عارىشتىق تەحنولوگيالار مەن جابدىقتاردىڭ ءىى حالىقارالىق بايقاۋى ءوتتى
بيىل قازاقستاننىڭ ۇلتتىق اەروعارىش اگەنتتىگىنىڭ قۇرىلعانىنا 30 جىل تولىپ وتىر. وسىناۋ مەرەيتوي اياسىندا جاس ونەرتاپقىشتار ساتبايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە باس قوسىپ، «Kazakhstan Smart Space» اتتى عارىشتىق تەحنولوگيالار مەن جابدىقتاردىڭ ءىى حالىقارالىق بايقاۋىنا قاتىستى.
بۇگىندە ادام بالاسىنىڭ قاشىقتاعى عارىشقا قول سوزىپ، ونىڭ سان عاسىرلىق قۇپياسىن بىلسەم دەگەن ارمانى تولىق ورىندالماسا دا، زەرتتەۋ جۇمىستارى ءبىر ءسات تە توقتاعان ەمەس. بۇگىنگى اقپاراتتىق زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان جاس ۇرپاقتىڭ اسپان دەنەلەرىنىڭ، استرونوميانىڭ قۇپياسىن بىلسەم دەگەن تالپىنىسى تىم ەرەكشە. ءبىر قۋانارلىعى، «عارىشقا عاشىق» جاستاردىڭ قاتارىنىڭ ارتىپ وتىرعانى. اتالمىش بايقاۋعا قازاقستان، رەسەي جانە وزبەكستاننىڭ 59 وقۋ ورنىنان ستۋدەنتتەر مەن مەكتەپ وقۋشىلارى قاتىسىپ، وزدەرىنىڭ عىلىمي جوبالارىن ۇسىندى. بايقاۋدىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا «عارىشتىق زەرتتەۋلەر مەن تەحنولوگيالار عىلىمي ورتالىعىنىڭ» باسقارما ءتوراعاسى مارات نۇرعوجين، «قازاقستاندىق جوبالاردى باسقارۋ» ينستيتۋتىنىڭ پرەزيدەنتى ولەگ پاراحين ءسوز سويلەپ، جاس تالانتتار اشقان جاڭالىقتاردىڭ ەلىمىزدىڭ كەلەشەگى ءۇشىن ماڭىزى وتە زور ەكەنىنە توقتالدى.
– جاستاردىڭ شىعارماشىلىق دارىنى مەن ولاردىڭ كەلەشەگى، زور يدەيالارى بۇكىل شارانىڭ وزەگىنە اينالىپ وتىر. بايقاۋ شارتىنا ساي جاس ينجەنەرلەر جاس شامالارىنا قاراي 3 شىعارماشىلىق جانە ءبىر كونكۋرستىق نوميناسيادا سىنعا ءتۇستى. ءاربىر جوبانىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار. ءتىپتى، قيالدارىنىڭ ۇشقىر ەكەندىگىنە، وتە دارىندى ەكەنىنە ءتانتى بولىپ وتىرمىن. بۇل ەلىمىزدە مىقتى ينجەنەرلەردىڭ قاتارى ارتىپ، ونەرتاپقىشتاردىڭ جاڭا لەگىنىڭ ءوسىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى، – دەدى مارات نۇرعوجين.
جاس ونەرتاپقىشتاردىڭ قيالىنان تۋىنداعان عىلىمي جاڭالىقتار ءدال بۇگىن بولماسا دا، كەلەشەكتە ەل يگىلىگىنە جارارى ءسوزسىز. ماسەلەن، «سۋمو» جەكپە- جەگىن كورسەتكەن روبوتتاردىڭ ونەرى جينالعاندارعا تاماشا اسەر قالدىردى.
