2024 جىلعى 25 قىركۇيەكتە اقتاۋ قالاسىندا «قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتى» كەاق قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن «SARAP» ەكسپەرتتىك كلۋبىنىڭ «ەنەرگەتيكالىق ساياسات جانە ازاماتتىق جاۋاپكەرشىلىكتىڭ قوعامدىق ساناداعى كورىنىسى» تاقىرىبىندا وڭىرلىك وتىرىسى ءوتتى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz
شارا بارىسىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2024 جىلعى 2 قىركۇيەكتە جاريالاعان «ادىلەتتى قازاقستان: زاڭ مەن ءتارتىپ، ەكونوميكالىق ءوسىم، قوعامدىق وپتيميزم» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى قاراستىرىلدى. سونىمەن قاتار، كۇن تارتىبىنە سايكەس اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسى بويىنشا الداعى رەفەرەندۋم، ەنەرگەتيكالىق ساياسات جانە ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ اعىمداعى جاعدايى تالقىلاندى.
كەزدەسۋگە ماڭعىستاۋ وبلىسى جانە قالالىق ءماسليحاتتاردىڭ دەپۋتاتتارى، قوعامدىق كەڭەستەر، پارتيا وكىلدەرى، عالىمدار، اتوم ەنەرگەتيكاسى سالاسىنداعى ماماندار، ازاماتتىق بەلسەندىلەر قاتىستى.
ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى تاقىرىبىندا قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتى باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ولجاس بەيسەنبايەۆ ءسوز سويلەپ، ماڭىزدى اسپەكتىلەردى اتاپ ءوتتى:
«پرەزيدەنت بيىلعى جولداۋدا ۇكىمەتكە جاڭاوزەن، قاشاعان جانە قاراشىعاناقتاعى گاز وڭدەۋ كاسىپورىندارىنىڭ قۇرىلىسىن تەزدەتۋدى تاپسىردى. سونداي-اق، 2025 جىلدى «جۇمىسشى ماماندىقتار» جىلى دەپ جاريالادى. بۇل، ارينە، ادال ەڭبەك، ماڭداي تەرىمەن قىزمەت ەتىپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە جاسالعان قادام. قازاقستاندا اەس سالۋ جالعىز ءوزى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ جالعىز شەشىمى رەتىندە قابىلدانباۋى كەرەك. الايدا ول عىلىم، تەحنولوگيا، ينفراقۇرىلىم سالالارىن دامىتۋدىڭ قۋاتتى كاتاليزاتورى بولا الادى»، – دەدى ولجاس بەيسەنبايەۆ.
قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى باۋىرجان سەرىكبايەۆ رەفەرەندۋمنىڭ ماڭىزدىلىعىن باسا ايتتى:
«جالپى رەفەرەندۋم وتكىزۋ مەملەكەت باسشىسى باستاعان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» كونسەپسياسىنىڭ پراكتيكالىق تۇرعىدا ورىندالۋىنىڭ ءبىر كورىنىسى. اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ، كەلەسى جىلدان باستاپ اۋدان جانە وبلىستىق ماڭىزى بار قالا اكىمدەرىن سايلاۋ پروسەسىنىڭ ىسكە قوسىلاتىنى، ەلدى تولعاندىرعان ماڭىزدى سۇراقتارعا قاتىستى رەفەرەندۋم وتكىزۋ ەلىمىزدە جاڭا ساياسي مادەنيەتتىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتەتىن وڭ وزگەرىستەر. الداعى رەفەرەندۋم وركەنيەتتى دەموكراتيالىق پروسەستەردىڭ ورنىعۋىنا، ازاماتتىق جاۋاپكەرشىلىكتىڭ ارتۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ ەسەپتەيمىن»، – دەدى ول.
ماڭعىستاۋ اتوم ەنەرگەتيكالىق كومبيناتى» ج ش س بن-350 رەاكتورلىق قوندىرعىسىنىڭ ديرەكتورى مارات مولداعۇلوۆ ءوز بايانداماسىندا قازاقستاندا اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى:
«اتوم ەنەرگەتيكاسى ەنەرگيامەن جابدىقتاۋدى دامىتۋعا جانە ەكونوميكانىڭ تۇراقتى وسۋىنە ىقپال ەتەتىن نەگىزگى فاكتورلاردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى. ول سەنىمدى، ەكولوگيالىق تازا جانە جوعارى ءتيىمدى ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋدى قامتاماسىز ەتكەندىكتەن، ءقازىر الەمدە تاپتىرماس ەنەرگيا كوزى بولىپ وتىر. سونىمەن قاتار، قازاقستاندا اەس سالۋ كومپانيالاردى دامىتۋ، بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جانە جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ ارقىلى جەرگىلىكتى ونەركاسىپكە پايدا اكەلەدى. جەرگىلىكتى كومپانيالار جۇمىستىڭ ەداۋىر بولىگىن ورىندايدى، بۇل ولاردىڭ الەۋەتىن ارتتىرىپ، ءوندىرىستىڭ وسۋىنە ىقپال ەتەدى. جوعارى تەحنولوگيالىق جوبالارعا قاتىسۋ جەرگىلىكتى ماماندارعا تاجىريبە جيناقتاۋعا جانە كاسىبي وسۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»، – دەدى ول.
