ورتالىق قازاقستاننىڭ كورنەكتى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ شىعۋ تاريحىنان سىر شەرتەدى
الماتى قالاسىندا «ءا.ح. مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ەڭبەكتەرى» اتتى سەريالىق باسىلىمىنىڭ ەكىنشى تومىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. كىتاپ قازىناعا تولى سارىارقا دالاسىنان تابىلعان 250-دەن استام تاس مۇسىندەردىڭ تاريحىنان سىر شەرتەدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
«ورتالىق قازاقستاننىڭ تاس مۇسىندەرى (زەرتتەلۋ تاريحى)» دەپ اتالاتىن كىتاپتىڭ ەكىنشى تومىندا سارىارقانىڭ قولا داۋىرىنەن ورتا عاسىرلارعا دەيىنگى كەزەڭدى قامتيتىن تاس مۇسىندەرى جايلى ماعلۇماتتار بار. ورتالىق قازاقستان ارحەولوگيالىق ەكسپەديسياسى ستاتۋارلى ەسكەرتكىشتەرگە كەشەندى زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە جان-جاقتى تاريحنامالىق تالداۋ بەرىلگەن. باسىلىمنىڭ ەرەكشەلىگى – قازاق دالاسىنداعى ەسكەرتكىشتەردىڭ قاتارى كەيىنگى قولا جانە ساق ءداۋىرىنىڭ تاس مۇسىندەرى شوعىرلانعان اقساي كەشەنى، تۇركى ءداۋىرىنىڭ جىلىساي كەشەنى مەن ءبورىلى ەسكەرتكىشى، قىپشاق كەزەڭىنىڭ عيباداتحانالارى ابىلاي، مىرجىق، جىڭىشكە جانە باسقا كوپتەگەن تاس مۇسىندەرمەن العاش رەت تولىقتى. سونداي-اق بەلگىلى وتاندىق ارحەولوگ مير قادىربايەۆتىڭ زەرتتەۋلەرى عىلىمي اينالىمعا ەنگىزىلدى.
كىتاپتىڭ قوسالقى اۆتورلارى ت.ع.ك.، تاس جانە پالەومەتالل ءداۋىرى ارحەولوگياسى ءبولىمىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى جولداسبەك قۇرمانقۇلوۆ، ت.ع.د.، كەمەروۆو مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ارحەولوگيا كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى ليۋبوۆ ەرمولەنكو، ت.ع.ك.، تاس جانە پالەومەتالل ءداۋىرى ارحەولوگياسى ءبولىمىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى اسەم قاسەنوۆا ەلىمىزدە جۇرگىزىلگەن ارحەولوگيالىق زەرتتەۋلەردىڭ تىڭ ناتيجەلەرى نەگىزىندە جارىققا شىعاردى.
بۇل ەڭبەك ورتالىق قازاقستان ارحەولوگيالىق ەكسپەديسياسىنىڭ جۇرگىزگەن زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەلەرىنە ارنالعان. كىتاپ ەكى تاراۋدان تۇرادى. ءبىرىنشى تاراۋى ورتالىق قازاقستان ارحەولوگيالىق ەكسپەديسياسى سارىارقا تاس مۇسىندەرىنە جۇرگىزگەن زەرتتەۋ تاريحىنا، ەكىنشىسى – ورتالىق قازاقستاننىڭ كورنەكتى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ شىعۋ تاريحىنا ارنالادى.
"زەرتتەۋ بارىسىندا «قازاق ارحەولوگياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى عaلىم الكەي مارعۇلاننىڭ جارىق كورگەن ەڭبەكتەرى مەن ارحيۆ قۇجاتتارىنان سارىارقاعا تيەسىلى 115-كە جۋىق تاس مۇسىندەرىنىڭ سىزبالارى مەن فوتوسۋرەتتەرى بەلگىلى بولدى. سولاردىڭ قاتارىندا بۇگىنگى كۇنگە دەيىن قايتا جۇرگىزىلگەن 80-نەن استامىن انىقتاۋ مۇمكىن بولمادى. جالپى قازىرگى تاڭدا سارىارقادا 357 تاس ءمۇسىن بەلگىلى بولىپ وتىر. ونىڭ ىشىندە ەجeلگى تaس ءمۇسىندeءردى ورناتۋ ءداستۇرى كەيىنگى قoلa ءداۋىرىنeن بaستaۋ aلaدى دەپ جازىلعان الكەي مaرعۇلaننىڭ ەڭبەكتەرىندە. «قويتاس» دەپ عىلىمعا ەنگىزگەن مەڭگىرلەردىڭ سانى 101 بولسا، 29 ساق تاس ءمۇسىنى، قالعانى تۇركى جانە قىپشاق داۋىرىنە جاتقىزىلىپ وتىر» – دەدى كىتاپتىڭ قوسالقى اۆتورلارىنىڭ ءبىرى ارحەولوگ-عالىم اسەم قاسەنوۆا.
سونداي-اق ەڭبەكتە ارحەولوگيالىق مۇرالارعا مونيتورينگ جۇرگىزۋ جانە ەسكەرتكىشتەردىڭ ساقتالۋ دارەجەسىن باعالاۋدا قازاقستاننىڭ بەلگىلى تاس مۇسىندەرىنە قايتا رەسمي تۇردە قۇجاتتاندىرىلدى.
جيىندا عالىمدار ورتالىق ازياداعى مۇسىندىك ەسكەرتكىشتەردى زەرتتەۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى مەن پەرسپەكتيۆالارى جايلى ءسوز قوزعادى.