تاپقان نارسەسى جەمىس، تاماق سياقتى تەز بۇزىلاتىن زات بولسا، ونى جەۋگە رۇقسات ەتىلەدى.
بۇل – قازىرگى تاڭدا ءجيى كەزدەسەتىن ماسەلەنىڭ ءبىرى.
كەيدە كوشەدە كەتىپ بارا جاتىپ اقشا نەمەسە قۇندى ءبىر زات تاۋىپ الامىز. ونى وزىمىزگە الۋعا بولا ما؟ الدە ونى ساداقا ەتۋ كەرەك پە؟ بالكىم وعان تيىسپەۋ كەرەك شىعار؟
شاريعات بويىنشا جوعالعان زاتتى تاپقان كىسى تاۋىپ العان زاتىن جۇرتقا جاريالاپ، ونىڭ يەسىن ىزدەۋگە ارەكەت ەتۋى ءتيىس. «كىم كورىپ تۇر» نەمەسە «قۇداي ماعان بەرىپ تۇرعان شىعار» دەگەن ويمەن دالادان تاپقان دۇنيەنى قالتاسىنا سالىپ، كەتە بەرۋ – مۇسىلمانشىلىققا جات.
زايد يبن حاليد ءال-جۇھاني (اللا وعان رازى بولسىن) ريۋايات ەتكەن حاديستە: «پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن): «كىمدە-كىم جوعالعان زاتتى قۇپيا تۇردە وزىنىكى ەتىپ السا، ول – اداسۋشى»، – دەگەن (ءمۇسليم، احماد).
دالادان ءبىر نارسە تاۋىپ العان ادام: «الدەكىم ءبىر زاتىن جوعالتقان بولسا، اناۋ جەرگە بارسىن، مىناداي ادامعا جولىقسىن!» دەپ جۇرتقا حابارلاۋى كەرەك. ال ىزدەپ كەلگەن ادام تابىلعان بۇيىمنىڭ سيپاتى مەن بەلگىلەرىن ايتىپ، وزىنىكى ەكەنىن دالەلدەۋى ءتيىس.
تاپقان نارسەسى جەمىس، تاماق سياقتى تەز بۇزىلاتىن زات بولسا، ونى جەۋگە رۇقسات ەتىلەدى. كوپ مولشەردە بولسا، قازيدىڭ بۇيرىعىمەن ونى ساتىپ، اقشاسىن امانات رەتىندە ۇستاپ وتىرادى (ءفاتاۋا ھينديا، 2/300).
ەگەر يەسى تابىلماسا، تاپقان ادام يەسىز زاتتى ءبىر جىل ۇستايدى. يەسى كەلسە، اماناتىن قايتارىپ بەرەدى. كەلمەگەن جاعدايدا، ول زات تاۋىپ العان ادامنىڭ مۇلكىنە اينالادى. دەگەنمەن كۇندەردىڭ كۇنىندە يەسى ىزدەپ كەلىپ قالسا، الگى ادام سول زاتتى نەمەسە ونىڭ قۇنىن قايتسە دە قايتارىپ بەرۋى شارت.
ساحابالار پايعامبارىمىزدان (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) تاۋىپ العان التىن نەمەسە كۇمىس جونىندە سۇرادى. اللا ەلشىسى: «ونىڭ ىدىسى مەن باۋىن مالىمدە. سودان كەيىن ءبىر جىل كۇت. ەگەر يەسىن تاپپاساڭ، ونى ءوز قاجەتىڭە جۇمسا. سول زات سەندە امانات رەتىندە تۇرسىن. قاشان دا بىرەۋ تالاپ ەتىپ كەلسە، ونى قايتىپ بەر»، – دەگەن (ءمۇسليم).
دەمەك بىرەۋدىڭ جوعالعان زاتى قانشا ۋاقىت وتسە دە، تاپقان ادامنىڭ مۇلكىنە اينالىپ قالمايدى. قاشان دا يەسى شىقسا، ونى قايتىپ بەرۋ نەمەسە ونىڭ قۇنىن تولەۋ مىندەت بولادى.