ءبىزدىڭ بابالارىمىز قىركۇيەك (ميزام) ايىن قۋانا قارسى العان. كەلۋىن اسىعا كۇتكەن. بۇل اي ەل بايلىعىنىڭ ەسەلەنەتىن، كوكتەمگى-جازعى شارۋا جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىلاناتىن كەزى. «بالاپاندى كۇزدە سانا» دەگەن قاناتتى ءسوز بار. بۇرىنعىلار كۇز ايلارىن جىلاۋىق كۇز، جومارت كۇز، كۇرەڭ كۇز، سارى كۇز، التىن كۇز، ت.ب. دەپ بىرنەشە مەزگىلگە بولگەن. ءقازىر جىلاۋىق كۇز. ويتكەنى، بۇل ايدا جاۋىن-شاشىن كوپ بولادى.
«جىلاۋىق» اي دا كەلىپ جەتتى. شىلقىلداعان شىعى، جاۋىن-شاشىنى، جەلى ءجيى كورىنىس بەرەتىن بولعاندىقتان قازەكەڭ قىركۇيەكتى وسىلاي دەپ اتاعان. بۇل جولى ايدىڭ باسى جاۋىن-شاشىنسىز باستالدى. دەگەنمەن، كۇزدىڭ كۇنى قاشاندا تۇراقسىز.
ارى قاراي امالدار ءوزىنىڭ رەتىمەن جۇرە بەرەدى. الدىمىزدا – «ماساق» امالى كەلە جاتىر. تابيعات تامىرشىسى اتانعان كونەكوز قارتتار مەن قازاق ەسەپشىلەرىنىڭ ەسەبى بويىنشا، ميزامنىڭ (قىركۇيەكتىڭ) 10–15 ارالىعىندا جۇرەدى. وسى مەزگىلدە بالا-شاعا ەگىنى جينالعان اتىزدىڭ ماساعىن تەرەتىن بولعان. مالشىلار جينالىپ بولعان اتىزعا مال باعادى، كارى-قۇرتاڭ، بالا-شاعا جانە ارتىق ەڭبەككۇشتەر ماساق تەرەدى. سول سەبەپتى، امال «ماساق» اتالسا كەرەك.
ءقازىر ەگىن ورىلىپ، قىرمانعا قىزىل تولىپ، جۇمىس قىزىپ جاتقان قاربالاس كەز. ديقان الا جازداي توككەن تەرىنىڭ جەمىسىن جيىپ جاتىر. مۇندايدا اۋىل قارتتارى مەن جاستارى قىرمان باستىرىپ جاتقان شارۋالار قوسىنان تابىلىپ، اق تىلەگىن ءبىلدىرىپ، قول كومەگىن تيگىزەتىن بولعان. ولارعا كەۋسەن بەرىلەدى. كەۋسەن – كومەكشىلەرگە بەرىلەتىن جاڭا استىق...
قىركۇيەكتە كۇن سالقىندايدى. شىق تۇسەدى، ءشوپ بۋىنى قاتايىپ، جاپىراقتار سارعايادى. ءتىپتى، كەيبىر اعاش جاپىراقتارى ساۋدىراپ ءتۇسىپ، كوركىنەن ايرىلادى.
بۇل ايدىڭ ميزام جانە ميزان دەگەن دە جاناما اتاۋلارى بار. ميزام – (نيزام) جارعى، ەرەجە، قاعيدا دەگەندى بىلدىرسە، ميزان – تارازى، ولشەۋىش اتاۋى. «اقىل-ميزان ولشەۋ قىل» (اباي).
ەرتەدە بابالارىمىز زاڭلامالىق قاعيدالاردى وسى كۇز ايىندا شىعارىپ، قابىلداعان. جىل بويى اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ قاي-قايسىسى دا وسى كۇز ايىندا قورىتىندىلانادى، ياعني تارازىلانادى.
بابالار كۇن مەن ايدىڭ قيمىل-ارەكەتىنە قاراپ، اۋا رايىنداعى وزگەرىستەردى بولجاي بىلگەن. بۇل بولجامدار قازىرگە دەيىن تۇرمىس-تىرشىلىگىمىز بەن ءوندىرىس جاعدايى ءۇشىن پايدالانىلىپ كەلەدى. تارازىنىڭ تۋعانىنا قاراماستان، كۇن ءالى ىستىق قالپىن ساقتاۋدا.
بۇگىن قولدانىستاعى كۇنتىزبە بويىنشا، قىركۇيەكتىڭ – 2ء-سى. اي جۇيەسىنە سۇيەنسەك، تامىزدىڭ – 16-سى. ال قازاقى ەسەپ بۇگىن قىركۇيەكتىڭ جيىرماسىنشى جۇلدىزىن مەڭزەپ تۇر. اپتا جاڭا ايدىڭ باسىن،تامىزدىڭ ورتاسىن جانە العاشقى ءۇش اپتاسىن قامتىپ تۇر. بۇل اي كۇندەرىنىڭ تۇراقسىزدىعىن اڭعارتسا كەرەك.
دەگەنمەن، كۇننىڭ ىستىعى ءالى ءبىراز ۋاقىت ساقتالادى. الدا «ميزام شۋاق»، «كەمپىر شۋاق» سياقتى شۋاقتى امالدار بار.