جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن قانداي قادامدار جاسالادى؟ پرەزيدەنت شەشىمىن ايتتى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz
ءوڭىر اكىمدەرى ايماقتاعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايعا قاراي شەشىم قابىلدايدى. كوممۋنالدىق تاريفتەردى 180 كۇنگە، ياعني التى ايعا دەيىن كوتەرۋگە موراتوريي ەنگىزىلەدى. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى ناشار توپتارى ءۇشىن نارىقتاعى باسپانانى جالعا الۋ قۇنى سۋبسيديالانادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە بالالار ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن «قازاقستان حالقىنا» دەپ اتالاتىن قوعامدىق قور قۇرىلادى. ول مەملەكەتتىك جانە جەكە كوزدەر ارقىلى قارجىلاندىرىلادى. قاسىم-جومارت توقايەۆ جيىن وتكىزىپ، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق احۋالدى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن وسىنداي تاپسىرما بەردى.
مەملەكەت باسشىسى اكىم، شەندى-شەكپەندىنى اقورداعا جينادى. جەدەل تۇردە ەلدەگى احۋالدى تۇراقتاندىرۋ كەرەك. تاڭدا ۇكىمەت وتستاۆكاعا كەتتى. اسقار ءماميننىڭ مىندەتىن اتقارۋ ءبىرىنشى ۆيسە-پرەمەر بولعان ءاليحان سمايىلوۆقا جۇكتەلدى. اتا زاڭعا سايكەس پرەمەر-مينيستر قىزمەتتەن بوساتىلعان سوڭ بۇكىل ۇكىمەتتىڭ وكىلەتتىگى توقتايدى. ۇكىمەت مۇشەلەرى جاڭا قۇرام جاساقتالعانشا، ءوز مىندەتتەرىن اتقارا بەرەدى. ەندىگى جەردە قانداي شارالار قابىلدانادى؟ نەگە باسىمدىق بەرۋ كەرەك؟
– ينفلياسياعا جول بەرمەۋ – اتقارۋشى بيلىكتىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. ءبىراق ول ورىندالمادى. بۇل ەل ۇكىمەتىنىڭ كەلەسى قۇرامىنىڭ جانە مينيسترلەر كابينەتىنىڭ جاڭا باسشىسىنىڭ ەڭ باستى مىندەتى بولادى - دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇكىمەتتىك كوميسسياعا، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا جانە ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمىنە جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ جۇمىستارى ءۇشىن العىس ءبىلدىردى. ال سۇيىتىلعان گاز باعاسىنىڭ وسۋىنە ۇكىمەت، سونىڭ ىشىندە، ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مەن «قازمۇنايگاز» جانە «قازاقگاز» كاسىپورىندارى كىنالى دەدى. الماتى قالاسى مەن ماڭعىستاۋ وبلىسىندا جاريالانعان توتەنشە جاعدايدان كەيىن احۋال بىرتىندەپ تۇزەلمەك. جالپى ءتۇپتىڭ تۇبىندە وسىنداي پروبلەما تۋىندايتىنىن مەملەكەت باسشىسى ءبىلدى. ءبىلدى دە، بىلتىر ماۋسىمدا ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى «قازاق گاز وڭدەۋ زاۋىتى» بازاسىندا سۇيىتىلعان گاز وندىرەتىن جاڭا زاۋىت سالۋعا پارمەن بەردى. الايدا تاپسىرما دەر كەزىندە ورىندالمادى.
– قازىرگى ۋاقىتتا جوبانىڭ تەك تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمەسى عانا دايىندالعان. ونى قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى شەشىلمەگەن. ەكىنشىدەن، سۇيىتىلعان گازدى تاراتۋ جانە ساۋداعا شىعارۋدىڭ قازىرگى ءتارتىبى پىسىقتالماعان. ەلەكتروندى ساۋدا بارىسىندا باعانىڭ ءوسۋىن شەكتەۋ تەتىكتەرى قاراستىرىلماعان. ناتيجەسىندە ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى ەلەكتروندىق ساۋدا بويىنشا جەدەل ارەكەت ەتىپ، ونى اۋىزدىقتاي الماعان - دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
ەلدە گاز سالاسىن رەفورمالاۋعا قاتىستى جۇيەلى ءادىس جوق. سوندىقتان سالادا وزگەرىستەر بولادى دەگەن پرەزيدەنت الداعى ۋاقىتتا ىشكى نارىقتى تاۋارلىق گازبەن تولىققاندى قامتاماسىز ەتۋدى بۇيىردى.
