بيىل 29 قازاندا ەلىمىزدىڭ ءبىراز وڭىرىندە سايلاۋ ءوتتى. جەرگىلىكتى حالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىن سايلادى. 19 ناۋرىزدا پارلامەنت ءماجىلىسى مەن بارلىق دەڭگەيدەگى ءماسليحاتتارعا سايلاۋ وتكەن ەدى. سول ۋاقىتتان بەرى كەيبىر دەپۋتاتتار ءتۇرلى سەبەپتەرمەن ءوز مانداتتارىن تاپسىرعان بولاتىن. ەندەشە، سايلاۋ قورىتىندىلارىمەن تانىسىپ وتسەك.
ساياسي پارتيالار سەرگەك
29 قازاندا ەلىمىزدىڭ 11 وڭىرىندە سايلاۋ ءوتتى. اباي، اقتوبە، الماتى، شقو، جامبىل، جەتىسۋ، قاراعاندى، ماڭعىستاۋ، پاۆلودار، سقو وبلىستارىندا جانە الماتى قالاسىندا سايلاۋعا كەلگەن حالىق ءوز تاڭداۋىن جاسادى. 21 سايلاۋ وكرۋگى بويىنشا ءماسليحات دەپۋتاتتارى سايلاندى. بارلىعى 2 وبلىستىق، 7 قالالىق جانە 12 اۋداندىق ءماسليحاتتار.
سايلاۋعا 69 ۇمىتكەر قاتىستى. ءبىر ورىنعا ورتاشا ەسەپپەن، ۇشتەن اسا ادام تالاستى. ەڭ ۇلكەن باسەكە الماتى قالاسىندا تىركەلدى. №4 سايلاۋ وكرۋگىندە 6 ۇمىتكەر قاتىستى. جەتىسۋ وبلىسىندا باسەكە تومەن بولدى. ءبىر ورىنعا 2 ادام باسەكەگە ءتۇستى.
سايلاۋ ناۋقانىندا ساياسي پارتيالار بەلسەندىلىك تانىتتى. سايلانعان 21 دەپۋتاتتىڭ 15ء-ىن پارتيالار ۇسىنسا، 6-اۋى ءوزىن-وزى ۇسىنعاندار. بۇل جولى دا «اماناتتىقتار» بەلسەندىلىك تانىتتى.
جەڭىسكە جەتكەن ۇمىتكەرلەردىڭ 18ء-ى ەرلەر جانە 3-ەۋى ايەلدەر. بۇل ءالى كۇنگە دەيىن گەندەرلىك ديسبالانس بار ەكەنىن كورسەتەدى.
ابسەنتەيزم ءالى بار...
ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مالىمەتىنشە، داۋىس بەرۋگە قۇقىلى ازاماتتاردىڭ 40،25%-ى سايلاۋعا كەلگەن. دەمەك، سايلاۋشىلاردىڭ جارتىسىنان استامى ەلەكتورالدى كەزەڭنەن تىس قالدى دەگەن ءسوز. 60%-عا جۋىق ازامات(-شا) ساياسي ناۋقانعا قاتىسپادى. ازاماتتاردىڭ ساياسي ومىردەن تىس قالۋىن عىلىمدا ابسەنتەيزم دەيدى. ولاردىڭ نە ءۇشىن سايلاۋعا قاتىسپاعانى بىزگە بەيمالىم. الەۋمەتتىك ساۋالناما جۇرگىزبەدىك. دەسە دە، ابسەنتەيزمگە بىرنەشە سەبەپ بولۋى مۇمكىن.
- حالىقتا ءالى كۇنگە دەيىن ءبىز ەشنارسە شەشپەيمىز دەگەن كوزقاراس بار. بۇل – ەڭ باستى سەبەپ. ەكىنشىدەن، بۇل ساياسي تاڭداۋ بولۋى دا مۇمكىن. بۇل جەردە ابسەنتەيزم مەن اسكەتتىك ءومىردى بىرگە قاراستىرعان ءجون. ياعني كەيبىر ازاماتتار ساياسي ومىرگە سانالى تۇردە ارالاسپايمىز دەپ شەشۋى مۇمكىن. ابسەنتەيزمگە قاراماستان سايلاۋ وتە بەرەدى. سەبەبى، ەشكىمدى ماجبۇرلەپ سايلاۋعا قاتىستىرا المايمىز. اركىمنىڭ ءوز ەركى وزىندە.
