ءا.ح.مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتى 2023 جىلى الپىستان استام ەكسپەديسيا ۇيىمداستىردى
الماتىنىڭ وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا ءا.ح.مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ارحەولوگ عالىمدارىنىڭ قاتىسۋىمەن باسپا ءسوز كونفەرەنسياسى ءوتتى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.
باس ديرەكتوردىڭ عىلىم جونىندەگى ورىنباسارى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اسەم قاسەنوۆا 2023 جىلى 63 ەكسپەديسيا (ونىڭ ىشىندە 2 حالىقارالىق) ۇيىمداستىرىلعانىن، ونىڭ بارىسىندا 3000-نان استام ارتەفاكت تابىلعانىن اتاپ ءوتتى.
«ينستيتۋت ىرگەلى عىلىمي زەرتتەۋلەردى جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمداردىڭ تىزىمىنە ەندى. باس سۇيەگىندەگى بەتتى گرافيكالىق قايتا قۇرۋ جۇمىستارى باستالدى. كەراميكانىڭ 2 142 فراگمەنتىنە تەحنيكالىق-تەحنولوگيالىق، مورفولوگيالىق جانە تيپولوگيالىق تالداۋ جۇرگىزىلدى. 57 343 وستەولوگيالىق ماتەريالدار جينالدى جانە وڭدەلدى. مەتالل مەن بىلعارىدان جاسالعان 57 زات قالپىنا كەلتىرىلدى. 1000-نان استام ارحەولوگيالىق ولجالار بەينەلەنگەن. ءار ءتۇرلى ەلدەردىڭ زەرتحانالارىنا راديوكومىرتەكتى، يزوتوپتىق جانە مەتاللوگرافيالىق تالداۋلار جۇرگىزۋ ءۇشىن بارلىعى 316 ۇلگى جىبەرىلدى»، - دەدى ءا.قاسەنوۆا.
سونىمەن قاتار، ينستيتۋت وتكەن جىلى 170 - تەن استام ماتەريال جاريالادى - بۇل مونوگرافيالار، ماقالالار، جيناقتار جانە باسقا دا باسىلىمدار.
بريفينگكە قاتىسقان ينستيتۋتتىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى الەكساندر گورياچيەۆ الماتى، الماتى جانە جەتىسۋ وبلىستارى ماڭىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان دالالىق زەرتتەۋلەر تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەردى. بۇل اۋماقتاردا ەكى ارحەولوگيالىق وترياد جۇمىس ىستەدى.
ماسەلەن،كولساي عىلىمي وتريادى الماتى وبلىسى كەگەن اۋدانىنىڭ اۋماعىندا تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىن بارلاۋ جانە كارتاعا ءتۇسىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى.
«ورداكول عىلىمي وتريادى جەتىسۋ وبلىسى، قاراتال اۋدانى، داۋىلباي تاۋلارىنىڭ تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىنە بارلاۋ جۇرگىزدى. 190-نان استام ارحەولوگيالىق نىساندار زەرتتەلدى، ولاردىڭ ىشىندە جارتاستاعى سۋرەتتەردىڭ 20 كلاستەرىنە، 20 - دان استام ەلدى-مەكەندەر مەن تۇراقتارعا جانە قولا داۋىرىنەن قازىرگى ۋاقىتقا دەيىنگى 150-گە جۋىق جەرلەۋ كەشەندەرىنە سيپاتتامالار، فوتوسۋرەتتەر مەن گرافيكالىق قۇجاتتاما جاسالدى»، - دەدى ا.گورياچيەۆ.
سونىمەن قاتار، دالا جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 2023 جىلى شەلەك وزەنىنىڭ اڭعارى بويىنداعى 84 ارحەولوگيالىق ەسكەرتكىش قۇجاتتالعان، ولاردىڭ اراسىندا 10 ەجەلگى جانە كەش قونىس-تۇراق جانە قولا داۋىرىنەن قازىرگى ۋاقىتقا دەيىنگى 74 قورىم ءۇشىن دالالىق قۇجاتتاما جاسالعان.
ءوز كەزەگىندە ورتاعاسىرلىق ارحەولوگيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ەرالى اقىمبەك كوپتەگەن ارحەولوگيالىق زەرتتەۋلەر تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن جۇرگىزىلگەنىن ەسكە سالدى. ماسەلەن، 2000 جىلدارى ارال تەڭىزىنىڭ تۇبىندە ارال اسار قالاسى مەن كەردەرى كەسەنەسىنىڭ تابىلۋى ۇلكەن جاڭالىق بولدى.
«ەجەلگى قالالار مەن ەلدى مەكەندەردى ۇلكەن وزەندەردىڭ بويىندا، اتاپ ايتقاندا سىرداريا، تالاس، شۋ، ىلە، بالقاشقا قۇياتىن وزەندەردە، سونداي-اق ەرتىس جانە سارىسۋ وزەندەرىندە قونىستانۋ مەن ۋربانيزاسيانىڭ باسىندا زەرتتەۋگە كوپ كوڭىل ءبولىندى. ءبىز ءۇشىن ۇلكەن جاڭالىق 2000 جىلداردىڭ باسىندا كوپشىلىكتىڭ نازارىن اۋدارعان ارال اسار قالاسىنىڭ اشىلۋى بولدى»، - دەدى ول.
اسەم قاسەنوۆا اتاپ وتكەندەي، ارال ماڭىندا عىلىمي ەكسپەديسيالار ودان ءارى جۇرگىزىلەتىن بولادى.
اعىمداعى جىلى ينستيتۋتتىڭ ارحەولوگ-عالىمدارى 70-كە جۋىق ەكسپەديسيا، ونىڭ ىشىندە 11 بىرلەسكەن جانە 2 حالىقارالىق ەكسپەديسيا جوسپارلاۋدا.