ق ر پرەمەر-مينيسترى ولجاس بەكتەنوۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا ءىرى قالالاردا قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ زاۋىتتارىن سالۋ ماسەلەسى قارالدى.
ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ەرلان نىسانبايەۆ ۇكىمەت قالدىقتاردى باسقارۋ سالاسىنداعى جوبالاردى جەڭىلدىكپەن قارجىلاندىرۋ تەتىگىن بەكىتكەنىن ەسكە سالدى. بۇل قوقىس تاسيتىن كولىكتەردى ساتىپ الۋعا، سۇرىپتاۋ جەلىلەرىن ىسكە قوسۋعا جانە قايتا وڭدەۋ قۋاتتارىنا قاتىستى. قارجىلاندىرۋ ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى ارقىلى 3 جىلدان 15 جىلعا دەيىنگى نەسيە بەرۋ مەرزىمىن جانە 3%-دىق سىياقى مولشەرلەمەسىن قاراستىرادى.
بۇگىنگى تاڭدا 232 ملرد تەڭگەدەن اساتىن 94 جوبا ىرىكتەلدى. ولاردى ىسكە اسىرۋ توسەمتاستاردى، ليۋكتەردى، قوقىس جاشىكتەرىن، شىنى ىدىستاردى، سترەيچ پلەنكالارىن جانە باسقا دا حالىق تۇتىناتىن تاۋارلار شىعارۋدى جولعا قويۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
سونداي-اق قۋاتتىلىعى جىلىنا 3 ملن توننادان اساتىن سۇرىپتاۋ جەلىلەرىن سالۋ جانە جاڭعىرتۋ بويىنشا وڭىرلەر ارقىلى 21 جوبا پىسىقتالدى. جوبالاردى ىسكە اسىرۋ سۇرىپتاۋ جەلىلەرىنىڭ قۋاتىن قازىرگى 1،7 ملن توننادان 4،7 ملن تونناعا دەيىن جەتكىزۋگە، سونداي-اق ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرلەرىندەگى قالالار مەن ءىرى ەلدى مەكەندەردى قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ بويىنشا جالپى قۋاتتىلىعى جىلىنا 1،2 ملن توننادان اساتىن جاڭا 37 زاۋىت سالۋ جانە جۇمىس ىستەپ تۇرعان 8 زاۋىتتى جاڭعىرتۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇل وڭدەۋ كولەمىن جىلىنا 1،4 ملن تونناعا دەيىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
جەتىسۋ وبلىسىنىڭ اكىمى بەيبىت يسابايەۆ پەن قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرلىبەك نالىبايەۆ وڭىرلەردەگى ءتيىستى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردىڭ ىسكە اسىرىلۋ بارىسى تۋرالى حاباردار ەتتى.
وتىرىستا قازاقستان قاپتاماشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى باتىربەك اۋباكىروۆ جاڭا وندىرىستەردى قۇرۋ جانە قولدانىستاعى قۋات كوزدەرىن جاڭعىرتۋ تۋرالى بايانداما جاسادى.
پرەمەر-مينيستر اتاپ وتكەندەي، رەسپۋبليكانىڭ كوپتەگەن وڭىرلەرىندە ءالى كۇنگە دەيىن كوممۋنالدىق قالدىقتاردى ۇتىمدى جيناۋ مەن شىعارۋعا جانە ولاردى سۇرىپتاپ، قايتا وڭدەۋگە جەتكىلىكتى كوڭىل بولىنبەي كەلەدى. وڭدى-سولدى رۇقسات ەتىلمەگەن قوقىس ۇيىندىلەرى پايدا بولۋدا. ولاردى جويۋ ماسەلەلەرى ۋاقتىلى شەشىلمەيدى.
«حالىقارالىق تاجىريبە كورسەتىپ وتىرعانداي، دامىعان ەلدەر تۇرمىستىق قالدىقتاردى قايتادان وڭدەپ، بارىنشا كادەگە جاراتۋدا. ال، بىزدە قاراپايىم سوزبەن ايتقاندا، جينالعان قوقىستى جەرگە كومە سالۋ، ءتىپتى بولماسا تاۋداي قىلىپ ءۇيىپ قويۋ ۇيرەنشىكتى جاعدايعا اينالدى. بۇل ەلدى مەكەندەردىڭ كوركىن بۇزۋمەن قاتار، ەشقانداي سانيتاريالىق، ەكولوگيالىق نورمالارعا ساي كەلمەيدى»، — دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.
