الەۋمەتتىك جەلىدە NASA-نىڭ باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىنان الىنعان ۆيدەو تارادى. جازبالاردا "NASA مارستا تىرشىلىك تاپقانىن جاريالادى!" دەلىنگەن. X جەلىسىندەگى جازبا 5 ميلليون رەت قارالسا، "مارستا ءومىر بار!" دەپ جازىلعان سۋرەت Instagram-دا 10 مىڭنان استام ءلۇپىل جيناعان. Snopes اقپاراتتىڭ راس-وتىرىگىن انىقتادى،- دەپ حابارلايدى اqshamnews.kz ءتىلشىسى Factcheck.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
ۆيدەو NASA-نىڭ 2025 جىلعى 10 قىركۇيەكتەگى باسپا ءسوز بريفيڭىنەن الىنعان. وندا اگەنتتىكتىڭ ۋاقىتشا باسشىسى شون داففي: "بۇل – مارستاعى ءومىردىڭ ەڭ ايقىن بەلگىسى بولۋى مۇمكىن" دەپ ايتقان. ءبىراق ونىڭ "مۇمكىن" دەگەن سوزىنە نازار اۋدارۋ كەرەك. ويتكەنى NASA مارستا ءومىردىڭ ناقتى تابىلعانىن ەمەس، ءۇمىت بەرەتىن بەلگىلەردى انىقتاعانىن حابارلاعان. عالىمدار ونى "تىرشىلىكتىڭ دالەلى" دەپ جاريالاۋ ءۇشىن ءالى دە قوسىمشا زەرتتەۋ جۇرگىزۋى قاجەت.
سول كۇنى جاريالانعان عىلىمي ماقالاعا سايكەس، NASA مارس جىنىستارىنىڭ قۇرامىندا ۆيۆيانيت پەن گرەيگيت بولۋى مۇمكىن ەكەنىن انىقتاعان. NASA تاراتقان باسپا ءسوز حابارلاماسىندا بۇل مينەرالدار ەجەلگى ميكروورگانيزمدەردىڭ ىقتيمال "بيوبەلگىسى" بولۋى مۇمكىن دەپ تۇسىندىرىلگەن. "بيوبەلگى" – پلانەتاداعى تىرشىلىك اسەرىنەن قالىپتاساتىن زات نەمەسە قۇرىلىم، الايدا ونى راستاۋ ءۇشىن قوسىمشا زەرتتەۋ مەن دەرەكتەر قاجەت.
جەر بەتىندە ۆيۆيانيت كوبىنە شوگىندىلەردە، وسىمدىك تۇزەتىن باتپاقتاردا جانە ورگانيكالىق زاتتاردىڭ ىدىراۋى كەزىندە پايدا بولادى. ال كەيبىر ميكروورگانيزمدەر گرەيگيتتى تۇزە الادى. NASA-نىڭ مالىمەتىنشە، بۇل مينەرالدار شوگىندىلەر مەن ورگانيكالىق زاتتاردىڭ ءوزارا رەاكسياسى ناتيجەسىندە ءتۇزىلۋى مۇمكىن، ال مۇنداي رەاكسيالار ميكروورگانيزمدەرگە وسۋگە قاجەت ەنەرگيا كوزى بولا الادى.
الايدا NASA بۇل مينەرالدار تىرشىلىك بولماعان جاعدايدا دا قالىپتاسادى دەيدى. مىسالى، ولار ۇزاق ۋاقىت جوعارى تەمپەراتۋرانىڭ اسەرىنەن، قىشقىلدى ورتادا نەمەسە ورگانيكالىق قوسىلىستاردىڭ بايلانىسۋى ارقىلى پايدا بولۋى ىقتيمال. بۇل تۇستا عالىمداردى قىزىقتىرعان باستى سەبەپ – جىنىس قاباتتارى بۇرىن جوعارى تەمپەراتۋرا نەمەسە قىشقىلدىق اسەرگە ۇشىراعانىن كورسەتپەگەن. عالىمدار ورگانيكالىق قوسىلىستاردىڭ تومەن تەمپەراتۋرادا مينەرالداردى تۇزۋگە قاجەتتى رەاكسيالاردى ىسكە قوسا الاتىنى نە قوسا المايتىنىن ازىرگە بىلمەيدى.
دەگەنمەن NASA زەرتتەۋشىلەرى مينەرالداردى مارستاعى ەجەلگى تىرشىلىكتىڭ ناقتى دالەلى دەپ ايتۋعا اسىقپاۋ كەرەگىن ەسكەرتتى.
"استروبيولوگيالىق تۇجىرىمدار، اسىرەسە جەردەن تىس وتكەن ءومىردى تابۋعا قاتىستى مالىمدەمەلەر ايرىقشا دالەلدەردى قاجەت ەتەدى"، – دەدى NASA عالىمى كەتي مورگان.
سول سەبەپتى جەلىدەگى "NASA مارستان تىرشىلىك تاپتى" دەگەن جالعان اقپارات.