سوڭعى بەس-التى كۇننىڭ ىشىندە الماتىدا كۇن سالقىنداپ تۇر. تاڭەرتەڭگىلىك قىراۋ ءتۇسىپ، اۋلادا ىدىستاردا قالعان سۋدىڭ بەتى قابىرشاقتانىپ، ءتىپتى جۇقا مۇز قاتۋدا. تاڭعى ىزعار كادىمگىدەي دەنەنى توڭدىرىپ، قالتىراتىپ جىبەرەدى.
مۇنىڭ سىرى نەدە؟ بيىل كوكتەم ەرتە كەلگەنىمەن، كۇن جىلىنار ەمەس، شۋاق از. ءتۇستىڭ كەزىندە ءسال جىلىمىق پايدا بولادى، ول دا ۇزاققا بارمايدى. اسپاندا كۇن كورىنىپ تۇرعانىمەن، جىلۋى جوق. شۋاعى جەرگە جەتپەيدى. جىل باسىنان بەرى جاۋعان جاڭبىردىڭ ءبارى تاۋ باسىنا قار بولىپ ءتۇستى. ءقازىر الاتاۋدىڭ بەل ورتاسىنا دەيىن قار جاتىر. كۇن جىلت ەتسە بولدى، قار ەرىپ، ساي-سالانى قۋالاپ ارقىراپ اعادى. تاۋدا قار كوشكىنى كورىنىس بەرەدى. قازاقى پايىم بويىنشا، 5–10 ءساۋىر ارالىعىندا سۋىق ءارى داۋىلدى جەل تۇرادى. قىستىڭ سوڭعى بورانى. وسى بوراننان كەيىن قىس ءبىرجولا كەتەتىن كورىنەدى. مۇنى «وتامالىنىڭ» ىزعارى دەيدى.
«وتامالى» دەگەن – وتتىڭ، كوكتىڭ، ءشوپتىڭ امالى دەگەن ءسوز. كونەكوزدەردەن بىزگە جەتكەن بولجامداردا وسى امال كەزىندە، كۇن شۇعىل سۋىتىپ، قار ارالاس جاڭبىر جاۋادى. بوكتەرلەردە ەداۋىر قار دا تۇسەدى. ارتىنشا كۇن جىلدام جىلىنىپ، ىلعال مەن توپىراق قىزۋىنان كوك جاپاتارماعاي تەبىندەي باستايدى. وسى امالعا بايلانىستى اڭىز دا جەتەرلىك. ولار تۋرالى بۇرىندارى جازعانبىز. «وتامالى – وڭىنا باقسا، وت العانشا، تەرىسىنە باقسا وتالعانشا» دەگەن ماقال سول اڭىزداردان قالعان. وسى امال كەزىندە اۋا رايىندا وزگەرىس بولادى: كۇن سۋىيدى، جاڭبىر جاۋادى، تاعى دا باسقا شارۋاعا قولايسىز، جايسىز كورىنىستەر بايقالادى.
كوكتەمدە كۇن مەن ءتۇن تەڭەلىپ، جەر بۋسانىپ قانا قويمايدى: كۇننىڭ نۇرى مەن جىلۋى بۇرىنعىدان مولايىپ، جوندار كوك مايساعا، قىراتتار گۇل-بايشەشەككە تولادى. تابيعاتپەن بىرگە ادامزات تا تۇلەيدى، جاسارادى، جاڭارادى. كوكتەمنەن ەلدىڭ كۇتەرى كوپ. اقيىق اقىن مۇقاعالي «كوكتەم دە كەلەر» دەگەن اتاقتى ولەڭىندە:
«كوگەرەدى...
بارلىعى كوگەرەدى:
وي دا، قىر دا، دالانىڭ توبەلەرى.
ءالى قۇرىپ باراتقان اۋرۋ دوسقا،
وسى كوكتەم، بىلمەيمىن، نە بەرەدى؟» دەپ تولعانسا، كورنەكتى اقىن يسرايل ساپارباي:
«اۋىرما، ەشقاشان دا اۋىرماشى،
ساناڭدى ساۋىقتىرسىن ءساۋىر باسى.
ادامدار ءبىر-بىرىنىڭ تىلەۋقورى،
ادامدار ءبىرى-بىرىنىڭ باۋىرلاسى...» دەگەن تىلەگىن جىرمەن ورنەكتەيدى.
بۇگىن قولدانىستاعى كۇنتىزبە بويىنشا ءساۋىر ايىنىڭ 6-شى جاڭاسى، اي ەسەبىنە سۇيەنسەك، ءساۋىردىڭ ون بەسى، ال، قازاقشا ايدىڭ ەكىنشى كۇنى. اپتا ايدىڭ باسى مەن ورتاسىنا سايكەس كەلۋدە. اسپان دەنەلەرىنىڭ ارەكەتى اۋا رايىنىڭ تۇراقسىز بولاتىنىن اڭعارتقانداي. اپتادا جاڭبىر جاۋۋى، سالقىن جەل تۇرۋى، تاعى دا باسقا جايسىز، جاعىمسىز قۇبىلىستار ورىن الۋى ابدەن مۇمكىن.
ءساۋىردىڭ العاشقى اپتاسى ءجۇرىپ جاتىر. «ءساۋىر تۋماي، ءتاۋىر بولماس»، دەپ حالىق اسىعا كۇتەتىن اي وسى. جاڭا پارلامەنت پەن جاڭا ۇكىمەت جاڭا قازاقستان قۇرۋ جولىنداعى ۇلى ماقساتقا كىرىسۋ قامىندا. ءساۋىر باسى سانانى ساۋىقتىرسا يگى...
بابالار بولجامى
جازعىتۇرىم:
*كۇن كەنەت ىسىپ كەتسە، ۇزاماي جاۋىن جاۋادى.
*قۇيىن كوپ بولسا، قىس ايازدى بولادى.
*نايزاعايلى بولسا، جاز ىستىق، قىس جايلى بولادى.
*اڭىزاق ىستىق – قىستاعى قاتتى ايازدىڭ بەلگىسى.
*جۇلدىزدار جارقىراپ تۇرسا، كەلەر كۇن ىستىق بولادى.
*بۇلت جەلگە قاراي كوشسە، جاڭبىر جاۋادى.