سۇرانىس 2022 جىلدىڭ اقپانىندا باستالعان.
قازاق ءتىلىن ۇيرەنگىسى كەلەتىندەر قاتارىنا رەسەيلىكتەر دە قوسىلىپ جاتىر. بۇل تۋرالى LingvaTen ءتىل ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى ۆلاديسلاۆ تەن الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا جازدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz Almaty.tv سىلتەمە جاساپ.
ۆلاديسلاۆ تەن جەتەكشىلىك ەتەتىن ورتالىق 5 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيدى. باستاپقىدا وفلاين فورماتتا جۇمىس ىستەگەن ورتالىق كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنا بايلانىستى ونلاين فورماتتا ءبىلىم بەرۋگە كوشكەن.
«باستاپقىدا اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەتتىك. ۋاقىت وتە كەلە قازاق تىلىنە دەگەن سۇرانىس ارتتى. اتا-انالار بالاسىن الىپ كەلەتىن بولدى. ءقازىر قازاق تىلىمەن قاتار ورىس ءتىلى، اعىلشىن ءتىلى، كورەي جانە وزبەك ءتىلىن شەت ءتىلى رەتىندە ۇيرەتەمىز. كەيىنگى كەزدە قازاق ءتىلىن ۇيرەنگىسى كەلەتىندەر كوبەيدى»، - دەيدى ۆلاديسلاۆ تەن.
ءقازىر ءتىل ورتالىعىندا 50 ادام جەكە، 70 ادام توپتا وقىپ جاتىر. ولارعا 5 ءمۇعالىم ساباق بەرەدى.
«مەن ورتالىقتىڭ مەتوديسىمىن. مۇعالىمدەرگە شەت تىلدەردى قالاي ۇيرەتۋ كەرەك ەكەنىن ۇيرەتەمىن، باعىت-باعدار بەرەمىن. كوپشىلىك مەنىڭ ۇلتىما قاراپ، «قالاي قازاق ءتىلىن ۇيرەتەسىڭ؟» دەپ سۇرايدى. قازاق ءتىلىن شەت ءتىلى رەتىندە ۇيرەنگەن سوڭ، ونىڭ جولىن جاقسى بىلەمىن. قازاق ءتىلىن ءبىر جىلدا ۇيرەندىم، الايدا ءار ادام ءارتۇرلى فورماتتا وقيدى. سوعان ساي، جاڭا ءتىلدى مەڭگەرۋ ۋاقىتى دا ءارتۇرلى»، - دەيدى ول.
ايتۋىنشا، كوپ ادام اپتاسىنا ەكى نە ءۇش ساعات قوسىمشا ساباققا قاتىسادى. اپتاسىنا 20 ساعاتىن قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە ارنايتىندار دا بار.
«قازاق ءتىلىن كۇنىنە ءبىر ساعات وقيتىن ادام 30 ساباقتان كەيىن سويلەي الادى. ورتالىققا كەلەتىندەردىڭ اراسىندا شەنەۋنىكتەر دە بار. ءبىز ول كىسىلەردىڭ ءاتى-جونىن اتاي المايمىز، الايدا قازاق تىلىنە دەگەن سۇرانىس بار»، - دەيدى تەن.
تەن قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ جاتقانداردىڭ دەنى قازاقتار ەكەنىن ايتادى.
قازاق ءتىلى ەڭ الدىمەن وزگە ۇلتتارعا ەمەس، قازاقتارعا كەرەك. كوپ جاعدايدا ءورىستىلدى قازاقتار، سولتۇستىك وڭىرلەردە تۇراتىندار وقيدى. رەسەيلىكتەرگە كەلەر بولساق، قوناق رەتىندە قازاقتارعا قۇرمەت كورسەتكىسى كەلگەننەن بولار، از بولسا دا، قازاق ءتىلىن ۇيرەنگىسى كەلەدى، - دەيدى ۆلاديسلاۆ تەن.
ايتۋىنشا، رەسەيلىكتەردىڭ قازاق تىلىنە دەگەن سۇرانىسى 2022 جىلدىڭ اقپانىندا باستالعان.
