NARXOZ ۋنيۆەرسيتەتىندە «قۇقىقتىق مەملەكەتتى نىعايتۋداعى كونستيتۋسيالىق رەفورمالار مەن زاڭنامالىق جاڭعىرتۋدىڭ ءرولى» تاقىرىبىندا حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسيا ءوتتى، - دەپ حابارلايدى Aqshamnews.kz.
حالىقارالىق عالىمدار باس قوسقان كونفەرەنسيادا كەلەلى ماسەلەر تالقىعا سالىنىپ، كونستيتۋسيالىق رەفورمالار مەن زاڭنامالىق جاڭعىرتۋلار جوعارى دەڭگەيدە تالداندى. كونفەرەنسيانى ۇيىمداستىرۋشىسى – NARXOZ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبى. اتالمىش كونفەرەنسيانى – قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور تالعات سارسەنبايەۆ جۇرگىزدى.
كونفەرەنسيا جۇمىسىنا زاڭ شىعارۋشى، اتقارۋشى جانە سوت بيلىگىنىڭ وكىلدەرى، قوعامدىق ۇيىمدار، حالىقارالىق جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، قۇقىق سالاسىنىڭ ساراپشىلارى، پولشا، رەسەي فەدەراسياسى، وزبەكستان، قىرعىزستان ەلدەرىنەن كەلگەن جەتەكشى عالىمدار مەن تاجىريبەلى ماماندار قاتىستى.
كونفەرەنسيا اياسىندا NARXOZ ۋنيۆەرسيتەتى قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ كريميناليستيكالىق وقۋ پوليگونى تانىستىرىلدى.
ءىس-شارا بارىسىندا كونستيتۋسيوناليزم، زاڭ ۇستەمدىگى جانە جاريا بيلىك ينستيتۋتتارى، مەملەكەتتىك جانە سوت جۇيەلەرىن جەتىلدىرۋ، تيىمدىلىك پەن ەسەپتىلىك قاعيداتتارى، ادام قۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتۋ، قۇقىقتىق كەپىلدىكتەر مەن الەۋمەتتىك ينستيتۋتتاردىڭ قىزمەتى، مەملەكەتتىك باسقارۋدى سيفرلاندىرۋ ۇدەرىستەرى جانە ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ تەتىكتەرى، سونداي-اق حالىقارالىق ستاندارتتار مەن ولاردى ۇلتتىق قۇقىقتىق جۇيەگە ەنگىزۋ ەرەكشەلىكتەرى تالقىلاندى.
پارلامەنتتىك رەفورمانى جۇرگىزۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىرىنشى پرورەكتورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ەركىن دۇيسەنوۆ ءوزىنىڭ بايانداماسىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان پارلامەنتتىك رەفورما اياسىندا كونستيتۋسيالىق نورمالارعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ جونىندە ۇسىنىستار ايتىلدى.
ە.ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى نۇرلان دۋلاتبەكوۆتىڭ بايانداماسى تۇڭعىش قازاق زاڭگەرى، عالىم، زاڭ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى تايىر كۇلتەلەيەۆتىڭ عىلىمي مۇراسىنا ارنالدى.
زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور قابدۋلساميح ايتحوجين ءوز بايانداماسىندا قازاقستاندىق قوعامدى ساياسي جاڭعىرتۋدىڭ قۇرامداس بولىگى رەتىندەگى قۇقىقتىق رەفورما ۇدەرىسىنە توقتالدى. ايتا كەتۋ كەرەك، قابدۋلساميح ايتحوجين پارلامەنتتىك رەفورما جونىندەگى جۇمىس توبىنىڭ مۇشەسى.
ال زاڭ عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور الۋا يبرايەۆانىڭ بايانداماسىندا قۇقىقتىق مەملەكەت قالىپتاستىرۋداعى قۇقىقتىق ءبىلىم مەن قۇقىقتىق مادەنيەتتىڭ ءرولى ايرىقشا اتالىپ ءوتتى. پروفەسسور ءوزىنىڭ بايانداماسىندا قۇقىقتىق ءبىلىم – بۇل قۇقىقتىق بىلىمدەردى مەڭگەرۋ جانە ولاردى تاجىريبەدە قولدانۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ جۇيەسى ەكەنىنە توقتالدى.
