الماتى قالاسىنىڭ تورىندە، الماتى پوليتەحنيكالىق كوللەدج قابىرعاسىندا VI «Worldskills Kazakhstan» ۇلتتىق چەمپيوناتى ءوز مارەسىنە جەتتى. ەكى اپتاعا سوزىلعان دودا ەلىمىزدىڭ 17 وڭىرىنەن كەلگەن 450-دەن استام جاس مامان ءوز سالاسىندا جەڭىسكە جەتىپ، ۇزدىكتەردىڭ ۇزدىگى بولۋ ءۇشىن WorldSkillsء-تىڭ 30 نەگىزگى جانە 40-تان استام قوسىمشا قۇزىرەتتىلىكتەرى بويىنشا ءوتتى. جەڭىمپازدار نۇر-سۇلتان قالاسىندا ماراپاتتالاتىن بولادى. ال ءبىز ازىرگە قالامىزدىڭ نامىسىن قورعاپ جۇرگەن دارىندى جاستارمەن جاقىنىراق تانىساتىن بولامىز.
كەز كەلگەن كاسىپ – ءناسىپ. ءبىز بايقامايتىن ماڭىزدى ماماندىقتار قانشاما؟ مىسالى، ۇيىڭىزگە ينتەرنەت جەلىسى قالاي تارايتىنىن بىلەسىز بە؟ كابەلدىك جۇيەلەردى قۇراستىراتىن كىمدەر؟ دياس جانسەرىك ەسىمدى ستۋدەنت - ءقازىردىڭ وزىندە كابەلدىك جۇيەلەردى قيىننان قيىستىراتىن مامان. جوعارىدا ايتىلعان Worldskills ۇلتتىق چەمپيوناتىنىڭ اقپاراتتىق كابەلدىك جەلىلەر ساناتى بويىنشا قاتىسۋشىسى بۇل ماماندىققا قالاي كەلگەنىن، دايىندىق بارىسىمەن تانىستىرعان بولاتىن.
اقپاراتتىق كابەلدى جۇيە ادامدارعا ينتەرنەت جەلىسىنە كىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. كەز-كەلگەن كومپيۋتەردى ينتەرنەتكە جالعاۋ ءۇشىن روۋتەر كەرەك، ال ول قۇرىلعى ءبىز ايتىپ وتىرعان اقپاراتتىق كابەلدەر ارقىلى عانا جالعانادى. وسىنداي ماڭىزدى ماماندىققا ءبىزدىڭ كەيىپكەر ارمان قۋىپ ەمەس، ۇزاق تولعانىستان كەيىن كەلگەنىن ايتادى.
«شىنى كەرەك، بۇل سالاعا ارمان قۋىپ كەلگەن جوقپىن. باسىندا باعدارلاماشى بولعىم كەلدى، كەيىن اينىپ قالدىم. سەبەبى ماعان تەك باسپەن عانا ەمەس، قولمەن دە جۇمىس ىستەيتىن سالا جاقىن ەكەنىن ءتۇسىندىم. سول سەبەپتى تاڭداۋىم وسى كابەلدىك جەلىلەر سالاسىنا ءتۇستى. مۇندا الدىمەن بارلىعىن قولمەن قۇراستىرىپ، كەيىن ونى اقىلمەن قاجەتتى كۇيگە كەلتىرۋ كەرەك»، - دەدى دياس.
بۇل سايىسقا قالا اتىنان العاش باعىن سىناعان دياس جەرگىلىكتى كونكۋرستان مۇدىرمەي ءوتتى. كەلەسى رەسپۋبليكالىق دوداعا جولداما الۋعا بارىنشا تىرساتىنىن ايتىپ، سول ماقساتتا ءوز قولىمەن جاتتىعۋعا ارنالعان ستەند جاساپتى.
«جەڭىسكە جەتۋ ءۇشىن تىڭعىلىقتى دايىندىق كەرەك. ءوز قولىممەن جاتتىعۋعا ارنالعان مىنا ستەندتى جاساپ شىقتىم. كابەلدى جەلىلەردى وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن بۇل كونسترۋكسيانى جاساۋدا مەتالل مەن اعاش قولداندىم. وسى ستەندتىڭ كومەگىمەن تەز ارادا كابەل قۇرىپ، ولاردىڭ ارالارىن دۇرىس جالعاۋدا شىڭدالا تۇسۋگە بولادى»، - دەدى ستۋدەنت.
جالپى، كونكۋرستا الدىمەن قاجەتتى جەلىلەردى وتكىزۋ، كابەلدى تاپسىرماعا سايكەس قۇراستىرۋ باعالانادى، ال كەيىن ءىس جۇزىندە جۇمىس ىستەۋ قابىلەتى قاراستىرىلادى. مىسالى، دياس ءبىر كابەلدى قۇراستىرعاننان كەيىن دايىن كانال پايدا بولدى. سول ارقىلى ينتەرنەت، ۇلكەن دەرەكتەردى وتكىزۋ مۇمكىندىگى تۋدى. اتالمىش ستەند دودادا قۇراستىرىلاتىن ستەندتىڭ كىشىرەيتىلگەن ءتۇرى بولعانىمەن، بارلىق فۋنكسيونالدارى بىردەي ەكەن. جاس جىگىت ونى دا ءوز كورىپ، تاپسىرمانى بارىنشا قيىنداتىپ، جىلدامدىعىن جەدەلدەتۋدى ماقسات تۇتقانىن ايتادى.
«وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعان ستەندتە كوممۋتاتورلار، 5 ساناتتى وپتيكالىق كروسستار، IP كامەرالار، روۋتەرلەر مەن وپتيكالىق جەلىلەرگە ارنالعان مۋفتالار مەن كابەلدەردىڭ ءوزى ورنالاسقان. مەن كونكۋرستان الدىن-الا كەلگەن تاپسىرمانى ءوزىم ءۇشىن قيىنداتا ءتۇستىم. قاراپايىم قۇراستىرۋدا بارلىعىن جيناپ، بىر-بىرىمەن بايلانىستىرىپ، ءبىر مۋفتانى ورناتا سالۋ جەتكىلىكتى. ال مەن ءبىر ەمەس، ەكى مۋفتانى ورناتىپ، ءۇشىنشىسىن كۇتۋدەمىن. مۇنداعى كەز-كەلگەن ارتىق قيمىل ءبىراز ۋاقىتتى الادى، مەنىڭ ماقساتىم – از ۋاقىتتىڭ ىشىندە اۋقىمدى جۇمىس اتقارۋ»، - دەپ ويىمەن ءبولىستى ونەرپاز.
زاۋىتتاردى جەتىلدىرۋ - جاستاردىڭ قولىندا
تولىقتاي اۆتوماتتاندىرىلعان زاۋىتتىڭ كىشىگىرىم ءپروتوتيپىن كورگەنسىز بە؟ كوللەدج ستۋدەنتى الەكساندر شۆەسوۆ پەن ونىڭ دوسى كىشىگىرىم زاۋىت قۇراستىرىپ، ارنايى باعدارلامالاۋ ءتىلى ارقىلى ونى تولىق ىسكە قوسا العان. قۇراستىرىلعان ونەركاسىپ ورنى جەكە 4 مودۋلدەن تۇرادى، وندا ءتۇرلى قىزمەتكە جاۋاپ بەرەتىن ستانسيالار ورنالاسقان. سايىس بارىسىندا مودۋلدەردىڭ ەكەۋىن جيناۋعا 3 ساعاتتان، ۇشىنشىسىنە 4 ساعات بەرىلسە، ءتورتىنشى مودۋل جەكە قوسىلادى. اۆتوماتتى تۇردە دالدەنگەن كونترولەرلەر ورناتىلعان مودۋل بولشەكتەلمەي، زاۋىتتان دايىن كۇيىندە كەلەدى ەكەن.
وزدەرىڭىز بايقاعانداي، قۇراستىرۋدان بولەك، ءار بولشەكتى جۇمىس ىستەتەتىن باعدارلامانىڭ سىر-قىرىن بىلەتىن ادام كەرەك. سوندىقتان دوداعا ەكى ادام قاتىسادى. الەكساندر مونتاجشى بولسا، ارىپتەسى – باعدارلامالاۋشى. ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىزدىڭ مىندەتى ستانسيانى جيناۋ بولسا، دوسى ءار قيمىلعا باعدارلاما جازادى.
كەيىپكەرىمىز بىزگە تانىستىرعان ستانسيا «مودۋل ابۋ-دابي» دەپ اتالادى. سەبەبى، مۇنداي العاشقى ستانسيا اتالمىش قالادا قۇراستىرىلعان. تازا تاقتايعا اتالعان 4 مودۋل ورناتىلادى. ءبىرىنشى مودۋل – handing (ورنالاستىرۋ) بارىسىندا بەلگىلى ءبىر زات ماگازينگە جۇكتەلەدى. ودان ءارى كوتەرگىش قۇرىلعىمەن سۇرىپتاۋعا جىبەرىلەدى. مىسالى، زات رەتىندە «قىزىل» مەن «قارا» قاقپاقتى الار بولساق، ءبىرىنشىسى سۇرىپتاۋدان ءوتىپ، جولىن جالعاستىرادى، ەكىنشىسى جارامسىز دەپ تانىلىپ، ارنايى قوقىسقا جىبەرىلەدى. Bootling مودۋلىندە بەلگىلى ءبىر ىدىسقا سۋسىمالى ماتەريالدار قۇيىلادى، جارتىلاي دايىن ءونىم Joining مودۋلىنە ءتۇسىپ، وندا قاقپاق جابىلادى. سوڭعى Packing ايالداماسىندا دايىن ءونىم ورامامەن قاپتالادى.
