جاڭا جيھاز، سەكوند حەندتەن الىنعان كيىمدەر قاندالانىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپ بولۋى مۇمكىن: الماتىلىق ماماندار زيانكەستەردەن قالاي قۇتىلۋ كەرەكتىگىن جانە دەزينفەكسيالىق وڭدەۋ قالاي جۇرگىزىلەتىنىن ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz
وكق الاڭىندا الماتى قالاسى بويىنشا سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتى مەن دەزينفەكسيا ورتالىعىنىڭ ساراپشى-ەپيدەميولوگتارىنىڭ قاتىسۋىمەن بريفينگ ءوتتى، ولار قالا تۇرعىندارىن جاندىكتەر مەن قاندالادان ءوز بەتىنشە قۇتىلۋدىڭ ورنىنا دەزينفەكسيالاۋشى ماماندارعا جۇگىنۋگە شاقىردى. سونداي-اق كورشىلەردى دەزينفەكسيا جۇرگىزىلىپ جاتقانىنان حاباردار ەتۋ قاجەت.
تابيعاتتا بارلىعى 40 مىڭنان استام قاندالا بار، ولاردىڭ قازاقستاندا 1500 ءتۇرى بار. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قاندالا ادام قانىمەن قورەكتەنەدى. ءبىر رەت شاققان كەزدە قۇرت-قۇمىرسقالار قاندالانىڭ سالماعىنان 2 ەسە ارتىق قان سورادى.
«ازاماتتار ءۇي قاندالاسىنا ءجيى شاعىمدانادى. ولار تۇنگى ۋاقىتتا بەلسەندى بولادى. ولار 4 ايعا دەيىن ءومىر سۇرەدى جانە تەك ادام بار جەردە بولادى. قاندالالار قىرىق كۇن ىشىندە داميدى جانە ءبىر ۋاقىتتا ءۇش جۇزگە دەيىن جۇمىرتقا سالادى. ولار ءۇشىن قولايلى ورتا - ەسكى اعاش جيھاز، ولار، ادەتتە، ەدەن جارىقتارىندا، پلينتۋس ارتىندا، سونداي-اق جيھازدا بولادى. ولار ءۇشىن قولايسىز ورتا - جاڭا بەتون ءمونوليتتى ۇيلەر، ءبىراق ادام جۇرگەن جەردىڭ ءبارى قاندالانىڭ جاڭا ورتاعا بەيىمدەلۋى ءۇشىن جەتكىلىكتى»، - دەدى الماتى قالاسى بويىنشا دەزينفەكسيا ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ۆاحيت سەيدۋالييەۆ.
ساراپشى سونىمەن قاتار بولمەنى دەزينسەكسيالىق جۇمىستارعا دايىنداۋ بويىنشا ۇسىنىستارىمەن ءبولىستى.
«قاندالاعا قارسى وڭدەۋ كەزىندە ءبىرىنشى كەزەكتە قوقىستى جويۋ كەرەك. ەڭ الدىمەن، جيھاز ارتقا تارتىلادى، ىڭعايلى جانە كەدەرگىسىز وڭدەۋ ءۇشىن - بارلىق بەتكى قاباتتار مەن ساڭىلاۋلار دەزينسەكسيا جۇرگىزۋگە قول جەتىمدى بولۋى كەرەك. ازىق-تۇلىك، ىدىس-اياق پەن كيىمدى الىپ تاستاۋ كەرەك. ەسكى، قاجەت ەمەس جيھازدى دا الىپ تاستاعان ءجون. توسەك-ورىندى قاعىپ، سىلكىپ، دالادا كەپتىرىپ العان ءجون. وڭدەۋ جۇرگىزۋ كەزىندە بولمەدە ارتىق ادامدار مەن جانۋارلار بولماۋى كەرەك»، - دەدى ۆ.سەيدۋالييەۆ.
ءۇي-جايعا دەزينفەكسيالىق وڭدەۋ 2-3 ساعات ىشىندە جۇرگىزىلەدى. وڭدەۋ مۇقيات سۋارۋ جانە ءسۇرتۋ ادىسىمەن جۇزەگە اسىرىلادى. وڭدەۋ جاسالىپ بولعاننان كەيىن، ءۇي-جاي ادامدار بولماعان كەزدە ءبىر تاۋلىككە جابىلۋى كەرەك. وڭدەۋ جۇرگىزىلگەننەن كەيىن ءبىر كۇن وتكەن سوڭ قاندالالار ولەدى. الدىن الۋ ماقساتىندا ءبىر ايدان كەيىن اتالعان ءۇي-جايعا دەزينسەكسيالىق وڭدەۋدى قايتالاعان ءجون.
دەزيفەكسيالىق پرەپاراتتارعا ەركىن قول جەتىمدى ەكەنىنە قاراماي، قاندالالارعا ءوز بەتىنشە وڭدەۋ ۇسىنىلمايدى. دەزينفەكسيا ورتالىعىنىڭ ماماندارى بۇل ماسەلە بويىنشا ارنايى قىزمەتتەرگە جۇگىنۋگە كەڭەس بەرەدى.