ش.ەسەنوۆ اتىنداعى كاسپيي تەحنولوگيالار جانە ينجينيرينگ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گۋمانيتارلىق عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى كيىكباي جاۋلين بولاشاقتا ەنەرگيا تاپشىلىعىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا نازار اۋداردى.
وتىرىس قورىتىندىسى بويىنشا باسقا دا ساراپشىلار ەنەرگەتيكالىق ساياساتتىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىن اتاپ ءوتىپ، ءبىرقاتار ۇسىنىستار جاسادى. «ماڭعىستاۋ جەرگىلىكتى باستاما ورتالىعى» قوعامدىق قورىنىڭ ديرەكتورى جاقسىگۇل ماحانبەتوۆا جولداۋدا قويىلعان مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋدا ازاماتتىق قوعامنىڭ ءرولىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن بىرگە، «Amanat» ماڭعىستاۋ وبلىستىق فيليالى اتقارۋشى حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى انار شامشادينوۆا ساياسي شەشىمدەر قابىلداۋداعى جاستاردىڭ بەلسەندىلىگى تۋرالى وي قوزعادى. پىكىرتالاس قورىتىندىسى بويىنشا قاتىسۋشىلار ءبىرقاتار ۇسىنىستى ورتاعا سالدى.
وتىرىس بارىسىندا «SARAP» ەكسپەرتتەر كلۋبى قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتى ۇيىمداستىرعان تەلەفون ارقىلى ساۋالناما ناتيجەلەرىن جاريالادى.
ساۋالناما ناتيجەلەرى بويىنشا رەفەرەندۋمعا ەلەكتورالدى قاتىسۋ دەڭگەيى كەلەسى ساندارمەن سيپاتتالدى:
- ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 64%-ى قانداي دا ءبىر دارەجەدە رەفەرەندۋمعا بارۋعا دايىن ەكەنىن بىلدىرگەن.
- 45،4%-ى اەس سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋمعا ناقتى قاتىساتىنىن ايتقان.
- 18،6%-ى رەفەرەندۋمعا قاتىسۋعا تىرىساتىنىن حابارلاعان.
- 16،6%-ى رەفەرەندۋمعا قاتىسپايتىنىن بىلدىرگەن.
- 10،5%-ى قاتىسۋ تۋرالى ءالى شەشىم قابىلداماعان.
- 8%-ى رەفەرەندۋم تۋرالى العاش رەت ەستىگەنىن مالىمدەگەن.
- 0،9%-ى بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرۋگە قينالعان.
رەفەرەندۋمعا قاتىسۋعا دايىن ازاماتتاردىڭ ىشىندەگى 67،4%-ى اەس قۇرىلىسىن قولدايتىنىن، 22،8%-ى قارسى داۋىس بەرۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن ايتقان. ال، رەسپوندەنتتەردىڭ 9،8%-ى ءوز ۇستانىمىن ءالى انىقتاماعان.
جالپى، قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتى جۇرگىزگەن تەلەفون ساۋالناماسىنىڭ ناتيجەلەرى رەفەرەندۋمعا كەلۋگە دايىن ازاماتتار سانىنىڭ وسكەنىن جانە قازاقستاندا اەس سالۋ يدەياسىن قولدايتىنداردىڭ كوبەيۋىن كورسەتەدى. وسىلايشا، رەفەرەندۋم ناتيجەسىندە كوپشىلىك اەس سالۋ شەشىمىن قولدايدى دەپ بولجاۋعا بولادى.
انىقتاما:
«قازاقستان قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتى» كەاق قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا 2024 جىلعى 17-24 قىركۇيەك ارالىعىندا قازاقستاندىقتاردىڭ اەس سالۋعا جانە رەفەرەندۋمعا قاتىستى كوزقاراسىن زەرتتەۋ ماقساتىندا تەلەفون ساۋالناماسىن جۇرگىزدى. ساۋالناما قازاقستانداعى 18 جاستان اسقان ازاماتتاردىڭ جىنىسى، جاسى، قونىستانۋ ءتۇرى جانە تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا قامتيتىن جالپىۇلتتىق ىرىكتەمەگە سايكەس ءوتتى. ىرىكتەمە كولەمى 1200 رەسپوندەنتتى قۇرادى. ساۋالناما قازاقستاننىڭ 17 وبلىسى جانە استانا، الماتى، شىمكەنت قالالارىن قامتىدى. ساۋالناما ق ر وسك 2024 جىلدىڭ 17 قىركۇيەگىندەگى رەسمي حابارلاماسىنا سايكەس وتكىزىلدى.