2024 جىلى قازاقستاننىڭ زەينەتاقى قورىنىڭ كورسەتكىشتەرى قوعامدا ۇلكەن تالقىلاۋلار تۋعىزدى. كەيبىر ازاماتتار زەينەتاقى قارجىسىن ءتيىمسىز جۇمسالۋى مۇمكىن دەپ الاڭداسا، باسقالارى بۇل سالاداعى جاعدايدى وبەكتيۆتى تۇردە باعالاۋعا تىرىسادى. بۇل تۋرالى aqshamnews.kz حابارلايدى.
ماسەلەن، 2022 جىلى زەينەتاقى قورى ازەربايجان كومپانياسىنا قارجى سالۋ ارقىلى بەلگىلى ءبىر قيىندىقتارعا تاپ بولدى. ال قازىرگى كەزدە كەيبىر ايلاردا زەينەتاقى قورىنداعى تابىس مينۋسقا كەتىپ جاتقاندىعى تۋرالى پىكىرلەر ايتىلىپ جاتادى. ءبىراق بۇل مالىمدەمەلەر قانشالىقتى نەگىزدى؟ بجزق-نىڭ قارجىلىق جاعدايى شىنىمەن ناشارلاپ كەتۋى مۇمكىن بە؟
زەينەتاقى قورىنىڭ قارجىلىق جاعدايى
قازاقستاننىڭ ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى (بجزق) كوپتەگەن قارجى جانە ينۆەستيسيالىق شەشىمدەردى جۇزەگە اسىرىپ، قارجى نارىعىنا قاتىسا وتىرىپ، ءوز اكتيۆتەرىن باسقارۋعا تىرىسادى. بۇل دەگەنىمىز، زەينەتاقى قورىنا تۇسەتىن قارجى دا كوبىنەسە نارىقتىڭ جاعدايىنا تاۋەلدى بولادى. ارينە، ءاربىر ايدىڭ ناتيجەلەرى ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن: كەيدە تابىس مينۋسقا كەتسە، كەيدە كەرىسىنشە، مول پايدا تابۋعا بولادى.
ۇلتتىق بانك باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ باسشىسى اسان قالياحمەتتىڭ ايتۋىنشا، «مينۋسقا» كەتكەن ايلار بولعانىمەن، تۇتاس جىلداعى كورسەتكىشتەر وتە جاقسى. 2022 جىل دا وڭاي بولماعانىن، ءبىراق جىلدىڭ سوڭىندا قوردىڭ ينۆەستيسيالىق تابىسى 915 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇل وتە جاقسى كورسەتكىش بولعانىمەن، 2023 جىل دا تابىستى ءوتتى: ينۆەستيسيالىق تابىس ءبىر جىل ىشىندە 1،6 تريلليون تەڭگەگە جەتتى.
ينۆەستيسيالىق تابىستاردىڭ وزگەرۋى
قازاقستاننىڭ زەينەتاقى قورىنىڭ ينۆەستيسيالىق تابىسى اي سايىن وزگەرىپ وتىرادى. مىسالى، 2022 جىلى ءساۋىر، مامىر ايلارىندا قوردىڭ تابىسى «مينۋسقا» كەتىپ، 51 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى. ءبىراق سودان كەيىن جاعداي وزگەرىپ، مامىر ايىندا تابىس ەكى ەسە ءوستى – 116،7 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن جەتتى.
بۇل جاعدايلاردىڭ ءبارى نارىقتىق فاكتورلارعا بايلانىستى. ماسەلەن، قوردىڭ قارجىلىق اكتيۆتەرى كوبىنەسە اكسيالار نارىعىنا قۇيىلادى، بۇل ءوز كەزەگىندە تاۋەكەلدى جوعارىلاتادى، ءبىراق سونىمەن بىرگە تابىستى دا ارتتىرادى. قورىتا ايتقاندا، زەينەتاقى قورىنداعى تابىس ءبىر ايدا تەرىس بولۋى مۇمكىن، ءبىراق ەكى-ۇش ايدىڭ ىشىندە وڭ ناتيجەلەر كورىنىس تابادى.
2024 جىلى رەكوردتىق كورسەتكىش
2024 جىلى زەينەتاقى قورىنىڭ جالپى ينۆەستيسيالىق تابىسى 3،3 تريلليون تەڭگەنى قۇرادى، بۇل رەكوردتىق كورسەتكىش بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار، قوردىڭ قارجىلىق ەسەپتەرىنە سۇيەنسەك، 2024 جىلى دا ءبىر ايداعى تابىس مينۋسقا كەتسە دە، جىل قورىتىندىسى بويىنشا زەينەتاقى قورىندا ەشقانداي تەرىس كورسەتكىشتەر بولعان جوق. دەمەك، ازاماتتاردىڭ زەينەتاقى جيناقتارى «جوعالعان» جوق، كەرىسىنشە، سوڭعى جىلدارى تابىس ءوسىپ كەلەدى.
زەينەتاقى قورىنداعى اكتيۆتەر مەن تاۋەكەلدەر
زەينەتاقى قورىنىڭ تابىسى جوعارى بولۋى مۇمكىن، ءبىراق ول بەلگىلى ءبىر تاۋەكەلدەردى دە وزىمەن بىرگە الىپ كەلەدى. قوردىڭ قارجىلىق اكتيۆتەرى اكسيا نارىعىنا كوپتەپ قۇيىلا باستادى، بۇل ءوز كەزەگىندە ولاردىڭ تابىسىن جوعارىلاتادى. ءبىراق، تاۋەكەلدەر دە بار، ويتكەنى نارىقتىق وزگەرىستەر مەن جاھاندىق ەكونوميكاداعى قۇبىلىستار بۇل اكتيۆتەردىڭ قۇنىن تومەندەتۋى مۇمكىن.
سوندىقتان دا زەينەتاقى قورىن باسقارۋشى تۇلعالار مەن مەملەكەتتىك ورگاندار تۇراقتى تۇردە مۇقيات مونيتورينگ جۇرگىزىپ، قارجى نارىعىنداعى وزگەرىستەردى باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرادى. بۇل ءاربىر ازاماتتىڭ جيناقتارىنىڭ ساقتالۋى مەن ءوسۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن وتە ماڭىزدى.
قازاقستاننىڭ زەينەتاقى قورىنىڭ ينۆەستيسيالىق تابىستارىنىڭ وزگەرۋى – نارىقتىق جاعدايلار مەن ءارتۇرلى ەكونوميكالىق فاكتورلاردىڭ اسەرىنەن قالىپتى قۇبىلىس. ءبىراق بۇل ءۇردىس قوردىڭ قارجىلىق جاعدايى مينۋسقا كەتىپ جاتىر دەگەندى بىلدىرمەيدى. كەرىسىنشە، سوڭعى جىلدارى بجزق-نىڭ تابىسى تۇراقتى تۇردە ءوسىپ، رەكوردتىق كورسەتكىشتەرگە جەتىپ وتىر. مۇنىڭ ناتيجەسىندە، ازاماتتاردىڭ زەينەتاقى جيناقتارى تەك ساقتالىپ قانا قويماي، ارتىپ تا كەلەدى.
زەينەتاقى جۇيەسىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن بۇل وتە ماڭىزدى كورسەتكىش. ال قارجى نارىعىنداعى تۇراقسىزدىقتار مەن تاۋەكەلدەردى ەسكەرە وتىرىپ، قوردىڭ جۇمىسىن ءتيىمدى باسقارۋ جانە مۇقيات باقىلاۋ جالعاسا بەرەدى.