«قازاقستاندا ۇزدىكسىز قۇقىقتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى قالىپتاسقان: مەكتەپتىڭ 9–11 سىنىپتارىندا «قۇقىق نەگىزدەرى» ءپانى وقىتىلادى، جوعارى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە دە قۇقىقتىق ءبىلىم نەگىزدەرى قاراستىرىلعان. اسىرەسە، كاسىبي زاڭگەرلەردى دايارلاۋعا ايرىقشا كوڭىل ءبولىنۋى ءتيىس. جاقىندا 2025–2030 جىلدارعا ارنالعان قوعامدا «زاڭ جانە ءتارتىپ» يدەولوگياسىن ىلگەرىلەتۋ تۇجىرىمداماسى قابىلداندى. بۇل قۇجاتتا قۇقىقتىق مادەنيەتتى دامىتۋ ماسەلەلەرى ماڭىزدى ورىن الادى. پارلامەنتتىك رەفورمانى ىسكە اسىرۋ قوعامنىڭ بارلىق سالالارىندا قۇقىقتىق اعارتۋشىلىق جۇمىستى تۇراقتى جۇرگىزۋدى تالاپ ەتەدى»، - دەيدى الۋا يبرايەۆا.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ادىلەت مينيسترلىگىنە قاراستى زاڭناما جانە قۇقىقتىق اقپارات ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ينديرا اۋباكيروۆا بايانداماسىندا «سيفرلىق قازاقستان» ستراتەگيالىق باعىتى اياسىندا كونستيتۋسيالىق قۇندىلىقتاردى زەردەلەۋگە ارنالدى. ينديرا اۋبايروۆا پارلامەنتتىك رەفورما جونىندەگى جۇمىس توبىنىڭ مۇشەسى.
«تۇران» ۋنيۆەرسيتەتى جوعارى قۇقىق مەكتەبىنىڭ پروفەسسورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى لەيلا جانۇزاقوۆا ءوز بايانداماسىندا مەملەكەتتىك قىزمەت جۇيەسىندەگى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەردى قاراستىرىپتى. سونداي-اق ول قۇقىقتىق اكتىلەر تۋرالى زاڭدى جەتىلدىرۋ، قۇقىق نورمالارىن ءتۇسىندىرۋ، نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەر جوبالارىن دايىنداۋدىڭ زاڭ تەحنيكاسى ماسەلەلەرىنە توقتالدى.
كونفەرەنسيادا Maqsut Narikbayev University پروفەسسورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى زاڭگەرى مارات كوعاموۆ ونلاين فورماتتا «2025 جىلعى 16 شىلدەدەگى ق ر زاڭى كونتەكسىندەگى قورعاۋ قۇقىعى (قىلمىستىق زاڭنامانى وڭتايلاندىرۋ ماسەلەلەرى» تاقىرىبىندا مازمۇندى بايانداما جاسادى.
حالىقارالىق «استانا» ۋنيۆەرسيتەتى قىلمىستىق-قۇقىقتىق جانە قىلمىستىق-پروسەستىك ماسەلەلەردى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور يسيدور ءبورچاشۆيليدىڭ ونلاين تۇردە جاساعان «زاڭ جانە ءتارتىپ» يدەولوگياسىنداعى كونستيتۋسيالىق نورمالاردى ىسكە اسىرۋ» تاقىرىبىنداعى بايانداماسى دا ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تۋدىردى.
ناو «تورايعىروۆ ۋنيۆەرسيتەتى» «قۇقىقتانۋ» كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور سەرىك جەتپىسوۆ «سيفرلىق داۋىردەگى كونستيتۋسيالىق قۇندىلىقتاردى ىسكە اسىرۋ: دەربەس دەرەكتەر سالاسىنداعى زاڭنامالىق جاڭعىرتۋ – مەملەكەتكە دەگەن سەنىمدى نىعايتۋدىڭ فاكتورى» تاقىرىبىندا بايانداما جاسادى.
كونفەرەنسياعا شەتەلدىك جەتەكشى عالىمدار دا قاتىستى. رەسەي فەدەراسياسى ۇكىمەتى جانىنداعى زاڭناما جانە سالىستىرمالى قۇقىقتانۋ ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، رەسەي فەدەراسياسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ولەگ زايسيەۆ بايانداماسىندا كونستيتۋسيالىق رەفورمالاردىڭ مەملەكەتتىڭ قىلمىستىق ساياساتىنا اسەرى قاراستىرىلىپ، قىلمىستىق نورمالاردىڭ پريەۆەنتيۆتىك سيپاتىنا باسىمدىق بەرۋ قاجەتتىگى اتاپ ءوتىلدى.
قىرعىز ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (ج. بالاساعۇن اتىنداعى) زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور كىناتبەك سمانالييەۆ «قۇقىقتىق مەملەكەتتى نىعايتۋدىڭ قۇرالى رەتىندەگى كونستيتۋسيالىق رەفورمالار» تاقىرىبىندا بايانداما جاساپ، قىرعىزستانداعى كونستيتۋسيالىق رەفورمالاردىڭ ناتيجەلەرىنە جان-جاقتى تالداۋ جۇرگىزدى.
