دۇنيە ءجۇزىنىڭ كوروناۆيرۋسپەن قالاي ارپالىسىپ جاتقانىن، ءولىم-جىتىمنىڭ كوبەيگەنىن وقىپ وتىرعاندا، ەرىكسىز وسىنداي ويعا كەلەسىڭ.
كوپشىلىك جينالعان جەرگە بارماۋ، قازاقى ءومىر سالتىنىڭ اجىراماس اتريبۋتى - تويدان باس تارتۋ – ءدال قازىرگى كۇنى امان قالۋىمىزدىڭ العىشارتى بولىپ تۇرعانداي، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz
الەمنىڭ جاعدايى
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى (ددۇ) باس ديرەكتورىنىڭ اعا كەڭەسشىسى بريۋس ەيلۆوردتىڭ ايتۋىنشا، الەمنىڭ 40-قا جۋىق مەملەكەتى دارى-دارمەكتىڭ، اسىرەسە، AstraZeneca ۆاكسيناسىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنەن COVID-19-دىڭ العاشقى ەكپەسىن العان تۇرعىندارىن ۆاكسينالاۋدى اياقتاي الماي وتىر.
ساحارا مەن افريكا ەلدەرى، لاتىن امەريكاسى جانە تاياۋ شىعىستاعى ەلدەر، ءۇندىستاندا دارىلىك زاتتار تاپشى بولىپ وتىر، - دەدى ب.ەيلۆورد. ددسۇ يممۋنداۋ، ۆاكسينا جانە بيولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى كەترين و'برايەن اتاپ وتكەندەي، بۇل ەلدەردىڭ كوپشىلىگى ۆاكسينا قورلارىن تۇگەلگە جۋىق تاۋىسىپ ۇلگەرگەن.
بەلارۋسسيا، اۋعانستان، تايلاند، برازيليا، سونداي-اق ۇندىستانمەن كورشىلەس نەپال مەن شري-لانكا دا وسىنداي ماسەلەگە تاپ بولدى.
COVAX-قا تاۋەلدىلەر
كەنيا مەن گانادان بانگلادەش پەن يندونەزياعا دەيىنگى COVAX باعدارلاماسىنا تاۋەلدى، تابىسى تومەن ەلدەردە يممۋنيزاتورلار ەكسپورتى كەنەتتەن توقتاعاندىقتان، COVID-19 ۆاكسيناسيا كامپانيالارىن توقتاتىپ، ەكىنشى دوزالارىن كەيىنگە قالدىرۋدان باسقا امال جوق.
الەمدەگى ەڭ از ۆاكسينالانعان كونتينەنت - افريكا. ونىڭ 54 ەلىنىڭ كوپشىلىگى COVAX باعدارلاماسىنا تاۋەلدى. افريكا حالقى الەم حالقىنىڭ 14 پايىزىن قۇراسا دا، افريكا ەلدەرى بۇكىل الەمدە قولدانىلاتىن دوزالاردىڭ تەك ءبىر پايىزىن عانا العان.
قازىرگى ۋاقىتتا اۋرۋدىڭ ءوسۋى افريكانىڭ 16 ەلىندە بايقالادى، ال ونىڭ 10-ىندا جۇقپالى ءتۇرى «دەلتا» تابىلدى.
«كوۆيد-19 ۆاكسينالارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى افريكا ەلدەرىنىڭ ءوز تۇرعىندارىنا ۆاكسينا ەگۋگە كەدەرگى كەلتىرەدى»، - دەدى بوتسۆانا (وڭتۇستىك افريكا) پرەزيدەنتى موكگۆيسي ماسيسي.
ول «دەلتا» كوروناۆيرۋسىنىڭ تەز وسۋىنە جانە ۆاكسينالاردىڭ جەتىسپەۋىنە بايلانىستى ەلدىڭ جاعدايىن وتە قيىن دەيدى.
سونداي-اق، ناميبيا دا ەكى اپتا بۇرىن دارى-دارمەك قورلارى تاۋسىلعاننان كەيىن كوۆيد-19 ۆاكسيناسىنىڭ العاشقى دوزالارىن سالۋدى ۋاقىتشا توقتاتتى.
«افريكاداعى اۋرۋدىڭ كۇرت ءوسۋى ەرەكشە الاڭداۋشىلىق تۋعىزادى، سەبەبى بۇل ايماق ءۇشىن ۆاكسينا، دياگنوستيكا جانە وتتەگىنىڭ جەتكىزىلۋى تاپشى»، - دەدى ددۇ باس ديرەكتورى تەدروس گرەبەيەسۋس.
يراندا
يراندا دوزانىڭ جەتىسپەۋشىلىگى قاتتى بايقالادى، سوندىقتان ءبىرىنشى ۆاكسينانى ەككەندەردىڭ ءبارى بىردەي ەكىنشى كومپونەنتتى الۋ مۇمكىندىگى بولا بەرمەيدى. ءتىپتى يراندىقتاردىڭ «ۆاكسينالاردى ارالاستىرۋعا» دەيىن بارعانى بەلگىلى بولدى: ءبىرىنشى دوزاسىندا يمپورتتىق ءونىم سالدىرعاندارعا ەكىنشى كەزەڭدە يراندىق «كوۆيران باراكات» سالىنۋى مۇمكىن.
