الماتىدا وتكەن "تۇركى الەمىنىڭ مەديا كەڭىستىگى: جاڭا داۋىردەگى مىندەتتەر مەن مۇمكىندىكتەر" اتتى VI حالىقارالىق تۇركىتىلدەس جۋرناليستەر مەديا فورۋمى وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك، اقپاراتتىق ساياسات جانە قازىرگى مەديانىڭ جاڭا مىندەتتەرىن تالقىلاعان ماڭىزدى الاڭعا اينالىپ كەلە جاتىر. بۇل جولعى فورۋمعا دا قازاقستان، تۇركيا، ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن ەۋروپادان جەتەكشى ب ا ق باسشىلارى، جۋرناليستەر، ساراپشىلار، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم وكىلدەرى، دەپۋتاتتار، مەديا مەنەدجەرلەر جانە جاس ماماندار قاتىستى.
جيىندا مەديا سالاسىنىڭ وڭىرلىك تۇراقتىلىقتى ساقتاۋداعى ءرولى ەرەكشە اتاپ ءوتىلدى. گەرمانياداعى تۇرىك مەدياسى اسسوسياسياسىنىڭ ساراپشىسى ادنان وزتۇركتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى الەمدە مەديا تەك اقپارات تاراتۋشى عانا ەمەس، حالىقتار اراسىنداعى سەنىم مەن ديالوگتى قالىپتاستىراتىن، كەيدە كەرىسىنشە، شيەلەنىس تۋىنداتۋى مۇمكىن كۇشكە اينالىپ وتىر.
"مەديا - جۇرەكتەر اراسىنداعى كوپىر. ەگەر ءبىز اقپاراتتى دۇرىس جەتكىزسەك، قوعامداعى قورقىنىش ازايادى، ال جالعان اقپارات كوبەيسە، ونىڭ سالدارى اۋىر بولادى"، - دەدى ساراپشى.
ول كاۆكازداعى قاقتىعىس كەزىندە جەلىدە تاراعان فەيكتەردىڭ ەتنوسارالىق وشپەندىلىكتى كۇشەيتكەنىن، ال كاسىبي مەديانىڭ تەكسەرىلگەن اقپارات ارقىلى جاعدايدى جۇمسارتۋعا ۇلەس قوسقانىن مىسالعا كەلتىردى. ادنان وزتۇرك تاياۋ شىعىستاعى ديالوگتىق تەلەجوبالاردى دا اتاپ ءوتتى. ءبىر تەلەارنا جاس بۋىندى ورتاق ستۋدياعا جيناپ، اشىق اڭگىمە جۇرگىزگەن.
"جاستار بىر-بىرىنە قارسى تاراپ ەمەس، ورتاق ايماقتىڭ بالالارى رەتىندە سويلەستى. بۇل ميلليونداعان كورەرمەننىڭ ساناسىنداعى ستەرەوتيپتەردى بۇزدى"، - دەدى ول.
ساراپشى مەديانىڭ نەگىزگى ميسسياسى ادام تاعدىرىن قورعاۋ، قوعامداعى ءتۇسىنىستى نىعايتۋ ەكەنىن اتاپ ءوتتى. "مەديا قورقىنىش تۋدىرماۋى كەرەك. ناعىز قاۋىپسىزدىك انانىڭ كوز جاسىن، بالانىڭ قورقىنىشىن، جاستىڭ ءۇمىتىن شىنايى كورسەتە بىلۋدە جاتىر. شىنايى جۋرناليست - ادامدى قورعاۋشى" دەگەن ول باسپا باسىلىمدارىنىڭ قازىرگى جاعدايى، سيفرلىق مەديانىڭ ىقپالى جانە گەرمانياداعى ءداستۇرلى گازەت نارىعىنداعى وزگەرىستەر تۋرالى كەڭىنەن باياندادى. ول جۋرناليستيكاداعى 40 جىلدان استام تاجىريبەسى ارقىلى سالانىڭ رۋحاني جاۋاپكەرشىلىگى ەكەنىن جەتكىزدى.
"جۋرناليستيكا كۇندەلىكتى سۋعا جازىلىپ جوعالاتىن دۇنيە ەمەس، ۋاقىتقا، تاريحقا جازىلاتىن امانات. بۇل سالادا ءبىز ءاردايىم ادال ەڭبەك ەتىپ، قىزعانىشقا جول بەرمەي، كاسىبي مادەنيەتتى باستى ورىنعا قويدىق"، - دەدى ول.
ساراپشى گەرمانياداعى جانە جاپون گازەت نارىعىنداعى ەرەكشەلىكتەرگە توقتالىپ، سيفرلىق داۋىردە ءداستۇرلى ءباسپاسوزدىڭ ماڭىزى كەمىمەۋ كەرەك ەكەنىن ايتادى. گازەتتەردىڭ جابىلۋى، ينتەرنەتتەگى اقپاراتتىڭ وسال تۇستارى، سايتتارعا جاسالاتىن شابۋىلدار تۋرالى ايتا كەلە، مەديانىڭ سەنىمدىلىگى تەك باسپا ءسوز مادەنيەتىن ساقتاۋمەن بايلانىستى ەكەنىن ءمالىم ەتتى.
ونىڭ ايتۋىنشا، ينتەرنەت تولىق سەنىم ارتار ورتا ەمەس. سەبەبى ءبىر عانا شابۋىل ادامنىڭ جىلدار بويعى جۇمىسىن قۇرتادى. سوندىقتان گازەت - جاۋاپكەرشىلىك پەن سەنىمدىلىكتىڭ سيمۆولى. گازەت جوعالسا، پىكىر، تالداۋ، وي جوعالادى. سونداي-اق ول گەرمانيادا ەنگىزىلىپ جاتقان كورپوراتيۆتىك جانە جەكە جازىلىم جۇيەلەرىنىڭ تيىمدىلىگىنە توقتالىپ، ءباسپاسوزدى قولداۋ قوعامدى قولداۋ ەكەنىن ايتتى.
"گازەت - مەكتەپ. ول ادامدى تاربيەلەيدى، وي قالىپتاستىرادى، قوعام ايناسى بولىپ قالا بەرەدى"، - دەدى ول.