پرەمەر-مينيستردىڭ ايتۋىنشا، تاماق قالدىقتارىن كادەگە جاراتۋ مەن قايتا وڭدەۋ ماسەلەلەرى دە شەشىمىن تاپپاي وتىر. وسىعان بايلانىستى قالدىقتاردى جيناۋدان باستاپ، قايتا وڭدەۋگە دەيىن كادەگە جاراتۋدىڭ ءتيىستى تەتىكتەرىن ازىرلەۋ قاجەت.
«مينيسترلىك پەن وڭىرلەر بۇل جۇمىستى سوزبالاڭعا سالىپ جىبەردى. كاسىپورىنداردىڭ كوپشىلىگى قايتالاما شيكىزاتتى جيناۋمەن، ونى ءبۋىپ-تۇيىپ، شەتەلگە ساتۋمەن عانا اينالىسادى. ال، قالدىقتاردى قايتا وڭدەپ، تۇپكىلىكتى ءونىم شىعارىپ وتىرعاندار از»، — دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
پرەمەر-مينيستر مىسال رەتىندە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى «رادۋگا» كومپانياسى پوليەتيلەن مەن قاعاز قالدىقتارىن قايتا وڭدەپ، حالىق تۇتىناتىن ءار ءتۇرلى تاۋارلار ءوندىرىپ وتىرعانىن ايتتى. شىمكەنتتە «ەۆروكريستالل» كومپانياسى شىنىنى قايتا وڭدەپ، ىدىس-اياق شىعارادى.
الماتى وبلىسىندا «KZ recycling» كومپانياسى ماكۋلاتۋرادان قاعاز ونىمدەرىن شىعارادى. ال قىزىلوردا وبلىسىندا ءاربىر اۋدان قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋگە قاتىستى ءوز جوبالارىن ىسكە اسىرۋدا.
بۇل رەتتە ۇكىمەت باسشىسى اتىراۋ، اقتوبە جانە اباي وبلىستارى كوپتەن بەرى قالدىقتاردى سۇرىپتاۋ جەلىسىن ىسكە قوسا الماي وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.
ولجاس بەكتەنوۆ جالپى، بۇكىل الەمدە قوقىستى قايتا وڭدەۋ تابىستى بيزنەس بولىپ وتىرعانىن، قازاقستان دا بۇل باعىتتا زامانا كوشىنەن قالماۋعا ءتيىس ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«وسىنداي جوبالاردى ىسكە اسىرۋ كەزىندە كاسىپورىنداردى ەكونوميكالىق جاعىنان ىنتالاندىرۋدىڭ ءتيىمدى تەتىكتەرى ەنگىزىلۋى قاجەت. ونىڭ ۇستىنە، كوممۋنالدىق قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ مەن سۇرىپتاۋ جوبالارى 15 جىلعا 3% جەڭىلدىكتى مولشەرلەمەمەن ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى ارقىلى قارجىلاندىرىلاتىن بولادى»، — دەدى پرەمەر-مينيستر.
ۇكىمەت باسشىسى سونداي-اق قالدىقتار جيناۋ، تاسىمالداۋ جانە قايتا وڭدەۋدى جۇزەگە اسىراتىن كاسىپورىندار ءۇشىن ەكوقولداۋ تولەم باعدارلاماسىنىڭ تەتىگى قايتا ىسكە قوسىلعانىن ايتتى.
«قالدىقتارمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ ناقتى جۇيەسى ەكونوميكالىق جانە ەكولوگيالىق اسەر بەرىپ قانا قويماي، كاسىپورىندار اشۋعا، جاڭا تەحنولوگيالار تارتۋعا، جۇمىس ورىندارىن اشۋعا دا ىقپال ەتەدى»، — دەدى ولجاس بەكتەنوۆ.
جوعارىدا ايتىلعانداردىڭ نەگىزىندە ۇكىمەت باسشىسى قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ سالاسىنا ينۆەستورلار تارتۋدىڭ قوسىمشا تەتىكتەرىن ازىرلەۋدى، ءتيىستى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالارى بويىنشا وتىنىمدەردى جەدەلدەتىپ قاراۋ شارالارىن قابىلداۋدى جانە تولىق پايدالانۋعا بەرىلگەنگە دەيىن ءاربىر جوبانى سۇيەمەلدەۋدى قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى. پرەمەر-مينيستر وسى سالادا باستالعان بارلىق جوبالاردى ىسكە قوسۋ جۇمىستارىن جەدەلدەتۋدى تاپسىردى.