يتاليادا
ەۋروپاداعى ۆاكسينانىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنىڭ كەسىرىنەن يتاليانىڭ قالالارىنىڭ بىرىندە تۇرعىندارعا كوروناۆيرۋسقا قارسى جاڭا، ءالى تىركەلمەگەن ەكسپەريمەنتالدى دارىمەن ەكپە سالدىرۋ ۇسىنىلعان. ادامدار ۆاكسينانىڭ دوزاسىن الۋ ءۇشىن فەلدشەرلەرگە تۇرا ۇمتىلعان.
اقش پەن ۇلىبريتانيادا
ال ۆاكسينا سالۋ رەتىمەن ءجۇرىپ جاتقان ەلدەردە ءقازىردىڭ وزىندە وڭ ناتيجە بايقالادى. نيۋ-يورك بيلىگى قوسىمشا فەلدشەرلىك پۋنكتتەر ورنالاستىرعان ماۋسىم ايىنان باستاپ COVID-19 -دان قايتىس بولۋ توقتادى. ۇلىبريتانيادا ءدال وسىنداي رەكورد ورناتىلدى - وتكەن جىلدىڭ 7 ناۋرىزىنان باستاپ ءولىم كورسەتكىشى نولگە تەڭ.
برازيليادا
2021 جىلدىڭ ماۋسىمىنداعى جاعداي بويىنشا برازيليا كوۆيد-19-دان قايتىس بولعاندار سانى بويىنشا الەمدە اقش-تان كەيىنگى ەكىنشى ورىندا تۇر. ناۋرىزدان باستاپ ەلدە كۇن سايىن 1،5 مىڭنان استام ادام قايتىس بولىپ جاتىر. برازيليانىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ۇلتتىق قاداعالاۋ اگەنتتىگىنىڭ (Anvisa) بۇرىنعى باسشىسى گونچالو ۆەسينانىڭ سوزىنشە، ۆاكسيناسيانىڭ باياۋ ءجۇرۋى جاعدايدى ناشارلاتۋى مۇمكىن.
«بىزدە ءقازىردىڭ وزىندە 500 مىڭ ءولىم تىركەلگەن، وكىنىشكە قاراي، بۇل سان ءوسىپ جاتىر، ويتكەنى ۆاكسيناسيا پروسەسىن ۇلعايتۋعا ۋاقىت كەرەك. جاعدايىمىز بيىل دا قيىن بولۋى مۇمكىن، ويتكەنى ءبىز كەش ساتىپ الىنعان ۆاكسينالاردىڭ جەتكىزىلۋىنە تاۋەلدىمىز »، - دەدى ول.
برازيليادا بولسونارو ۇكىمەتىنە قارسى جاپپاي نارازىلىقتار بولدى. شەرۋگە قاتىسۋشىلار، نەگىزىنەن، حالىقتى ۆاكسيناسيالاۋ باعدارلاماسىن جەدەلدەتۋدى تالاپ ەتتى.
ءۇندىستاندا
ءۇندىستاندا كوروناۆيرۋستىڭ سالدارىنان قازا تاپقاندار سانى 400 مىڭنان استى. ءولىم سانى بويىنشا بۇل ەل الەمدە اقش پەن برازيليادان كەيىن ءۇشىنشى ورىندا.
ءۇندىستانعا كوروناۆيرۋستىڭ كەلەسى، ءۇشىنشى تولقىنى ءقاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن، ويتكەنى ەلدەگى حالىقتىڭ ەكپە سالدىرعاندارى 5% -دان دا از. كەيبىر مالىمەتتەر بويىنشا، پاندەميانىڭ كەلەسى كۇشەيۋى تامىز ايىنىڭ باسىندا بولادى.
ەل استاناسى دەليدە 8 ميلليوننان استام ادام ەكپەنىڭ العاشقى دوزاسىن دا الماعان. سوعان قاراماستان، بۇل الەمدەگى ەڭ ءىرى ۆاكسينا ءوندىرۋشى ەل.
كوروناۆيرۋستىڭ ەكىنشى تولقىنى كەزىندە ءۇندىستان كۇن سايىن دەرلىك جۇقتىرعاندار سانى بويىنشا الدا بولدى (تاۋلىگىنە 400 مىڭ جاڭا ناۋقاس). ۆيرۋس جۇقتىرعاندارمەن تىكەلەي جۇمىس ىستەگەن مىڭعا جۋىق دارىگەر ەكىنشى تولقىننان امان قالعان جوق.
گۋرپريت كۋرۋنيان، دارىگەر-ەپيدەميولوگ: «ەڭ قيىنى - كۇرەستىڭ ءبىر جىلى ءوتىپ كەتسە دە، ءبىز ەشقانداي ساباق العان جوقپىز. ەكى اپتا بۇرىن بيلىك شەكتەۋدى ازايتىپ ەدى، سول سەكۋندتا-اق ادامدار ماسكا تۋرالى، الەۋمەتتىك قاشىقتىق تۋرالى ۇمىتىپ كەتتى. ناتيجەسىندە اۋرۋحانالار ناۋقاسقا تولدى. بۇل ەكىنشى تولقىن كەزىندە تارالعان "دەلتا" شتامى ءبىرىنشى تولقىن كەزىندە تاراعان مۋتاسياعا قاراعاندا الدەقايدا جۇقپالى».
ءۇندىستانداعى ءۇشىنشى تولقىنعا دايىندىق كەزىندە ۆاكسيناسيا مەن حالىقتىڭ ساقتىعى باستى نازاردا.
بيلىكتىڭ بۇيرىعىمەن پوليسيا دۇيسەنبىدەن باستاپ قىزمەتتىڭ كۇشەيتىلگەن تۇرىنە كوشتى - شالعاي اۋداندار مەن جاعاجايلار ەرەكشە باقىلاۋعا الىنادى.