سولتۇستىك وڭىرلەر بەلسەندى
سايلاۋعا سولتۇستىك قازاقستان، جەتىسۋ جانە پاۆلودار وبلىستارى تۇرعىندارى بەلسەندى قاتىسقان. وڭىرلەر بويىنشا قارايتىن بولساق، سولتۇستىك ءوڭىر ساياسي بەلسەندى. اقجار اۋدانىندا (سقو) 78%، پاۆلودار وبلىسىنىڭ ەرتىس اۋدانىندا 72% ادام ساياسي تاڭداۋ جاسادى. جەتىسۋ وبلىسىنىڭ بارلىق اۋدانىندا 70%-دان استام ادام سايلاۋعا كەلگەن. ءتىپتى، اقسۋ اۋدانىندا 80%-دان اسىپ كەتكەن.
جالپى، قالالاردا حالىقتىڭ سايلاۋعا بارۋ كورسەتكىشى تومەن. رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار الماتىدا ەڭ تومەن كورسەتكىش تىركەلدى. قالالىقتاردىڭ 14%-عا جۋىعى ءوز تاڭداۋىن جاساعان. سول سياقتى، تاراز (25%-عا جۋىق) جانە قونايەۆ (33%-دان استام) قالالارىندا دا ازشىلىق بايقالدى. ال سەمەي (44%-عا جۋىق)، پريوزەرسك (56%-عا جۋىق) جانە اقتوبە (61%-عا جۋىق) قالالارىندا تۇرعىندار بەلسەندىرەك. وسىلايشا اقتوبەلىكتەر قالالاردىڭ ىشىندە ساياسي ۇردىسكە ەتەنە قاتىسقان.
جالپى، باتىس وڭىرلەر دە بەلسەندىلىك تانىتتى. اقتوبە قالاسىنان بولەك ماڭعىستاۋ اۋدانىندا 44%-عا جۋىق ادام داۋىس بەرگەن.
ال جامبىل وبلىسىنىڭ حالقىنىڭ بەلسەندىلىگى وتە تومەن. ءبىراق مۇندا تاراز قالاسىنداعى تومەن كورسەتكىشتى ەسكەرگەن ءجون. دەگەنمەن، قورداي اۋدانىندا 62% ادام داۋىس بەرگەن.
|
وڭىرلەر |
قاتىسقاندار (%) |
|
اباي وبلىسى (سەمەي قالاسى) |
43،9 |
|
اقتوبە وبلىسى (اقتوبە قالاسى) |
60،8 |
|
الماتى وبلىسى (ىلە، كەگەن، قاراساي اۋداندارى جانە قونايەۆ قالاسى) |
52،34 |
|
الماتى قالاسى |
13،68 |
|
شقو |
56،36 |
|
جامبىل وبلىسى (تاراز قالاسى، قورداي اۋدانى) |
37،09 |
|
جەتىسۋ وبلىسى (اقسۋ، قاراتال، كەربۇلاق اۋداندارى) |
75،27 |
|
قاراعاندى وبلىسى (پريوزەرسك ق.) |
55،58 |
|
ماڭعىستاۋ وبلىسى (ماڭعىستاۋ اۋدانى) |
43،5 |
|
پاۆلودار وبلىسى (ەرتىس اۋدانى) |
71،88 |
|
سقو (اقجار اۋدانى) |
77،54 |
الماتى اگلومەراسياسى
الماتىلىقتار ءالى كۇنگە دەيىن ساياسي ومىرگە بەلسەنە ارالاسپاي كەلەدى. بۇل قالالىقتارعا دا وبلىستاعىلارعا دا قاتىستى. №4 سايلاۋ وكرۋگى بويىنشا سايلاۋعا قۇقىلى 52015 قالالىقتىڭ 7117ء-سى عانا تاڭداۋ جاساعان. سايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا الماتى قالالىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى بولىپ باكاراسوۆا ەلەنا ەۆگەنيەۆنا سايلاندى. وعان ساۋالعا قاتىسقانداردىڭ 65،36%-ى داۋىس بەردى.
ال الماتى وبلىسىندا 52% ادام سايلاۋعا كەلگەن. ىلە (62%) جانە كەگەن (61%) اۋداندارىندا بۇل كورسەتكىش جوعارى. قاراساي اۋدانىندا كەرىسىنشە تومەن. مۇندا اۋدان تۇرعىندارىنىڭ 48%-دان استامى داۋىس بەرگەن.
تاقىرىپقا وراي
اكىمدەر دە سايلاندى
جاڭا ساياسي ماۋسىم قىزۋ باستالدى. الدىمەن حالىق دەپۋتاتتاردى سايلادى. ول تۋرالى جوعارىدا تالدادىق. ال كۇنى كەشە – 5 قاراشادا اۋداندار جانە وبلىستىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اكىمدەرى سايلاندى. بۇل ساياسي جۇيەنى دەموكراتيالاندىرۋداعى كەلەسى قادام بولدى. ول تۋرالى تەرەڭ ساراپتامالىق ماتەريالدى گازەتىمىزدىڭ كەلەسى سانىنان وقي الاسىزدار.
سۋرەتتى تۇسىرگەن قايرات قونىسپايەۆ