ق ر پرەمەر-مينيسترى ءاليحان سمايىلوۆ ەلىمىزگە العاش رەت ساپارمەن كەلگەن قحر شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانى قكپ پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، 20-شاقىرىلىمداعى قكپ وك ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەسى ما سينجۋيمەن ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ كەڭ اۋقىمدى ماسەلەلەرىن تالقىلادى.
پرەمەر-مينيستر جۇڭگو قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ ءوتتى، ونىڭ جالپى تاۋار اينالىمى قۇرىلىمىنداعى ۇلەسى 18%-دى قۇرايدى. ماسەلەن، وتكەن جىلى ەكى ەل اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 34%-عا ءوسىپ، $24 ملرد-تان استى، بۇل 30 جىل ىشىندە قول جەتكىزىلگەن جاڭا رەكوردتىق كورسەتكىش بولدى. سونىمەن قاتار ول ءوزارا ساۋدا كولەمىنىڭ 40%-دان استامى شۇاا-عا تيەسىلى ەكەنىن ايتتى،-دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz ۇكىمەتتىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.
«ەكى مەملەكەت باسشىلارىنىڭ 2030 جىلعا قاراي تاۋار اينالىمىن $35 ملرد-قا دەيىن ۇلعايتۋ جونىندەگى مىندەتىن ەسكەرەتىن بولساق، قازاقستاننىڭ شىڭجاڭمەن ءوزارا ساۋداسى بۇدان دا زور ماڭىزعا يە بولادى. ءبىز قىتايلىق ارىپتەستەرىمىزبەن بىرگە وسىناۋ بيىك ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە دايىنبىز»، — دەدى ءاليحان سمايىلوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا ءوزارا ساۋدا-ساتتىق قارقىنى، ونىڭ ىشىندە شيكىزاتتىق ەمەس، تاۋارلىق پوزيسيالارمەن نىعايا تۇسۋدە. وسىعان بايلانىستى پرەمەر-مينيستر قىتايعا 135 تاۋار ءتۇرى بويىنشا قازاقستاندىق ءونىم ەكسپورتىن $1 ملرد-قا ۇلعايتا وتىرىپ، وڭ ءۇردىستى قولداۋدى ۇسىندى.
ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ ماڭىزدى باعىتى ينۆەستيسيالىق ىنتىماقتاستىق، اتاپ ايتقاندا، قۇنى $21 ملرد-تان اساتىن 52 بىرلەسكەن جوبانى ىسكە اسىرۋ بولىپ وتىر. جالپى، جۇڭگو قازاقستان ەكونوميكاسىنا ينۆەستيسيا سالعان ەلدەردىڭ توپ-5 قاتارىنا كىرەدى. سوڭعى 15 جىلدا قحر-دان ينۆەستيسيالاردىڭ جالپى اعىنى $23 ملرد-قا جەتتى.
«شۇاا ينۆەستيسيالىق قوعامداستىعىن بىرلەسكەن جوبالارعا قاتىسۋىن كەڭەيتۋگە شاقىرامىز»، - دەدى پرەمەر-مينيستر.
ءاليحان سمايىلوۆ ەكىجاقتى بايلانىستاردى دامىتۋدا شەكارا ماڭىنداعى وڭىرلەردىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلى ەرەكشە ەكەنىن ايتتى. وسىعان بايلانىستى ول الماتىدا ءبىرقاتار ءوڭىرارالىق كەلىسىمدەر مەن كوممەرسيالىق قۇجاتتارعا قول قويۋ جوسپارلانىپ وتىرعان شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعىنىڭ 2ء-شى دوستىق ديالوگىن وتكىزۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.
ءوز كەزەگىندە ما سينجۋي قازاقستان مەن قىتايدى تىعىز ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستار بايلانىستىراتىنىن اتاپ ءوتىپ، شۇاا اۋىل شارۋاشىلىعى، ونەركاسىپ، ەنەرگەتيكا، لوگيستيكا، ءبىلىم بەرۋ، يننوۆاسيا جانە ت. ب. باعىتتار بويىنشا ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى جانداندىرۋعا دايىن ەكەنىن مالىمدەدى.
«جۇڭگو مەن قازاقستانعا تاۋلار مەن وزەندەر ورتاق، ءبىز - تاتۋ كورشى ءارى سەرىكتەس ەلدەرمىز. وسى 30 جىل ىشىندە ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستى ءوزارا سەنىم رۋحىندا دامىتا ءبىلدى. ەكى مەملەكەت باسشىلارى بىرلەسىپ ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى كەڭەيتۋ جوسپارلارىن بەلگىلەدى. ءبىز ءتۇرلى سالالاردا قول جەتكىزىلگەن كەلىسىمدەردى جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك»، — دەدى ما سينجۋي.
كەزدەسۋ بارىسىندا شەكاراداعى كەدەرگىلەردى جويۋ جونىندەگى ءىس-قيمىلداردى ۇيلەستىرۋ ماسەلەلەرى ەگجەي-تەگجەيلى قوزعالدى. بىرلەسكەن كۇش-جىگەردىڭ ارقاسىندا شەكارالىق اۆتوموبيل بەكەتتەرىنىڭ وتكىزۋ قابىلەتىنىڭ ارتۋى بايقالادى، بۇل ەكى ەلدىڭ دە ەكونوميكالىق دامۋىنا ءتيىمدى بولىپ وتىر.
پرەمەر-مينيستر بەس پۋنكتتىڭ ەكەۋىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن جەدەلدەتىپ وتكىزۋ ءۇشىن «جاسىل دالىزدەر» ىسكە قوسىلعانىنا نازار اۋدارىپ، قالعان ۇشەۋىندە، ياعني: «دوستىق – الاشانكوۋ»، «مايقاپشاعاي – زيمۋناي» جانە «قالجات – دۋلاتى» بەكەتتەرىندە ولاردى ىسكە قوسۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار ءاليحان سمايىلوۆ قازاقستاندىق جۇك تاسىمالداۋشىلارعا قحر-عا كىرۋ ءۇشىن ۆيزا بەرۋ راسىمدەرىن جەدەلدەتۋ ماسەلەسىن كوتەردى، بۇل جالپى تاۋار اينالىمىنىڭ قارقىنىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
سونىمەن قاتار ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعىتى اياسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋ پەرسپەكتيۆالارى، «قورعاس» شىحو قىزمەتىن قالپىنا كەلتىرۋ، باقىلاۋ-وتكىزۋ بەكەتتەرىن جاڭعىرتۋ جونىندەگى جوسپارلار، ترانسشەكارالىق وزەندەردى پايدالانۋ جانە باسقا دا ءبىرقاتار ماسەلەلەر تالقىلاندى.
كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا تاراپتار ەكى ەلدىڭ ءوزارا ءتيىمدى ارىپتەستىگىن ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى كۇش-جىگەردى جۇمساۋعا دايىن ەكەندەرىن راستادى.