«سوعىس باستالعالى قازاق ءتىلىن ۇيرەنگىسى كەلەتىن رەسەيلىك كوبەيدى. باسىم بولىگىنىڭ ۇلتى ورىس. ولاردىڭ سانى قازاقتارعا قاراعاندا كوپ ەمەس. ءقازىر ءبىزدىڭ ورتالىقتا 10 رەسەيلىك قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ جاتىر. مۇنى كوپ دەپ ويلايمىن. ولاردان ساباق بارىسىندا ءتىلدى قانداي ماقساتپەن ۇيرەنىپ جاتقانىن سۇرايمىز. ءبىرى قازاقستاندا تۇرعىسى كەلەتىنىن، ەندى ءبىرى قازاقتارمەن بىرگە جۇمىس ىستەگىسى كەلەتىنىن ايتادى. ازاماتتىق العىسى كەلەتىندەر دە بار»، - دەيدى ول.
ول سونداي-اق قازاقستاندا انا ءتىلدى مەڭگەرگەن وزگە ۇلت وكىلىنە ەرەكشە قۇرمەت كورسەتىلەتىنىن ايتتى.
«رەسەيلىكتەر قازاقستاندا ورىس ءتىلىن قولدانىپ، ادامدارمەن سويلەسە الاتىنىن بىلەدى. قازاق تىلىندە سويلەيتىن وزگە ۇلتتىڭ وكىلىنە قۇرمەتپەن قارايتىنىن دا تۇسىنەدى»، - دەيدى ول.
ايتۋىنشا، كورەي ءتىلى ارقىلى دا قازاق ءتىلىن ۇيرەنگەندەر بولعان. سونداي-اق ءبىرلى-جارىم برازيليالىق، امەريكالىق قىزىعۋشىلىق تانىتقان.
شەتەلدىكتەردىڭ ءبىر بولىگى ديماش قۇدايبەرگەننىڭ ءانىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن قازاق ءتىلىن ۇيرەنگىسى كەلەدى، - دەيدى ۆلاديسلاۆ تەن.
«لينگۆيست رەتىندە قازاقستانعا رەسەيلىكتەردىڭ كوپ كەلۋىن دۇرىس ەمەس دەپ سانايمىن. مىسالى، قانداستار تاريحي وتانىنا ورالعان كەزدە قازاق ءتىلىنىڭ جاعدايى جاقساردى. قازاقپەن قازاقشا سويلەسەتىن ادام كوبەيدى. ول قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنا جاقسى اسەر ەتتى. ەلگە كەلىپ جاتقان رەسەيلىكتەر قازاقستان ازاماتتىعىن السا، ورىستىلدىلەر سانى كوبەيەدى. بۇل قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىسىنا كەرى اسەر ەتەدى»،- دەيدى ول.
الايدا كەلىپ جاتقان رەسەيلىكتىڭ ىشىندە قانشا بولىگى قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە قۇلىقتى ەكەنىن ناقتى ايتۋ مۇمكىن ەمەس.
«بەس ساۋساق بىردەي ەمەس. ساناسى بار ورىستار قازاق ءتىلىن بۇگىننەن باستاپ ۇيرەنەدى. ساناسى جوق بولسا، قازاقستاندا دا ورىسشا سويلەي الامىن دەپ جۇرەدى. مەملەكەتتىڭ دامۋىنا ءتىل تىكەلەي اسەر ەتەدى. ال بەلگىلى ءبىر ءتىلدىڭ دامۋى سول تىلدە سويلەيتىن ادامداردىڭ سانى ارقىلى باعالانادى»، - دەپ قورىتىندىلادى تەن.
ءىشىنارا موبيليزاسيا جاريالاندى
2022 جىلدىڭ اقپانىندا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى دونەسك (دحر) جانە لۋگانسك حالىق رەسپۋبليكالارىن (لحر) تاۋەلسىز ەل رەتىندە مويىندادى.
24 اقپاندا رەسەي ۋكراينا ايماعىندا اسكەري وپەراسيا باستادى.
ال 21 قىركۇيەكتە پۋتين رەسەيلىكتەرگە ۇندەۋ جولداپ، ۋكراينامەن سوعىسقا بايلانىستى ەلدە ءىشىنارا موبيليزاسيا جاريالادى.
ونىڭ ايتۋىنشا، ۋكراينامەن سوعىسقا ەڭ الدىمەن قارۋلى كۇشتەردە اسكەري بورىشىن وتەگەن زاپاستاعى اسكەري قىزمەتكەرلەر شاقىرىلادى. ولار قوسىمشا اسكەري دايىندىقتان ءوتىپ، ءتيىستى تاجىريبە جيناعان سوڭ سوعىسقا قاتىسادى.
سودان كەيىن ءبىرقاتار رەسەيلىك قازاقستانعا ۇدەرە كوشە باستادى.