پولشا رەسپۋبليكاسىنداعى زەلەنوگۋرا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇقىقتىق جانە ەكونوميكالىق عىلىمدار فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، حابيليتتەلگەن دوكتور، پروفەسسور اندجەي بيشتىگا ونداين تۇردە «پارلامەنتتىڭ ەكىنشى پالاتاسى: پولشا تاجىريبەسى» تاقىرىبىندا بايانداما جاسادى. بايانداما پولشا رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى وكىلدى جانە زاڭ شىعارۋشى ورگانى – ەكى پالاتالى پارلامەنتتىڭ قىزمەتىنە ارنالدى. ول سەيم (460 دەپۋتات) مەن سەناتتان (100 سەناتور) تۇرادى، وكىلەتتىك مەرزىمى – 4 جىل.
ماسكەۋ قالاسىنداعى ا.س. گريبوەدوۆ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ عىلىمي جۇمىستار جانە حالىقارالىق بايلانىستار جونىندەگى پرورەكتورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور الەكسەي اۆتونوموۆ ونلاين بايانداماسى كونستيتۋسيالىق نورمالارداعى ولقىلىقتار ماسەلەسىنە ارنالدى.
تاشكەنت مەملەكەتتىك زاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى حۋرشيدا ابزالوۆا ونلاين تۇردە وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىلمىستىق زاڭناماسىن رەفورمالاۋ تاقىرىبىندا بايانداما جاساپ، زاڭناماداعى جاڭاشىلدىقتاردى تالدادى.
NARXOZ ۋنيۆەرسيتەتى قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ پروفەسسورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى گۇلنار اليبايەۆا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىندەگى سيفرلىق رەفورمالار تاقىرىبىندا بايانداما جاسادى. ول مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى سيفرلاندىرۋدىڭ وڭ ناتيجەلەرىن اتاپ ءوتىپ، اتقارۋشى بيلىك جۇيەسىندە تۋىنداپ وتىرعان ماسەلەلەرگە توقتالدى.
قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ پروفەسسورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى شولپان ماليكوۆا ءوز بايانداماسىندا «كونستيتۋسيالىق كەپىلدىكتەردىڭ جانە زاڭنامالىق جاڭعىرتۋدىڭ وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى ءىس-قيمىل سالاسىنداعى ءرولى» جونىندە قوزعادى.
تابيعي رەسۋرستاردى ۇتىمدى پايدالانۋدىڭ كونستيتۋسيالىق كەپىلدىكتەرى NARXOZ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ پروفەسسورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى انور مۋكاشيەۆا بايانداماسىندا قاراستىرىلىپ، قولدانىستاعى زاڭناماعا عىلىمي تالداۋ جاسالىپ، ۇسىنىستار بەرىلدى.
كونفەرەنسيا عىلىمي قاۋىمداستىق تاراپىنان ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تۋدىردى.
كونفەرەنسيا جونىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ادىلەت مينيسترلىگىنە قاراستى زاڭناما جانە قۇقىقتىق اقپارات ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ينديرا اۋباكيروۆا شارانى ۇيىمداستىرىپ وتىرعان قۇقىقتىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ ۇجىمىنا العىس ءبىلدىرىپ:
«كونفەرەنسيا قۇرامى وتە بەدەلدى بولدى. باياندامالار وتە قىزىقتى ءوتتى. ءىس-شارا وتە جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلدى» دەدى.
سونداي-اق، قىرعىز ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (ج. بالاساعىن اتىنداعى) زاڭ فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور كىناتبەك سمانالييەۆ:
«كونفەرەنسياعا شاقىرعاندارىڭىز ءۇشىن زور العىسىمدى بىلدىرەمىن. ءىس-شارا جوعارى، لايىقتى دەڭگەيدە ءوتتى. ۋنيۆەرسيتەت ماعان ەرەكشە ۇنادى. پروفەسسورلىق-وقىتۋشىلىق قۇرامى وتە بىلىكتى. سىزدەرگە بار جاقسىلىقتى تىلەيمىن. الداعى ۋاقىتتا ىنتىماقتاستىعىمىز جالعاسا بەرەدى دەپ سەنەمىن»، - دەپ لەبىزىن ءبىلدىردى.
كونفەرەنسيا سوڭىندا شارانى ۇيىمداستىرۋشى NARXOZ ۋنيۆەرسيتەتى قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى، زاڭ عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور تالعات سارسەنبايەۆ كونفەرەنسياعا كەلۋشىلەرگە العىس ءبىلدىردى.