وسىنداي كوپفۋنكسيونالدى زاۋىتتىڭ ىسكە قوسىلۋى ءۇشىن ەكى قاتىسۋشىنىڭ دا ءبىراز تەر توگۋى قاجەت. جالپى ستانسيا داچيكتەردەن تۇراتىن ەلەكترونيكا مەن اۋادان تۇراتىن پنيەۆماتيكا ارقىلى جۇمىس ىستەگەندىكتەن الەكساندر زاۋىتتى قۇراستىرىپ قانا قويماي، بارلىق رەتتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىسادى. اۋانى قاجەتتى قالىپقا كەلتىرۋ، داچيكتەردىڭ ىستەن شىقپاۋى – بارلىعى ونىڭ قۇزىرىندا. سايىس بارىسىندا قويىلاتىن تالاپتار مەن مىندەتتەر جايلى الەكساندر تولىقتىرا ءتۇستى.
«الدىمەن تازا جۇمىس تاقتاسى بەرىلەدى. بارلىق مودۋلدەر بولشەكتەلگەن تۇردە بولادى. ستانسيانى قۇراستىرۋ بويىنشا قاجەتتى قۇجاتتار (نۇسقاۋلىق) بەرىلەدى. مىسالى، مىنا ستانسيانىڭ بىرنەشە قىزمەتى بولۋى مۇمكىن، وعان قوسا ستانسيانىڭ سانى دا شەكتەلمەيدى. سوندىقتان بارلىعى قۇجاتتار مەن باستى ساراپشىعى بايلانىستى. نۇسقاۋلىقتا ستانسيانىڭ سىرتقى كەلبەتى، فۋنكسيونالى، باعدارلامالاۋ ءتىلى بارلىعى ەسكەرىلگەن. فۋنكسيالار قۇجاتتاردا كورسەتىلگەندەي بولۋى ءتيىس. ارتىق، كەم تۇستارى بولماۋى كەرەك»، - دەدى ونەرتاپقىش.
باعدارلامالاۋ تىلىنە كەلەر بولساق، بارلىعى «بيتتەردە» جازىلادى ەكەن. مىسالى، 5 بيت «زاتتى كوتەرۋ» ارەكەتىنە جاۋاپ بەرەدى. ءسويتىپ ءار بۇيرىققا الدىن الا باعدرالاما جازىلادى. ءار قيمىل، ىس-ارەكەت – باعدارلاما، بارلىق جۇيە «داچيكتەر» مەن «تايمەرلەر» ارقىلى جۇمىس ىستەيتىندىكتەن، ولار الدىن-الا دالدەنەدى، تەكسەرىلەدى. ورتاق باعدارلامانىڭ ارقاسىندا زاۋىتتىڭ باسىم بولىگىن قاراپايىم پلانشەت ارقىلى باسقارۋعا بولادى ەكەن.
الايدا جەڭىسكە جەتۋ ءۇشىن ساپالى قۇراستىرۋ مەن مۇدىرمەيتىن باعدارلاما ازدىق ەتەدى ەكەن. ۇزدىك اتانۋ سايىس سوڭىندا جوبانى ۇتىمدى قورعاپ شىعۋعا دا بايلانىستى. قۇراستىرىلعان كىشىگىرىم زاۋىت جايلى جان-جاقتى ايتىپ، قانداي مىندەتتەر اتقاراتىنىن ناقتى جەتكىزۋ كەرەك. باس ساراپشى جارناما كومپانياسىنا دا باعا بەرەدى.
جوعارىدا ايتىلعان پرينسيپ بويىنشا ەلىمىزدىڭ «راحات»، «اقساي نان» سىندى ءبىراز ءىرى زاۋىتتارى جۇمىس ىستەيدى. ءقازىر كاسىپكەرلەردىڭ كوبىسى جۇمىستى وڭتايلاندىرىپ، ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ ءۇشىن ءۇشىن اۆتوماتتى جۇيەگە كوشۋدە. ودان بولەك ادامداردىڭ اۋىر نەمەسە ءقاۋىپتى جۇمىستان بوساتۋ دا سەبەپ بولدى. مۇنداي ماشينالار سىنا قالعان جاعدايدا بولشەكتەرىن اۋىستىرىپ، جۇمىستى قايتا جانداندىرۋعا بولادى. سوندىقتان الەكساندر سىندى ماماندار بۇگىنگى كۇننىڭ قاجەتتىلىگى.
«مەن وسى تاقىرىپ توڭىرەگىندە ءالى دە ءبىلىمىمدى تەرەڭدەتكىم كەلەدى. ءبىلۋ كەرەك دەگەننىڭ بارلىعىن زەرتتەپ، تاجىربيە جيناقتاۋىم قاجەت. كەيىن ءوندىرۋشى كومپانيالاردىڭ بىرىنە جۇمىس ىستەۋگە بولادى. الايدا ىزدەنىسىم جەمىسىن بەرىپ، العا باسىپ جاتسا ءوز قۇرالىمدى دا ويلاپ تابامىن دەپ ويلايمىن»، - دەپ ءسوزىن اياقتادى كەيىپكەر.