمەن بىرگە دامىپ، بولاشاقتا دا سۇرانىسقا يە بولادى، – دەدى اسقار جۇمادىلدايەۆ.
ءتىل ساياساتى مەن سيفرلاندىرۋ تاقىرىبىنا احمەت بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى انار فازىلجان دا توقتالدى:
– ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەت قازاق سوزدەرىن، تەرمينولوگيانى، مورفولوگيانى جانە ءسوز ماعىنالارىن ناقتى قۇرىلىمداعان ونلاين-پلاتفورما جاسادى. وندا ستاتيستيكا مەن جۇيەلەنگەن تىلدىك مالىمەتتەر دە بار. بۇل – ءتىلدىڭ سيفرلىق ورتاعا قالاي جانە نە ءۇشىن ەنۋى كەرەكتىگىنىڭ ايقىن مىسالى. سيفرلاندىرۋ – تەك تەحنولوگيا ەمەس، ول ءتىل ارقىلى ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ مەن دامىتۋ، – دەدى ول.
مادەنيەت جانە اقپارات ۆيسە-مينيسترى ايزادا قۇرمانوۆا سيفرلاندىرۋ مەن ازاماتتاردى بۇل ۇدەرىسكە تارتۋدىڭ ماڭىزىن اتاپ ءوتتى:
"مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوز جولداۋىندا قازاقستان تولىق سيفرلىق ەلگە اينالۋى ءتيىس ەكەنىن ايتتى. بۇل – ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋمەن تىكەلەي بايلانىستى. الماتى – ەرەكشە ءرول اتقاراتىن قالا، سەبەبى مۇندا بەلسەندى ءارى دارىندى جاستار كوپ. ولار – قوعام دامۋىنىڭ باستى قوزعاۋشى كۇشى. جاستار سيفرلىق پروسەستەرگە، ۆولونتەرلىك قوزعالىستار مەن الەۋمەتتىك باستامالارعا بەلسەندى قاتىسۋدا. بۇل – ەل بولاشاعىن قالىپتاستىراتىن كۇش. قازاقستاننىڭ باستاماسىمەن بۇۇ باس اسسامبلەياسى 2026 جىلدى – تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنداعى حالىقارالىق ەرىكتىلەر جىلى دەپ جاريالادى. بۇل باستاما العاش رەت مەملەكەت باسشىسى تاراپىنان بۇۇ مىنبەرىندە 2020 جىلى كوتەرىلگەن ەدى. بۇل – قازاقستاندىق تاجىريبەنىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدە مويىندالۋىنىڭ جارقىن مىسالى، – دەدى ول.
«قازاقستان حالقىنا» قورىنىڭ باسقارما ءتورايىمى ءلاززات شىڭعىسبايەۆا قور ازاماتتارعا ناقتى كومەك كورسەتۋ ءۇشىن قۇرىلعانىن جانە زاماناۋي سيفرلىق شەشىمدەردى بەلسەندى ەنگىزىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى:
–
بۇگىندە ءار ازامات «قازاقستان حالقىنا» پورتالى ارقىلى ءوتىنىش بەرە الادى. جەكە كابينەت قاراستىرىلعان، وعان جەكە ءقۇپياسوز ارقىلى كىرەدى. ءوتىنىش تىكەلەي تاعايىندالعان مامانعا تۇسەدى جانە ونىمەن تەك سول مامان جۇمىس ىستەيدى. ءبىز ازاماتتاردىڭ دەربەس دەرەكتەرىنىڭ تولىق قورعالۋىنا كەپىلدىك بەرەمىز جانە ءۇشىنشى تاراپتارعا بەرىلمەيتىنىن ناقتىلايمىز، – دەدى ول.
