قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن ءبىلىم، عىلىم جانە مادەنيەت ماسەلەلەرى جونىندەگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى (يۋنەسكو) اراسىنداعى قازاقستاندا يۋنەسكو اياسىنداعى 2-ساناتتى ورتالىق رەتىندە ورتالىق ازيا وڭىرلىك گلياسيولوگيا ورتالىعىنىڭ مارتەبەسىن قايتا جالعاستىرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويۋ تۋرالى» قاۋلى قابىلدادى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا يۋنەسكو اياسىنداعى وڭىرلىك گلياسيولوگيالىق ورتالىقتىڭ قىزمەتى قايتا جاڭارتىلادى. پرەزيدەنت 2024 جىلعى 12 ساۋىردە وتكەن ۇلتتىق عىلىم جانە تەحنولوگيالار كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا بۇل ورتالىقتىڭ كليماتتىق وزگەرىستەردى زەرتتەۋدەگى ماڭىزدى ءرولىن اتاپ ءوتتى.
«2020 جىلى الماتىدا يۋنەسكو شەشىمىمەن قۇرىلعان وڭىرلىك گلياسيولوگيالىق ورتالىق كليماتتىق وزگەرىستەردى زەرتتەۋگە ۇلكەن ۇلەس قوسىپ وتىر. ءبىزدىڭ عالىمدار مۇزدىقتاردىڭ ەرۋىن زەرتتەپ قانا قويماي، سەل تاسقىندارى مەن مۇزدىقتار كولدەرىنىڭ جارىلۋىنان بولاتىن قاۋىپتەردى تومەندەتۋ جولدارىن ىزدەۋدە. گلياسيولوگيالىق ورتالىقتىڭ الەۋەتىن تولىققاندى پايدالانۋ قاجەت. ۇكىمەت تاراپىنان ورتالىقتى عيماراتىمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى شەشىلىپ جاتىر. ءبىراق كەلىسىمنىڭ مەرزىمى اياقتالاتىندىقتان، ونى ۇزارتۋ قاجەت»، – دەپ اتاپ ءوتتى مەملەكەت باسشىسى.
يۋنەسكو اياسىنداعى ورتالىق ازيا وڭىرلىك گلياسيولوگيا ورتالىعى (ءارى قاراي – ورتالىق) 2020 جىلى قۇرىلعان جانە الەمدەگى يۋنەسكو اياسىنداعى جالعىز گلياسيولوگيالىق ورتالىق بولىپ تابىلادى.
ورتالىقتىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى:
- گلياسيولوگيا ماسەلەلەرى بويىنشا عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ.
- ورتالىق ازياداعى مۇزدىقتاردىڭ، قار جامىلعىسىنىڭ جانە ماڭگى مۇزدىڭ جاعدايىن باقىلاۋ.
- ءتۇرلى ۇيىمدار اراسىندا اقپارات الماسۋدى قامتاماسىز ەتۋ.
- ايماقتىق زەرتتەۋ باعدارلامالارىن ەنگىزۋ جانە دامىتۋ.
- سۋ قاۋىپسىزدىگى ماسەلەلەرىنىڭ گلياسيولوگيالىق اسپەكتىلەرىن ازىرلەۋ.
بۇل ورتالىق يۋنەسكو باعدارلامالارىن جۇزەگە اسىرۋعا كومەكتەسىپ، مۇشە مەملەكەتتەردىڭ تەحنيكالىق ساراپتاماسىن جانە تاجىريبەسىن بىرىكتىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، ايماقتىق جەلىلەر قۇرۋعا قولداۋ كورسەتىپ، رەسۋرس ورتالىعى رەتىندە قىزمەت اتقارادى.
كەلىسىمگە قول قويۋ ورتالىققا قازاقستان ءۇشىن اسا ماڭىزدى تاۋ مۇزدىقتارىنىڭ جۇيەلەرىنە جەدەل مونيتورينگ جۇرگىزۋگە، ترانسشەكارالىق باسسەيندەردەگى مۇزدىقتاردىڭ الاڭدارى مەن كولەمدەرىن باعالاۋعا، ولاردىڭ وزگەرۋ تەندەنسيالارىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل ەلدىڭ سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ شەشىمدەرىنە نەگىز بولادى جانە قازاقستاننىڭ سۋ قاۋىپسىزدىگىمەن تىكەلەي بايلانىستى.
كەلىسىم ورتالىقتى باسقارۋدىڭ كورپوراتيۆتىك پرينسيپتەرىن جانە ونىڭ ءتيىمدى عىلىمي، عىلىمي-ۇيىمداستىرۋشىلىق قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋدى قامتاماسىز ەتەدى. بۇل ورتالىقتى يۋنەسكو، حالىقارالىق سۋ ۇيىمدارى جانە باسقا دا ۇيىمداردىڭ ءىس-شارالارىنا بەلسەنە قاتىستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
كەلىسىمگە 2025 جىلى قول قويىلادى. بۇل جىل بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى تاراپىنان «حالىقارالىق مۇزدىقتاردى ساقتاۋ جىلى» دەپ جاريالانعان. كەلىسىم قازاقستانعا مۇزدىقتاردى ساقتاۋ جىلى مەن «كريوسفەرا عىلىمدارىن قولداۋعا ارنالعان ىس-ارەكەتتەر ونجىلدىعى» (2025–2034 جج.) اياسىندا ماڭىزدى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، 2026 جىلى قازاقستاندا بۇۇ قاراماعىنداعى وڭىرلىك كليماتتىق ءسامميتتى ءساتتى وتكىزۋگە جاعداي جاسايدى.