– ەشكىم ءوزىن ۇنەمى شىعىنعا ۇشىراتا بەرمەيتىنىن ءتۇسىنۋ ماڭىزدى. ەلىمىز گاز جانە گاز وڭدەۋ سالالارىندا ينۆەستيسياسىز، ءتىپتى گازسىز قالۋى دا مۇمكىن. سوندىقتان جۇيەلى، ءبىراق ويلاستىرىلعان جانە كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇزەگە اسىرىلاتىن رەفورمالاردان باسقا جول جوق. الداعى ۋاقىتتا گاز سالاسىن ساپالى تۇردە قايتا قاراپ، ىشكى نارىقتى تاۋارلىق گازبەن تولىققاندى قامتاماسىز ەتۋ كەرەك - دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
ەندى نە بولادى؟ جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن قانداي قادامدار جاسالادى؟ پرەزيدەنت شەشىمىن ايتتى.
– بىرىنشىدەن، مەن ماڭعىستاۋ بويىنشا ۇكىمەتتىك كوميسسيانىڭ ۇسىنعان شارالار كەشەنىن ماقۇلدايمىن.
ەكىنشىدەن، مونوپولياعا قارسى ورگانعا كاسىپكەرلىك كودەكستىڭ 119-بابىنا سايكەس سۇيىتىلعان گازدىڭ باعالارىن 180 كۇنگە ۋاقىتشا باعالىق رەتتەۋدى ەنگىزۋدى تاپسىرامىن. وبلىستاردا حالىق ءۇشىن شەكتى باعالار وتكەن جىلدىڭ سوڭىنداعى باعا دەڭگەيىنەن اسپاۋعا ءتيىس.
ۇشىنشىدەن، ۇكىمەتكە سۇيىتىلعان گازدى ەلەكتروندىق ساۋدا الاڭدارى مەن بيرجالار ارقىلى وتكىزۋگە تولىق كوشۋدى ءبىر جىلعا شەگەرۋدى تاپسىرامىن. وسى كەزەڭدە نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازانى مۇقيات ازىرلەپ، ساۋدا الاڭدارى جۇمىسىنىڭ اشىق بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ، باعانىڭ كۇرت ءوسۋىن شەكتەۋ تەتىكتەرىن ەنگىزۋ قاجەت.
تورتىنشىدەن، باس پروكۋراتۋراعا باسەكەلەستىكتى قورعاۋ اگەنتتىگىمەن بىرلەسىپ، باعالىق ءسوز بايلاسۋ مەن وزگە دە باسەكەلەستىككە قارسى ىس-ارەكەتتەرگە قاتىستى تەرگەۋ جۇرگىزۋدى تاپسىرامىن. تەرگەۋدى جەدەل جۇرگىزىڭىز. جيىرما كۇن ىشىندە ەسەپ بەرىڭىز - دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
گازبەن قوسا بەنزين، ديزەل، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ دا باعاسى رەتتەلەدى. ءوڭىر اكىمدەرى ايماقتاعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايعا قاراي شەشىم قابىلدايدى. كوممۋنالدىق تاريفتەردى 180 كۇنگە، ياعني التى ايعا دەيىن كوتەرۋگە موراتوريي ەنگىزىلەدى. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى ناشار توپتارى ءۇشىن نارىقتاعى باسپانانى جالعا الۋ قۇنى سۋبسيديالانادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە بالالار ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن «قازاقستان حالقىنا» دەپ اتالاتىن قوعامدىق قور قۇرىلادى. «جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعى تۋرالى» زاڭ ازىرلەنەدى.
ەلدىڭ ساياسي، الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق قۇرىلىمى وزگەرمەيدى. ۋنيتارلىق، زاڭ ۇستەمدىك قۇرعان مەملەكەت بولىپ قالا بەرەمىز. نارىقتىق ەكونوميكا قاعيداتىنان اينىمايمىز. كەڭەس سوڭىندا پرەزيدەنت وسىلاي دەدى.