ول قور قىزمەتى نەگىزگى ءۇش باعىتتى قامتيتىنىن ايتتى – دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە الەۋمەتتىك قولداۋ:
"دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا ءبىز اۋرۋحانالارعا زاماناۋي جابدىقتار ساتىپ الامىز، جەتەكشى دارىگەرلەر مەن ساراپشىلاردى شاقىرامىز. ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا قور حالىقارالىق Coursera پلاتفورماسىنىڭ ليسەنزياسىن ساتىپ الىپ، الەمنىڭ ۇزدىك ونلاين-كۋرستارىنا قولجەتىمدىلىك اشتى. سونىمەن قاتار، قوردىڭ قولداۋىمەن مەكتەپتەردە جاساندى ينتەللەكت، روبوتوتەحنيكا جانە سيفرلىق تەحنولوگيالار بويىنشا كۋرستار ەنگىزىلۋدە. بۇل – بولاشاقتىڭ سىن-قاتەرلەرىنە دايىن جاڭا بۋىن ماماندارىن دايارلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. الەۋمەتتىك سالادا ءبىز 18 جاستان اسقان مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتاردىڭ بەيىمدەلۋىنە، الەۋمەتتەنۋىنە، الەۋمەتتىك داعدىلارىن دامىتۋعا جانە زاماناۋي جابدىقتا ساپالى وڭالتۋ قىزمەتتەرىن الۋىنا باعىتتالعان QH جىگەر جوباسىن جۇزەگە اسىرىپ جاتىرمىز، – دەدى ول.
«قازاقستاننىڭ ازاماتتىق اليانسى» زتب پرەزيدەنتى بانۋ نۇرعازييەۆا مەملەكەت پەن ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتوردىڭ ىنتىماقتاستىعى ناقتى ناتيجە بەرىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى: –
قوعامدىق باقىلاۋ تۋرالى زاڭ قابىلداندى، قوعامدىق كەڭەستەر تۋرالى زاڭعا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى، پەتيسيالار تۋرالى زاڭ جانە وزگە دە ماڭىزدى باستامالار قابىلداندى. بۇل – ازاماتتىق قوعام ءۇشىن ماڭىزدى قۇرالدار. دەگەنمەن كوپجىلدىق زەرتتەۋلەر مەن اليانستىڭ جۇمىسى كورسەتىپ وتىرعانداي، قازاقستانعا ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار تۋرالى جەكە زاڭ قاجەت. بۇل ءۇشىنشى سەكتوردى ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن ماڭىزدى قادام بولماق، – دەدى بانۋ نۇرعازييەۆا.
سونداي-اق، ول الماتى ءاردايىم ازاماتتىق باستامالار ورتالىعى بولعانىن ايتتى: – ءدال وسى قالادا بەلسەندى ازاماتتىق ۇستانىمنىڭ سيمۆولىنا اينالعان “نيەۆادا–سەمەي” يادرولىق قارۋعا قارسى قوزعالىسى دۇنيەگە كەلدى. بۇل قوزعالىس بۇگىنگى كۇنگە دەيىن بۇكىل الەمگە ۇلگى بولىپ كەلەدى. گەوساياسي احۋال كۇردەلى بولىپ تۇرعان قازىرگى كەزدە مۇنداي باستامالار ازاماتتىق قوعامنىڭ جاھاندىق ماڭىزعا يە ەكەنىن كورسەتەدى، – دەدى ول.
ءسوز سوڭىندا نۇرعازييەۆا مەگاپوليس ءۇشىن جاڭا ۇسىنىس جاسادى: –
الماتىداعى ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتور – ەلدەگى ەڭ بەلسەندى. سوندىقتان ءدال وسى جەردە ۇەۇ ءۇشىن ارنايى ءۇي – ىنتىماقتاستىق پەن دامۋ ءۇشىن زاماناۋي الاڭ قۇرۋ قاجەت. مۇنداي ورتالىق قوستانايدا 14 جىلدان بەرى تابىستى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. وندا زاڭگەرلەر، رەسۋرستىق ورتالىق جانە اليانس ءبىر شاڭىراق استىندا قىزمەت ەتەدى. الماتى دا مۇنداي ينفراقۇرىلىمعا ابدەن لايىق، – دەدى ول.
فورۋم اياسىندا «ەڭ ۇزدىك يدەيالار – مەنىڭ قالاما» اتتى الەۋمەتتىك جوبالار كورمەسى ءوتتى. كورمەدە جەرگىلىكتى قاۋىمداستىقتاردىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋگە باعىتتالعان ۇەۇ-لاردىڭ كرەاتيۆتى باستامالارى ۇسىنىلدى. شارا قورىتىندىسى بويىنشا ۇزدىك جوبالار نوميناسيالاندى.