وڭدەۋ جانە دەزينسەكسيالىق جۇمىس جۇرگىزەتىن كومپانيانى تاڭداعاندا، ەڭ الدىمەن، بۇل نارىقتا بار-جوعىن ەسكەرۋ قاجەت. ەكىنشىدەن، وقۋدان وتكەنى تۋرالى كۋالىكتەرى بار تاجىريبەلى مامانداردىڭ بولۋى. ءۇشىنشىسى، ماماندار ءوز جۇمىسىندا قولداناتىن جابدىقتار مەن پرەپاراتتار.
«دەزينفەكسيا، دەزينسەكسيا، دەراتيزاسيا قىزمەتتەرى باسەكەلەستىك ورتادا. الماتى قالاسىنىڭ اۋداندىق سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ باسقارمالارىنىڭ باقىلاۋىندا 36 ساقتاۋ نىسانى جانە دەزينفەكسيا، دەزينسەكسيا، دەراتيزاسيا قۇرالدارى مەن پرەپاراتتارىن دايىنداۋ، ءوندىرۋ، وتكىزۋ بويىنشا 24 نىسان بار»، - دەپ اتاپ ءوتتى الماتى قالاسى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى گاۋحار قاتكەنوۆا.
جۋرناليستەردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، گاۋحار قاتكەنوۆا قاندالالاردى وڭدەۋ ناتيجەسىندە ادامداردىڭ ۋلانۋ جاعدايلارى بولماعانىن، ءبىراق 2019، 2021 جىلدارى مۇنداي فاكتىلەر تىركەلگەنىن حابارلادى. سودان كەيىن پاتەرلەر پەستيسيدتەر بولىپ تابىلاتىن ءبىرىنشى دارەجەلى ءقاۋىپتى پرەپاراتتارمەن وڭدەلدى. ولار اۋىل شارۋاشىلىعىندا ارامشوپتەردى جويۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ادامدار بۇل پرەپاراتتاردى نارىقتاردا تاڭبالاۋسىز جانە نۇسقاۋلىقسىز ساتىپ الادى. وڭدەۋ كەزىندە ازاماتتار كورشىلەرىنە ەسكەرتپەگەن، بۇل ۋلانۋعا اكەلدى.
ءوز كەزەگىندە الماتى قالاسى بويىنشا دەزينفەكسيا ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ۆاحيت سەيدۋالييەۆ ولاردىڭ ماماندارى قاندالالاردىڭ جويۋعا وتىنىمدەر تۇسكەن كەزدە الدىمەن پاتەردى تەكسەرەتىنىن، سودان كەيىن وڭدەۋ بويىنشا ءىس-شارالار جوسپارى ازىرلەنەتىنىن ايتتى. كليەنتتەردىڭ قالاۋى بويىنشا ولار كيىم مەن توسەك-ورىن جابدىقتارىن كامەرالىق وڭدەۋدى ۇسىنادى. اپتا سايىن دەزينفەكسيا ورتالىعىنا قالا تۇرعىندارىنان 1-2 ءوتىنىم كەلىپ تۇسەدى، ولار جاڭا جيھاز العانىن نەمەسە سەكوند حەندتەن كيىم ساتىپ العانىن تۇسىندىرەدى. بۇرىن مۇنداي وتىنىمدەر الدەقايدا از بولاتىن. تاعى بىر-ەكى جىل بۇرىن ايىنا بىر-ەكى ءوتىنىم كەلىپ ءتۇستى، سودان كەيىن ءقازىر اپتا سايىن ءتۇسىپ تۇرادى.
«كەشە عانا ءتورت قاباتتى ءۇيدىڭ تۇرعىنى بىزگە ۇيىندە قاندالانىڭ پايدا بولعانى تۋرالى حابارلادى. ءبىزدىڭ ماماندار ءوتىنىمدى قابىلداپ، وڭدەۋ جۇمىستارىن باستادى»، - دەدى ۆاحيت سەيدۋالييەۆ.
دارىگەر-ەپيدەميولوگ بەكبولات وتەگەنوۆ قاندالانىڭ پاتەرگە تۇرمىستىق زاتتارمەن جانە كيىممەن بىرگە كەلەتىنىن ايتتى. ادەتتە ولاردىڭ شاققانى بىلىنبەيدى، تەك بىرنەشە كۇننەن كەيىن ادام تەرىسىنىڭ قىزارعانىن كورەدى.
«ەگەر وسىنداي جاندىكتەر كوپ قاباتتى ۇيدە پايدا بولسا، جالپى وڭدەۋ جۇرگىزگەن ءجون. مەن تەك قاندالالار تۋرالى ايتىپ وتىرعان جوقپىن. بۇل جپيك پەن پيك-تىڭ قۇزىرەتىندە»، - دەپ ەسەپتەيدى بەكبولات وتەگەنوۆ.
قورىتىندىلاي كەلە، دەنەدە جاندىك شاققاننان كەيىنگى قىزارعان بەلگى قاندالانىڭ پايدا بولۋىنىڭ ايقىن بەلگىسى بولىپ سانالادى.