ماماندار تاستاردى تاريحي مۇراجايعا وتكىزۋ كەرەگىن ايتتى
جامبىل اۋدانىنا قاراستى ءشيلىباستاۋ بەكەتىندە تۇركى داۋىرىنە تيەسىلى بالبال تاس تابىلدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz Almaty.tv-گە سىلتەمە جاساپ.
ورازبەكتەر اۋلەتى كەشەدەن بەرى مارە-سارە كۇيدە. وعان سەبەپ تە جوق ەمەس. ويتكەنى تابىلعان مىنا تاس ءمۇسىن وزدەرىنىڭ اتا-بابالارىنا تيەسىلى ەكەنىنە سەنىمدى. ايتۋلارىنشا، كەزىندە ەلامان ەسىمدى ارعى اتالارى وسى ءشيلىباستاۋ اۋىلىندا ەلگە بەلگىلى باي بولسا كەرەك. بالبال تاس سونىڭ ۇيىندە ساقتالىپ، كەيىن بالاسى كۇلەمبايعا قالعان.
«ەلامان اتامىز وسىنى ۇستاعان. اپالارىمىز قۇرت، ماي ءىلىپ قويعان ەكەن. قاتىقتارىن ىلە سالادى، اتتارىن بايلاي سالادى. ەشقانداي دا ول ءبىر كەڭەس وكىمەتى كەزىندە جادىگەر، قۇندىلىق دەگەندى بىلمەدىك قوي. كومە سالعان عوي بۇل تاستىڭ كەرەگى جوق دەگەندەي»، – دەدى ءشيلىباستاۋ اۋىلىنىڭ تۇرعىنى روزا شۇلعاۋبايەۆا.
ءمۇسىن سوناۋ تۇركى داۋىرىنە تيەسىلى بولۋى مۇمكىن. ءتىپتى، «وتار دالاسىندا بولعان جوڭعارلارعا قارسى اڭىراقاي شايقاسىنان قالعان دا بولار» دەيدى مۇنداعىلار.
«مىنا اۋىلعا كەلىپ تۇركسىبتىڭ جولىن سالدى عوي. وسى جولمەن وتەدى. سول كەزدە جولدىڭ استىنا اكەلىپ وسىندايلاردى توسەگەن عوي. سوندا اتامىز دەيدى باقۋاتتى كىسى بولعان عوي. سولاردان ساتىپ الدى دەپ جاتىر. ول كىسى انشەيىن ەندى قۇندى دەپ ويلاماعان عوي»، – دەدى ءشيلىباستاۋ اۋىلىنىڭ تۇرعىنى روزا شۇلعاۋبايەۆا.
تۇرعىنداردىڭ پايىمداۋىنشا، ەر ادامنىڭ سۇلباسىنا ۇقسايتىن ءتاسمۇسىن كوكتاستان جاسالعان. ءقازىر ولار بەلگىتاستى تابىلعان جەرىنەن الىپ ۇيلەرىنە اكەلىپ قويعان.
بالبال تاستى اۋىلعا تۇششى سۋ جۇرگىزىپ جاتقان جۇمىسشىلار كەزدەيسوق قازىپ الىپتى. قازۋ جۇمىستارى كەزىندە تاستىڭ جارتىسى سىنىپ قالعان. قالعان بولىگىن تۇرعىندار وزدەرى قازىپ الدى.
سوعان قاراعاندا باعانانىڭ بيىكتىگى شامامەن 1 مەترگە جۋىقتايدى. ال ەنى 70-80 سم-دەي بولادى. اۋىلدا بالبال تاستىڭ بار ەكەنىن كوبىنە ەلدى-مەكەندەگى قاريالار جاقسى بىلەتىن بولىپ شىقتى. مۇنداي تاستىڭ ايەل كەيپىندەگى سىڭارى دا بار ەكەن.
«وسى توڭىرەكتە ءۇش تاس تۇرعان وسىنداي. سول تاستى سەكىرىپ، ات قىلىپ ءمىنىپ، دوپ وينايتىنبىز وسى جەردە. توڭىرەكتە ءوزى اڭىراقاي شايقاسى بولدى، باسقا دا دۇنيەلەر بولدى. اتالارىمىز بەلگى رەتىندە قويا بەرگەن عوي، سونىڭ ءبىرى بولار»، – دەدى ءشيلىباستاۋ اۋىلىنىڭ تۇرعىنى نۇرداۋلەت بايبوسىنوۆ.
جاڭالىق جەرگىلىكتى اكىمدىك وكىلدەرىن دە بەي-جاي قالدىرماسا كەرەك. اۋىل اكىمى تاڭبالىتاس مۇراجايىنىڭ ماماندارىن شاقىرتىپ، جادىگەر تابىلعان جەرگە كەلدى. ارحەولوگتار ءمۇسىننىڭ بالبال تاس ەكەنىن جازباي تانىپ وتىر.
«تابىلعان تاستىڭ بالبال تاس ەكەنى انىق. بۇل تاستار ەرتە كەزەڭدەردە قايتىس بولعان كىسىلەردىڭ قابىرلەرىنىڭ باسىنا قويىلاتىن بەلگى تاس رەتىندە تاريحتا بەلگىلى. كەيىنگى كەزەڭدەردە يسلام ءدىنى قازاق دالاسىنا كەلگەننەن كەيىن دىنگە قايشى بولعاندىقتان بۇل تاستاردىڭ كوبىسى جويىلعان بولاتىن»، – دەدى «تاڭبالى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە تابيعي قورىق-مۋزەيىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى قۋانىش نۇرماقسۇتوۆ.
قايتكەنمەن ساراپشىلار جادىگەردى ارنايى قورعا تىركەپ، بۇل ايماققا كوكتەمدە زەرتتەۋ جۇرگىزەدى. تاستاردى تاريحي مۇراجايعا وتكىزۋ كەرەگىن ايتتى. الايدا تاستىڭ يەسىمىز دەگەندەر كونە مۇرانى مۇراجايعا وتكىزۋدى ەمەس، اتا-بابالارىنىڭ قۇرمەتىنە ەسكەرتكىش جاساپ، سونىڭ كوزى رەتىندە ورناتۋدى جوسپارلاپ قويعان.