ەكى كۇنگە سوزىلعان بايقاۋ باعدارلاماسى دا قىزىقتى بولدى. بۇل كۇنى جارىس قوناقتارى مەن مەكتەپ وقۋشىلارى ساتبايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كامپۋسىمەن تانىستى. ۇ.سىدىقوۆ اتىنداعى كوۆوركينگ ورتالىعىن، مينەرالدار گالەرەياسىن، تاريحي مۇراجايدى، قازاقستان تەحنولوگيالارىن دامىتۋ مۇراجايىن جانە ۋنيۆەرسيتەت كىتاپحاناسىن ارالادى. سونىمەن قاتار، عارىشتىق كۆەست پەن عارىش يندۋسترياسىندا جانە باسقا دا جوعارى تەحنولوگيالىق سالالاردا مەكتەپ پەن ستۋدەنتتىك كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا ارنالعان حالىقارالىق سەمينارعا قاتىستى.
ۇيىمداستىرۋشىلار عارىشقا قانات قاققىسى كەلەتىن جاس ۇرپاقتىڭ تالپىنىسى مەن قىزىعۋشىلىعىنا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ولاردىڭ جوبالارىنىڭ ماڭىزدىلىعىن باعالادى. جالپى، بىزگە قۇپياسى بەيمالىم سپۋتنيكتىك بايلانىس، ناۆيگاسيا، مەتەورولوگيا، ونەركاسىپ، ءتىپتى مەديسينا سالاسىنىڭ ءوزى عارىشتىق تەحنولوگيالاردى قولدانباسا، ءبىزدىڭ مىنا ومىردەگى تىرشىلىگىمىزدى ەلەستەتۋ قيىن. اتالمىش بايقاۋ بيىلعى اەروعارىش اگەنتتىگىنىڭ 30 جىلدىعىمەن تۇسپا-تۇس كەلگەندىكتەن، «عارىش سالاسىنىڭ ديناميكالىق يننوۆاسيالارى مەن بازالىق سالالارى. پروبلەمالار، الەۋەت جانە بولاشاق: قازاقستان – 2023–2030» اتتى تۇڭعىش حالىقارالىق كونفەرەنسيامەن قاتار ءوتىپ وتىر.
اتالمىش كونفەرەنسياعا «قازاقستان عارىش ساپارى» كومپانياسى، الماتى قالاسى ءبىلىم باسقارماسى، ق ر ۇعا اەروعارىش كوميتەتىنىڭ جانە «Kazakhstan Space Travel» كومپانياسىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى. كونفەرەنسيا بارىسىندا قازاقستاننىڭ پراكتيكالىق ماسەلەلەرىن عارىشتىق تەحنولوگيالار كومەگىمەن شەشۋ، قازاقستاننىڭ عارىش سالاسى ءۇشىن كادرلار دايارلاۋ ماسەلەسى تالقىلاندى.
تاقىرىپقا وراي
ەرلان تاشتاي، تەحنيكا عىلىمىنىڭ كانديداتى:
– جاستارىمىز ءۇشىن ۇلكەن ماڭىزدى شارا وتكىزىپ جاتىرمىز. ءبىز عارىش تەحنولوگياسىن ەنگىزۋدە باسقا مەملەكەتتەر سياقتى ءوز سالامىزدى دامىتۋدى كوزدەپ وتىرمىز. ول ءۇشىن وسى سالاعا جاستارىمىزدى ىنتالاندىرۋىمىز كەرەك. وسىنداي الاڭداردا جاستارىمىزدىڭ جاساعان ماكەتتەرىن، اشقان جاڭالىقتارىن ورتاعا سالىپ تالقىلايتىن بولساق، ەرتەڭ ولاردان تانىمال عالىم شىعارى ءسوزسىز. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عارىش ماماندارىن دايارلايتىن 4 وقۋ ورنى بار. سونىڭ ءبىرى – ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتىمىز. بايقاۋعا 100 كوماندا قاتىسسا، ولاردىڭ 52- ءسى اقتىق سايىسقا جولداما الدى. عىلىمي جوبالارى ۇزدىك دەپ تانىلعان جاس ونەرتاپقىشتار قارجىلاي سىيلىقپەن ماراپاتتالىپ، وقۋشىلار وقۋ گرانتىنا يە بولادى.